گزارشی درباره جلسه اخیر شورای امنيت

روزنامه شرق در گزارشی نوشت: نيمه‌شب به وقت تهران، سه بعدازظهر به وقت نيويورک؛ در سالن گرد شوراي امنيت با صندلي‌هاي آبي و آدم‌هايي جدي که دور تا دور ميز نشسته‌اند، در نخستین نشست سال نو ميلادي، در جلسه‌اي «اضطراري» به موضوع ناآرامي‌ها در ايران پرداخته شد. اگرچه شوراي امنيت به‌عنوان يک رکن اصلي سازمان ملل متحد وظيفه حفظ صلح و امنيت بين‌المللي را برعهده دارد، اما اين‌بار مسئله داخلي يك کشور به موضوع اين شورا تبديل شد.

روسيه، چين و سوئد از ابتدا مخالف طرح نمايشي‌ای بودند که کارگردان داخلي‌اش نيکي هيلي بود و کارگردان خارجي‌اش دونالد ترامپ. با‌وجود‌اين، ٩ نفر از ١٥ عضو با قرارگرفتن اين موضوع در دستور کار موافقت کردند. هر چند در ادامه، برخلاف انتظار معمول، فرانسه نيز در مخالفت با آمريكا به صف چين و روسيه پيوست. برخي گزارش‌ها از تنش در ابتداي اين جلسه خبر مي‌داد. بي‌بي‌سي گزارش داده که روسيه در اين جلسه آمريکا را که خواهان تشکيل اين جلسه شده، به «دخالت بي‌شرمانه در امور داخلي ايران» متهم کرده است. آخر آذر ‌نيز نيکي هيلي درباره برنامه موشکي ايران تقاضاي جلسه‌اي در شوراي امنيت كرده بود؛ جلسه‌اي که به حمايت اعضا از برجام منجر شد و برخي اعضا نيز به انتقاد از برنامه موشکي ايران پرداختند.

اين‌بار اما موضوع ناآرامي در برخي شهرهاي ايران موجب برگزاري اين جلسه اضطراري شد. از روز آغازين اين تجمعات، دونالد ترامپ، رئيس‌جمهوري آمريکا، به دفعات در مورد ايران توييت کرد و مدعي حمايت از مردم در مقابل نظامي شد که او، آن را حامي تروريست مي‌خواند. ترامپ مدعي شده بود که مردم به‌دليل «گرسنگي» اعتراض مي‌کنند در‌حالي‌که حکومت ايران پول نفت را به گروه‌هاي تروريستي مي‌دهد. نيکي هيلي، نماينده آمريکا در سازمان ملل متحد، اوايل هفته گفته بود کشورش به‌دنبال برگزاري جلسه‌اي در شوراي امنيت به‌منظور حمايت از معترضان ايراني خواهد بود.

در سالن گرد چه گذشت؟

جلسه جمعه با حمايت نيکي هيلي، نماينده آمريکا در سازمان ملل، از معترضان آغاز شد اما با انتقاد از خانم هيلي به‌علت طرح اين موضوع در شوراي امنيت پايان يافت. در اين جلسه سه عضو دائم شوراي امنيت، يعني چين، روسيه و فرانسه، از آمريکا به‌علت طرح اين موضوع در شوراي امنيت انتقاد کردند و فرانسه ضمن تأکيد بر حفظ توافق هسته‌اي با ايران از آنچه «نقض آزادي بيان» مي‌خواند، همچنين نقش ايران در خاورميانه انتقاد کرد. نيکي هيلي، نماينده آمريکا در سازمان ملل، در سخنانش در حمايت از طرح خود مدعي شد «در سال ٢٠٠٩ (۱۳۸۸) جهان از معترضان در ايران حمايت نکرد، اما اين‌بار که مردم ايران خود به اراده خود اعتراض مي‌کنند، آمريکا کنار آنها مي‌ايستد. وقتي اميد ايرانيان از سوی حکومت‌شان سرکوب شد، جهان ايستاد و منفعلانه نگاه کرد. در سال ۲۰۱۸ (١٣٩٦) ديگر ساکت نخواهيم ماند. يک‌بار ديگر مردم ايران به پا خواسته‌اند. آنها خواستار چيزي هستند که هيچ حکومت مشروعي نمي‌تواند از مردمش دريغ کند؛ حقوق بشر و آزادي‌هاي بنيادين. آنها از ما کمک مي‌خواهند».

