هک شدن نقش پوتین بر تن خاورمیانه

به‌ نظر دنیا باید با این واقعیت کنار بیاید که پایان داعش در منطقه به معنای پایان حضور نظامی روسیه در خاورمیانه نیست. هرچند مرزهای منطقه هنوز دست‌نخورده باقی مانده، اما خاورمیانه بعد از داعش، دیگر هیچ‌گاه آن خاورمیانه قبل نخواهد شد.

روزنامه شرق: به‌ نظر دنیا باید با این واقعیت کنار بیاید که پایان داعش در منطقه به معنای پایان حضور نظامی روسیه در خاورمیانه نیست. هرچند مرزهای منطقه هنوز دست‌نخورده باقی مانده، اما خاورمیانه بعد از داعش، دیگر هیچ‌گاه آن خاورمیانه قبل نخواهد شد.

روسیه که با حمایت سیاسی و نظامی در طول دوران جنگ شش‌ساله سوریه مهم‌ترین عامل حفظ اسد در قدرت بود، به نظر حالا می‌خواهد چیزی را برداشت کند که در شش سال گذشته بذر آن را در خاک سوریه پاشیده است.

مدتی پیش ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در سفر یک‌روزه‌اش به سوریه، با حضور در پایگاه هوایی حمیمیم، از پایان کار و بازگشت نیروهای روسی به کشورشان گفت اما هم‌زمان از تداوم حضور نظامی این کشور در سوریه در برخی پایگاه‌ها خبر داد. هرچند پوتین علت این کار را حفظ آمادگی برای مقابله با حملات احتمالی گروه‌های افراطی در سوریه عنوان کرد، اما روز گذشته و طبق اعلام سرگئی شوویکف، وزیر دفاع این کشور، حضور نظامی روسیه در این پایگاه‌ها دائمی خواهد شد. این یعنی حضور نظامی روسیه در عمل ربطی به حملات احتمالی داعش ندارد. البته این حضور نظامی به دو پایگاه هوایی و دریایی محدود خواهد بود.

به‌نظر این محدود و البته دائمی‌شدن دو کارکرد برای کرملین دارد؛ از یک سو در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور، پوتین توانسته فتیله انتقادات داخلی از خود به‌واسطه هزینه سنگین در سوریه را پایین بکشد و هم‌زمان منافع بلندمدت روسیه در منطقه را تضمین کند. درواقع این تصمیم به مردم روسیه این پیام را مخابره می‌کند که بعد از بازگرداندن اقتدار منطقه‌ای روسیه، پوتین بیش از هر زمانی برای حل مشکلات داخلی کشور مصمم است. بر این اساس و با توافق دولت سوریه، روسیه اقدام به توسعه و گسترش پایگاه دریایی طرطوس خواهد کرد که حالا حکم مهم‌ترین و تنهاترین پایگاه دریایی روسیه در دریای مدیترانه را داراست.

درواقع این پایگاه دریایی به کشتی‌های جنگی روسیه امکان دسترسی به آب‌ها و بنادر سوریه را می‌دهد. پایگاه هوایی حمیمیم نیز که روسیه از آن حملات هوایی بی‌شماری را علیه مواضع داعش ترتیب داده بود، از این پس نیز بی‌هیچ محدودیتی در اختیار روس‌ها خواهد بود. بنا بر گزارش رویترز، توافق صورت‌گرفته میان مسکو و دمشق به روسیه اجازه می‌دهد تا ١١ کشتی جنگی را در طرطوس نگه دارد. مدت این توافق ٤٩ سال بوده و متعاقبا نیز امکان تمدید دارد.

از ژنو به سوچی

البته تأثیرگذاری روسیه در آینده سوریه فقط به حضور نظامی محدود نمانده و این کشور با برگزاری اجلاس سوچی با حضور ایران و ترکیه عملا نقش فعالی در آینده سیاسی این کشور برعهده گرفته است. هرچند در ابتدا از اجلاس سوچی به‌عنوان تلاش روسیه برای کم‌رنگ‌کردن تلاش‌های سازمان ملل و کشورهای غربی در قالب مذاکرات ژنو یاد می‌شد، اما بی‌نتیجه‌ماندن چندباره اجلاس‌های ژنو باعث شد تا عملا روسیه ابتکار را در دست بگیرد.

ازجمله دستاوردهای اجلاس سوچی آتش‌بس موقت در برخی نقاط شمالی سوریه در هماهنگی با ترکیه بوده است. البته در افزایش نقش منطقه‌ای و جهانی روسیه نباید از رفتارها و تصمیمات عجیب‌وغریب ترامپ و پشت پای او به برخی توافق‌های بین‌المللی ازجمله توافق آب و هوایی پاریس و برخی پیمان‌های تجاری، غافل شد. بااین‌حال روز گذشته گروه‌های اپوزیسیون در سوریه با اتکا به همان استدلال که روسیه در تلاش برای کم‌رنگ‌کردن فرایند صلح سازمان ملل است، اجلاس سوچی را تحریم کردند.

در بیانیه‌ای که به امضای نزدیک به ٤٠ گروه شورشی رسیده، از این مسئله گلایه شده که روسیه برای رسیدن به یک توافق سیاسی هیچ فشاری به دولت وارد نمی‌کند. البته این بیانیه از تحریم اجلاس سوچی پا فراتر گذاشته و روسیه را به انجام جنایت جنگی در سوریه متهم کرده است. بااین‌حال برخی از دیگر گروه‌های اپوزیسیون به نظر درباره شرکت یا عدم شرکت در اجلاس سوچی به جمع‌بندی نرسیده‌اند.

تمجید از واشنگتن، تنش با لندن

هم‌زمان با اعلام دائمی‌شدن حضور نظامی مسکو در سوریه، پوتین به تمجید از حضور نظامی آمریکا در افغانستان پرداخت تا از این طریق تصمیم اخیر کرملین را نیز موجه‌تر جلوه دهد. او دراین‌باره خاطرنشان کرد که در صورت عدم حضور نظامی آمریکا، وضعیت افغانستان به‌مراتب وخیم‌تر از این می‌شد. پوتین در حالی از حضور نظامی آمریکا در افغانستان دفاع کرده است که سطح روابط این دو کشور به پایین‌تر از میزان خود بعد از جنگ سرد رسیده و ترامپ نیز با‌ وجود وعده‌های انتخاباتی‌اش کار چندانی درخصوص بهبود روابط با روسیه پیش نبرده است.

از دیگر سو، به‌نظر تصمیم روسیه برای حضور نظامی دائمی در سوریه و همچنین برخی دیگر اقدامات این کشور ازجمله ضمیمه‌کردن کریمه، باعث افزایش حساسیت‌ها نسبت به فعالیت‌های نظامی این کشور شده است. دراین‌باره، بنا بر گزارش «بی‌بی‌سی»، روز گذشته نیروی دریایی بریتانیا با ارسال یک ناو جنگی، تحرکات یک کشتی جنگی روسی در نزدیکی آب‌های بریتانیا را زیر نظر گرفت. گوین ویلیامسون، وزیر دفاع بریتانیا، در این رابطه گفته است که کشورش هیچ شکلی از تخاصم و تجاوز به آب‌هایش را تحمل نخواهد کرد. این در حالی است که کشتی‌های جنگی روسی برای دسترسی به سوریه در سال‌های اخیر بارها از مسیرهای آبی بین‌المللی دریای شمالی بهره گرفته‌اند.