کمدی می‌سازند چون مبتذل‌شدنش آسان‌تر است!

جوان آنلاین- محمد صادق عابدینی: اعضاي كميسيون فرهنگي مجلس در ديدار با مديران سازمان سينمايي، درباره اينكه فيلم‌هاي كمدي بيش از حد خطوط قرمز را زير پا مي‌گذارند، تذكر دادند. در جلسه مشترك ميان كميسيون فرهنگي مجلس و چند تن از مديران سازمان سينمايي از جمله محمد مهدي حيدريان، رئيس سازمان و ابراهيم داروغه‌زاده معاون نظارت و ارزشيابي كه همزمان مسئوليت دبيري سي و ششمين جشنواره فيلم فجر را بر عهده دارد، درباره مسائل مختلف مربوط به سينما از جمله فيلم‌هاي كمدي كه اين روزها پرچمدار فروش سينما شده‌اند، بحث شد.

احد آزادي‌خواه، سخنگوي كميسيون فرهنگي با اشاره موضوعات مطرح شده در جلسه از جمله اقدامات مربوط به برگزاري جشنواره فيلم فجر مي‌گويد: به گفته مسئولان جشنواره هزينه‌هاي جشنواره فيلم فجر امسال نسبت به گذشته 50درصد كاهش يافته و اين كاهش هزينه‌ها يكي از نقاط قوت جشنواره امسال است.

سينماي كمدي اين روزها نقش ناجي سينماي ورشكسته‌اي را بازي مي‌كند كه فيلم‌هاي غيركمدي‌اش به سختي از فروش متوسط برخوردار مي‌شوند، ولي فيلم‌هاي كمدي‌اش در بدترين حالت ممكن، فروش خوبي در گيشه دارند. فيلم‌هاي كمدي حتي اگر به آنها عنوان مبتذل نيز داده شود، مخاطباني دارد كه باعث مي‌شود از نظر تجاري هيچ وقت شكست نخورند؛ موضوعي كه باعث شده برخي از منتقدان سينما اين حالت را به معناي پايين آمدن سطح توقع تماشاگر ايراني بنامند!سينمايي كه گويا براي ايجاد جذابيت بيش از حد روي عبور از خطوط قرمز تمركز كرده است، به نحوي كه صداي نمايندگان مجلس نيز در آمده است. چه كسي مقصر به وجود آمدن اين شرايط است؟

سيد ناصر هاشم‌زاده، منتقد و فيلمنامه‌نويس در گفت‌و‌گو با «جوان»، مديريت انحصار‌طلب در سينما را عامل اصلي رخ دادن چنين حالتي مي‌داند. وي در جواب به اين سؤال كه چرا سازندگان فيلم‌هاي كمدي براي ايجاد جذابيت سراغ خطوط قرمز مي‌روند، مي‌گويد: پاسخ اين سؤال را بايد رئيس سازمان سينمايي بدهد. اين سؤال را بايد از آقاي حيدريان و ديگر مسئولان پرسيد، مگر شعار دولت آقاي روحاني شفافيت نيست؟ بيايند شفاف‌سازي كنند چه كار كرده‌اند كه كمدي‌ها به اين سرنوشت دچار شده‌اند!

اين منتقد مي‌افزايد: حالت فعلي در سينما محصول يك بلبشوي فرهنگي است. سينما گرفتار نوعی رانت‌خواري‌ است. چند نفر انحصار‌طلب همه‌كاره سينما شده‌اند، اين همه سينماگر خود در كشور داريم، اما كار‌ها فقط دست چند نفر افتاده، مگر بقيه آدم‌ها نمي‌توانند كار كنند؟ خطوط قرمز همين‌هاست! كساني درباره آن صحبت مي‌كنند كه مشخص نيست صلاحيت و لياقت صحبت درباره‌اش را دارند يا خير!

جبار آذين، منتقد پيشكسوت درباره اينكه چرا سينماي كمدي تا اين حد به عبور از خطوط قرمز عادت كرده است، به «جوان» مي‌گويد: در اينكه جامعه به نشاط، اميد و سرگرمي نياز دارد، شك و ترديدي وجود ندارد و ايجاد چنين فضاي بر عهده متوليان فرهنگ و هنر است. ولي همين متوليان و مديران فرهنگي يا هنرمندان نبايد با سوء‌استفاده از اين نياز، سليقه‌ها، دريافت‌ها و برداشت‌هاي شخصي خود را در قالب آثار سينمايي ارائه دهند. همانطور كه سينماي اجتماعي درگير نگاه‌هاي يكسو نگر، تلخ‌انديش و سياه‌نمايي است، در سينماي كمدي نيز همين وضعيت به شكل ديگري در حال رخ دادن است. سينماگر به جاي پاسخ صحيح به نياز مخاطب به نشاط، براي سوداگري و تجارت در گيشه با دست گذاشتن روي سطحي‌ترين سليقه مخاطب و شايد براي بيان مكنونات قلبي خود فيلم هايي مي‌سازند كه نه‌تنها با واقعيت‌هاي فرهنگي، اجتماعي و سياسي جامعه و خانواده‌هاي ايراني همسو نيست، حتي گاهي مغاير با داشته‌هاي فرهنگي جامعه است. فيلم‌هايي به نام كمدي توليد مي‌شود كه داراي اسلوب‌هاي سينماي كمدي نيستند و در نهايت تقليدي از سينماي پيش از انقلاب و فيلم‌هاي امريكايي هستند. اين فيلم‌ها حتي از نظر ساختار سينمايي نيز وضعيت خوبي ندارند و مناسب ارائه به مخاطب امروز بخورد.

اين منتقد مي‌افزايد: مسئوليت توليد چنين آثار سخيفي نيز اهمال‌كاري متوليان سينما است، آنهايي كه مجوز توليد اين آثار را صادر مي‌كنند و بعد از آن هيچ نظارتي روي فيلم‌ها ندارند. آذين معتقد است: ساخت فيلم كمدي يك كار تخصصي است و قرار نيست اگر فيلمسازي در سينماي اجتماعي موفق بود، حتماً در ساخت آثار كمدي هم موفق مي‌شود! البته در سينماي ما به اين موضوع توجه ندارند و نتيجه‌اش آشفته بازار فعلي سينماي ايران شده است.

اين آشفته بازار نه‌تنها سينماي كمدي بلكه ديگر بخش‌هاي سينماي ايران را در بر گرفته است. تنها راه خروج از اين آشفتگي نيز ايجاد تغييرات است؛ تغييراتي نه از جنس برگزاري همايش‌هاي بي‌حاصل و اقدامات دستوري و تشريفاتي بلكه نيازمند تغييرات بنياديني هستيم كه بر اساس آن باید با بالا بردن سواد و تخصص سينماگران ايراني امكان و فضاي لازم براي ساخت كمدي‌هاي سالم فراهم شود؛ كمدي‌هايي كه با ارزش‌ها و باور‌هاي جامعه همخواني داشته باشد، نه اين فيلم‌پاره‌ها و نماهاي سخيفي كه غير متعهدانه به نام سينماي كمدي ساخته و در سينما‌ها اكران مي‌شود.