دغدغه‌هاي حقوق ‌بشري

پس از خانم هيلي نماينده فرانسه سخن گفت و ضمن اشاره به اعتراضات روزهاي اخير در ايران تلويحا گفت که اين يک مسئله داخلي است و از آنجا که امنيت جهاني از محل اين وقايع تهديد نشده است، بنابراين رسيدگي به آن در شوراي امنيت سازمان ملل متحد هم نمي‌تواند وجاهت داشته باشد. سفير فرانسه هم‌زمان از آنچه نقض آزادي بيان مي‌خواند همچنين نقش ايران در خاورميانه انتقاد کرد و گفت امانوئل مکرون، رئيس‌جمهوري فرانسه، همين دغدغه‌ها را با حسن روحاني، همتاي ايراني‌اش مطرح کرده است. نماينده فرانسه تأکيد کرد هر تغييري در ايران بايد از طرف خود مردم ايران و در داخل اين کشور شکل گيرد. نماينده بريتانيا در جلسه شوراي امنيت خواهان توجه به آنچه «خواسته‌هاي مشروع معترضان» مي‌خواند همچنين حق اعتراض مسالمت‌آميز شد و از کشته‌شدن معترضان اظهار تأسف کرد و از ايران خواست تا به گزارشگر ويژه حقوق بشر سازمان ملل اجازه سفر به ايران را بدهد. او گفت در‌عين‌حال ايران نگراني‌هاي امنيتي مشروعي دارد و يک کشور مهم و تاريخي است. او مدعي شده که ايران نگراني‌هاي امنيتي خود را از طريق راه‌هايي پيگيري مي‌کند که به تنش منطقه‌اي منجر مي‌شود. در ادامه نماينده سوئد در اين جلسه با اشاره به اعتراضات ايران از دولت اين کشور خواست به مطالبات معترضان گوش فرا دهد و به تمامي تعهدات خود در برابر شهروندانش در قالب قوانين بين‌المللي وفادار بماند. نماينده سوئد تأکيد کرد که روابط اين کشور با ايران همواره مسائل حقوق بشر را در کانون توجه خود داشته است.

پس از سوئد، نماينده هلند سخن گفت و در سخناني مشابه ضمن تأکيد بر اهميت رعايت حقوق‌بشر از سوي ايران، از ايران خواست که با ناقضان حقوق بشر مقابله کند و همچنين دسترسي مردم اين کشور به شبکه‌هاي اجتماعي و اينترنت را که در روزهاي اخير و پس از تداوم اعتراضات محدود شده است، مهيا کند. اعضاي اروپايي اين شورا در حالي چنين مواضعي را مطرح کردند که همگي بر پايبندي و تداوم برجام تأکيد کردند.

مسئله داخلي است

در انتهاي اين جلسه وقتي نوبت به سفير روسيه در شوراي امنيت رسيد، واسيلي نبنزيا، در همان ابتدا با انتقاد شديد از نيکي هيلي، آمريکا را به سوءاستفاده از قدرتش براي طرح اين موضوع در شوراي امنيت متهم کرد و آن را بهانه ديگري از سوي واشنگتن براي تضعيف توافق هسته‌اي (برجام) ارزيابي کرد. نبنزيا در سخنان نسبتا مفصل خود موضوع ناآرامي‌هاي ايران را مسئله داخلي اين کشور خواند و با اشاره به تظاهرات و ناآرامي‌هاي اخير در داخل آمريکا و برخورد پليس با معترضان گفت نبايد چنين مسائلي به شوراي امنيت آورده شود. نماينده روسيه ضمن ابراز تأسف از کشته‌شدن معترضان از آمريکا به علت پيش‌کشيدن اين موضوع انتقاد کرد و خواستار آن شد که با چنين اقداماتي «ثبات در ايران بر‌ هم نخورد». سفير روسيه همچنين گفت: «هدف اين جلسه که آمريکا آن را درخواست کرده، مسائل حقوق بشر در ايران نيست؛ بلکه تلاش ديگري از سوي واشنگتن براي ضربه‌زدن به برجام است».

سفير چين نيز در اين جلسه شوراي امنيت پيش از روسيه سخن گفت و در ابتدا به مسئله تروريسم در خاورميانه و اهميت مبارزه با آن تأکيد کرد. نماينده چين گفت شوراي امنيت بايد بر صلح خاورميانه و راه‌حل مبتني بر تشکيل دو کشور مستقل تمرکز کند. سفير چين همچنين به مسئله سوريه هم اشاره کرد و سپس با اشاره به موضوع ايران گفت شوراي امنيت نبايد وارد مسائل داخلي ايران شود و ورود شوراي امنيت به اين حوزه مناسب و بر مبناي شرح وظايف آن نيست. به‌اين‌ترتيب سفير چين هم ضمن برجسته‌کردن ديگر مسائل خاورميانه، اعتراضات در ايران را مسئله داخلي اين کشور دانست و شوراي امنيت را جاي مناسبي براي رسيدگي به اين موضوع ندانست.

