خطر گسل شمال تهران؛ احتمال وقوع زلزله بزرگتر

جام جم آنلاین: بین سال‌های ۱۹۴۵ تا ۱۹۹۵ میلادی بود که ۱۴ زلزله با بزرگای ۶.۵ ریشتر به بالا در ژاپن رخ داد اما هیچ کدام ازآنها آنقدر تاثیرگذار نبود تا اینکه زلزله کوبه زنگ هشدار را به صدا درآورد.این زلزله با کشته دادن بیش از ۶هزار و ۴۰۰ نفر باعث شد تا ژاپنی‌ها به فکر اقداماتی برای مقاومت در برابر زلزله بیفتند و قوانینی را در همین جهت وضع کنند.

لذا از این زمان به بعد بود که تمامی ساختمان‌ها از بتون مسلح یا بتون آرمه ساخته شدند. براساس قوانین ژاپن این ساختمان ها باید پس از وقوع زلزله قابل سکونت باشند و در زلزله‌های شدید نیز دچار ریزش نشده و ضعف ساختاری آن‌ها موجب کشته شدن ساکنان نشود.

قدر مسلم برای رسیدن به این طرز تفکر و دست یابی به این قوانین در ایران راه طولانی در پیش است همانطور که بهرام عکاشه استاد دانشگاه و پدر علم زلزله شناسی ایران در گفت وگویی با جام جم آنلاین مهمترین مشکل ما را عدم آمادگی در برابر زلزله می داند و معتقد است تا زمانیکه این آمادگی فراهم نیست باید همچنان نسبت به وقوع زلزله نگران بود.این گفت وگو را می خوانید:

این زلزله های اخیر ناشی از چه عواملی است و چه پیامی برای مردم ایران دارد؟

موضوع بسیار بغرنج است برخی این زلزله ها را به پدیده و عوامل فضایی یا یونوسفر نسبت می دهندپدیده ای که هنوز اثبات نشده است برخی دانشمندان به آن اعتقاد دارند و برخی نیز کاملا مخالف هستنددرواقع برنامه یونوسفر ، یک پروژه پژوهشی است که برای بررسی و پژوهش درباره لایه های یونوسفر با استفاده از امواج رادیویی تأسیس شده‌است.مخالفان تاثیر این پدیده بر وقوع زلزله می گویند زلزله انرژی درون زمین است که جمع شده و زمانی که زیاد می شود آزاد می گردد بنابراین نمی توان گفت که با آسمان وفعل و انفعالات فضایی در ارتباط است درمقابل عده ای نیز براین عقیده اند که یونوسفر به مانند ماشه ایست که سبب آزاد شدن انرژی داخل زمین می شود.البته همه اینها یک حدس است. دانش بشر هنوز به این ادراک نرسیده که آیا فرکانس های الکترومغناطیسی می توانند عامل حرکت زمین باشند .هرچند که بطورکامل نیز نمی توان این فرضیه را رد کرد. زیرا هرچیزی امکان پذیر است.

پس از زلزله اخیر نظرات بسیاری مطرح شده مبنی براینکه این زلزله یک زلزله اصلی بوده و برخی نیز برای عقیده بودند که پیش زلزله محسوب می شده است نظر شما در این خصوص چیست؟

در این مورد هیچ نظری نمی‌توان داد و تا به الان علم هم نتوانسته به این سؤال پاسخ دهد هیچ کشوری حتی ژاپن وروسیه و آمریکا هم نمی توانند بگویند این زلزله پدیده اصلی بوده ویا پدیده دیگری در پشت سر آن رخ خواهد داد.در ۹۰درصد زلزله‌های ۵ ریشتری مشاهده شده است که هیچ زلزله ای پشت سرآن رخ نداده و در مواردی نیز داشتیم که بدنبال یک زلزله ۵ریشتری زلزله ۷ریشتری رخ داده است.لذا هیچ قانون وقاعده ای در این مورد وجود ندارد.دانش بشری در مورد زلزله همانند یک کودک ۷الی ۸ ساله است بسیار زمان نیاز دارد تا پخته شود. تمام نظرات در این خصوص بر پایه شک وتردید قرار دارد. به‌طوریکه ژاپنی‌ها عقیده دارند که عوامل فضایی تاثیر گذار هستند.وبسیاری از دانشمندان دیگر با این نظر مخالفند. حال چنانچه کسی بتواند این نظریه را اثبات کند حتما جایزه نوبل خواهد گرفت.