اعتراضات پاريس موضوع شوراي امنيت نشد

نماينده ايران در اين جلسه به‌عنوان سخنران آخر با اعتراض به آمريکا شروع کرد و اين کشور را به قلدري و سوءاستفاده از شوراي امنيت متهم کرد. نماينده ايران با اشاره به مسائل فلسطينيان و يمن به نقش دولت جديد آمريکا در مسائل خاورميانه اشاره کرد و کاخ سفيد آقاي ترامپ را متهم به عدول از قوانين بين‌المللي کرد. غلامعلي خوشرو به مسائل تاريخي مابين ايران و آمريکا نظير ٢٨ مرداد اشاره کرد. نماينده ايران همچنين با اشاره به برخورد پليس و نيروهاي امنيتي آمريکا با معترضان در اين کشور در چند دهه گذشته، به اعتراضات چند سال پيش پاريس در دوران نيکلا سارکوزي هم اشاره کرد و گفت در هيچ‌کدام از اين موارد موضوع به شوراي امنيت ارجاع نشد. نماينده ايران در سازمان ملل متحد، سپس به تشريح وضعيت اعتراضات در ايران پرداخت و با اشاره به موارد خشن مانند کشته‌شدن يک مرد و پسر نوجوانش در جريان اعتراضات لرستان يا حمله به بانک‌ها و مراکز دولتي، آنها را مصداقي براي مداخله پليس و مأموران دانست و گفت اين کاري است که پليس در همه نقاط جهان انجام مي‌دهد. محمدجواد ظريف نيز بعد از اين جلسه در توييتي نوشت: «شوراي امنيت به تلاش آشکار آمريکا براي دست‌کاري و ربودن مأموريت اين شورا نه گفت. اکثريت بر لزوم پايبندي به برجام تأکيد کردند و بر پرهيز از دخالت در امور داخلي ديگر کشورها سخن گفتند؛ يک اشتباه بزرگ ديگر از سوي دولت ترامپ در صحنه سياست خارجي».

سناتورها نيز طرح دادند

پايان نشست شوراي امنيت درباره ايران، آغاز اعتراض کاربران شبکه اجتماعي توييتر به آن بود. روز گذشته، شبکه اجتماعي توييتر در اختيار منتقدان نيکي هيلي و سياست‌هاي آمريکا بود. يکي از کاربران توييتر در پيامي نوشته است: «دولت آمريکا با نقض قواعد حقوق بين‌الملل اجازه مي‌دهد افرادي از خاک کشورش فرمان قتل و نهيب و آتش عليه يک عضو ديگر سازمان ملل متحد صادر کنند، بعد اعتراضات داخلي ايران را تهديد عليه صلح و امنيت بين‌المللي مي‌داند!». کاربر ديگري تویيت کرده: «برخي دوست ندارند اين اتفاقات را به ياد بياورند؛ اما ما به آنها اين مداخلات در امور داخلي کشورها را يادآوري مي‌کنيم. مداخله در امور يک کشور باعث گسترش بي‌ثباتي و افراط‌‌گري مي‌شود؛ خواه اين کشور ايران باشد يا هر کشور ديگري». کاربر ديگري نوشته است: «کسي که از بي‌نتيجه‌بودن جلسه شوراي امنيت درباره ايران ناراحت است، شايد رويش نشود رک بگويد؛ اما دقيقا از اين ناراحت است که چرا نمي‌گذارند سربازان قهرمان آمريکايي زودتر بيايند آزادش کنند. تعارف را کنار بگذاريم، تعريف حقوقي ماجرا همين است». کاربر ديگري در پاسخ او نوشته است: «گيريم تعارف را کنار بگذاريم، يک عده هم حق دارند اين خواست را داشته باشند. نمي‌توان به ايشان خرده گرفت».

يا «آدم اين نئوکان‌هاي ايراني‌تبار را مي‌بيند که با چه حقد و کينه و نفرتي از مردم ايران ياد مي‌کنند که چرا با برگ‌هاي ترامپ بازي نمي‌کنيد؟! روز‌به‌روز بيشتر به اين نتيجه مي‌رسد که هيچ راهي جز تکيه به توان و ظرفيت داخلي نيست!». ديگري نوشته است: «شايد هم دلواپساني هستند که اميد به تحريم و لغو برجام دارند و با براندازان به اشتراک منافع رسيده‌اند». پرويز اسماعيلي، معاون ارتباطات و اطلاع‌رساني دفتر رئيس‌جمهور، هم در توييتر خود نوشت: «تقريبا همه رسانه‌هاي جهان جلسه شوراي امنيت درباره ايران را هم‌زمان پوشش دادند، جز تلويزيون خودمان! اگر رسانه ملي مردم را به‌موقع در جريان رويدادهاي مرتبط با کشور قرار ندهد، از کجا بايد اطلاع يابند؟! اعتبار و مرجعيت رسانه‌هاي داخلي با پوشش بهتر، سريع‌تر و عيني‌تر رويدادها حفظ مي‌شود».