فکر می کنید دانش بشری بالاخره بتواند روزی زمان زلزله را پیش بینی کند؟

هنوز که به آن دانش نرسیده و بعدها هم معلوم نیست.

کدام گسل های تهران از همه خطرناک تر است؟

همه گسل های تهران خطرناک هستند بخصوص گسل شمال تهران که از لواسانات شروع می شود و تا کرج نیز ادامه دارد این گسل پتانسیل یک زلزله ۷.۲ریشتری را داردکه رخ دادن آن مساوی است با نابودی تمام خانه های تهران. البته برای ژاپنی‌ها مساوی نابودی خانه ها نیست.آنها خود را برای زلزله های قوی تر نیز آماده کرده اند.

این زلزله های اخیر که در کشور رخ داده است نگرانی هایی را برای وقوع یک زلزله خطرناک تر بدنبال داشته است ؟

احتمال وقوع یک زلزله شدیدترممکن است ولی نمی‌توانیم بگوییم حتما رخ خواهد داد.مثلا در ایران وحتی در آسیا مدتی است که باران بسیار کم می بارد .بسیاری همین مسئله را به رخدادهایی چون زلزله نسبت می دهند .می توان این مسائل را بایکدیگر مرتبط دانست ولی هنوز نمی توانیم بطور اصولی وسیستماتیک در باره آن اظهار نظر کنیم.

آیا آزاد شدن انرژی یک گسل می تواند موجب آزاد شدن انرژی گسل های دیگر شود؟

طبیعی است که انرژی یک گسل در انرژی گسل دیگر القا شود، حتی ممکن است سبب ریزش سنگ های آسمانی نیز شود. البته اینها فقط ممکن هاست مهم این است که همیشه آماده باشیم.

تهران چه تعدادگسل دارد؟

در منطقه تهران هزاران گسل وجود دارد که در میان آنها چند صد تا توانمند هستند و می توانند فاجعه بیافریند. مثل گسل شمال تهران،گسل ری.گسلی که برای ماهدشت رخ داد گسل اشتهارد بود که از صفاشهر وملارد وشهریار می گذشت. گسل شمال وجنوب ری بالای ۶ ریشتر و گسل شمال تهران بالای ۷ ریشتری قدرت دارندو می توانند فاجعه آفرین باشند.

گفته می شود این زلزله های ضعیف قابلیت مهار انرژی زمین برای جلوگیری از وقوع زلزله شدیدتر را دارند؟

نخیر، چرا اینگونه نمی گویید که این زلزله های کوچک می گویند مراقب باشید زلزله بزرگتر در راه است.

شما هنگام زلزله اخیر چکار کردید آیا از منزل خارج شدید؟

من اصلا متوجه زلزله نشدم.

نتیجه می گیریم که خانه شما بسیار مقاوم است؟

من هم اینگونه فکر می کنم.

در واقع شما به هنگام خریداری خانه تان به مقاومت آن در برابر زلزله توجه داشتید؟

بله همینطور است.

پیام شما برای مردم تهران چیست؟

مردم باید آگاه باشند تهران شهری زلزله خیز است، لذا اصلا جای مناسبی برای زندگی نیست. باید همیشه آماده باشیم در حالیکه نیستیم. فقط همواره بدون اینکه از فکر خدادادی خودمان هم استفاده کنیم، خود را به‌دست خدا می سپاریم.