پاییز بهاری بورس تهران فرا رسید

پرونده بازار سهام کشور در نهمین ماه از سال جاری با رشد ۶/ ۷ درصدی شاخص کل به پایان رسید. این بیشترین رشد ماهانه بورس در ۲۲ ماه اخیر به شمار می‌رود. در پایان آذر ماه بازدهی بورس در پاییز به ۳/ ۱۱ درصد رسید.

رشد پرشتاب قیمت‌ها در ماه گذشته بازدهی بازار سهام از ابتدای سال را به ۷/ ۲۳ درصد رساند تا عنوان پربازده‌ترین بازار سرمایه‌گذاری کشور در این بازه زمانی به بورس اختصاص یابد. عمده دلایل رشد شاخص سهام در این بازه زمانی به روند قیمت‌ها در بازارهای جهانی و رشد نرخ ارز بر می‌گردد، ضمن آنکه عبور شاخص سهام از قله تاریخی و ضوابط سخت‌گیرانه بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود بانکی نیز در تداوم صعود قیمت‌ها اثرگذار بود. در همین حال، نسبت قیمت بر درآمد سهام همگام با رشد نماگرهای بورس به ۳/ ۷ واحد رسید. رسیدن نسبت P/ E بازار به سطوح فعلی البته چندان نگران‌کننده ارزیابی نمی‌شود چرا که به نظر می‌رسد، انتظارات سهامداران تحت تاثیر عوامل حمایت‌کننده از معاملات قابلیت محقق شدن داشته باشد. با این حال کاهش جذابیت عمومی سهام همگام با رشد اخیر قیمت‌ها امری غیر قابل اجتناب بوده است.

رونق در بورس تهران عمدتا تحت تاثیر رشد قیمت نمادهای کالایی رخ داد. این صنایع از سطوح مناسب قیمت‌ جهانی نفت، فولاد، فلزات پایه و سنگ‌آهن منتفع می‌شوند و این مهم‌ترین دلیل افزایش تقاضای سهام این گروه به شمار می‌رود. از طرفی نرخ ارز نیز در وضعیت این صنایع که اغلب صادرات محور هستند، اثرگذار است. بر همین اساس بررسی روند این دو عامل مهم‌ترین نقش را در وضعیت آتی بورس ایفا خواهند کرد.در شرایطی که تنها یک هفته به پایان سال ۲۰۱۷ باقی مانده است، سرمایه‌گذاران شاهد کاهش تدریجی تقاضای دلار خواهند بود. البته در روزهای ابتدایی دی ماه این تقاضا همچنان بالا خواهد بود اما کم‌کم تقاضا در بازار ارز کاهش می‌یابد. از این رو به نظر می‌رسد سهامداران از این ناحیه دیگر شاهد تقویت چندانی نباشند.

پیش‌بینی نوسانات روند قیمت‌های جهانی نیز می‌تواند در تعیین روند آتی بورس تهران راهگشا باشد. رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی تحت تاثیر سیاست‌های بزرگ‌ترین مصرف‌کننده کالاها یعنی چین است. جایی که حالا قوانین زیست محیطی برای کاهش آلودگی این کشور کارخانه‌ها را ملزم به کاهش تولید کرده است. این امر با کاهش سمت عرضه موجب رشد قیمت کالاهای پایه شده است. هر چند در شرایط کنونی نشانه‌ای از پایان رونق کالایی در بازار جهانی پدیدار نیست اما معامله‌گران باید به ماهیت ناپایدار این روند افزایشی توجه کافی داشته باشند. در این باره باید توجه داشت با توجه به تعطیلات کریسمس این بازارها روند نامشخص و غیر قابل اعتمادی را تجربه خواهند کرد ضمن اینکه این بازارها در فصل کاهش تقاضا هستند. برهمین اساس باید دید در نهایت سطوح مطلوب قیمت‌ها در بازارهای جهانی حفظ می‌شوند یا خیر.

موضوع دیگری که بورس تهران در شرایط کنونی با آن مواجه است، اعلام نظر نهایی ترامپ است. در ۱۳ اکتبر دونالد ترامپ پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تایید نکرد و تعیین تکلیف این موضوع را به کنگره ارجاع داد. از آن تاریخ کنگره ۶۰ روز مهلت داشت تا اقدام به تصمیم‌گیری علیه ایران و توافق هسته‌ای کند. اما در این دوره کنگره در برابر عدم تایید برجام واکنشی نشان نداد. بی‌عملی کنگره توپ برجام را دوباره به زمین ترامپ برگشت داد. بر همین اساس اظهار نظر ترامپ در اواسط ژانویه موضوعی خواهد بود که به دقت از سوی سهامداران رصد می‌شود.در عین حال بازار سهام با آغاز دهمین ماه از سال جاری، شاهد انعکاس گزارش‌های عملکرد ماهانه و در ادامه گزارش‌های عملکرد ۹ ماهه شرکت‌ها خواهد بود.موضوعی که به اعتقاد کارشناسان در مقایسه با سایر عوامل بازی ساز مهم‌تری در معاملات بازار سهام است.جایی که انتظار می‌رود گزارش‌های عملکرد پیشتازان بورس در دوران رونق اخیر مطابق انتظارات سهامداران بهبود وضعیت این شرکت‌ها را ارائه کند.

همان‌طور که اشاره شد، بخشی از دلایل رشد قیمت عمومی سهام در ماه گذشته به ورود پول‌های جدید به بازار به ویژه از سوی سهامداران حقیقی بازمی‌گردد.بررسی‌های «دنیای اقتصاد» از روند داد وستد دو دسته بازیگران بازار سهام به خوبی گویای این موضوع است.در معاملات آذر ماه در مجموع خالص خرید سهامداران حقیقی ۳۳۰ میلیارد تومان بوده است (البته از این میزان ۷۸ میلیارد تومان به خرید این سهامداران در عرضه اولیه «امید» در معاملات آخرین روز معاملاتی آذر باز می‌گردد). امری که تغییر مالکیت سهام از ابتدای سال را به نفع سهامداران خرد تغییر داد. بر همین اساس از ابتدای سال تا پایان آذر حدود ۲۴۰ میلیارد تومان از پرتفوی سهامداران حقوقی به سبد سهام حقیقی‌ها منتقل شد.تحرکات این سهامداران در سمت خرید نیز قابل توجه بود.سهامداران خرد در معاملات ماه گذشته مشارکت ۶۲ درصدی در سمت خرید داشتند.این در حالی است که این سهامداران در سمت فروش مشارکت ۵۰درصدی داشتند.به‌طور میانگین از ابتدای سال میزان مشارکت سهامداران حقیقی ۶۰ درصد و میزان مشارکت سهامداران عمده ۴۰ درصد بوده است.چرخش تغییر مالکیت به سوی سهامداران خرد همگام با رشد ۶/ ۷ درصدی شاخص کل این موضوع را تقویت کرد که ورود حقیقی‌ها به معاملات سهام نوسانات نماگر‌های سهام را پر شتاب می‌کند.

بورس تهران در معاملات آذرماه گوی سبقت را از دیگر بازارها ربود و نه تنها پیشتاز بازارهای سرمایه‌گذاری از ابتدای سال شد که فاصله خود را از این بازارها به طرز چشمگیری افزایش داد.بر این اساس شاخص بازار سهام که در پایان معاملات آبان ماه در سطح ۸۸ هزار و ۷۷۵ واحدی قرار داشت، در پایان آذر ماه با رشد ۶/ ۷ درصدی در سطح ۹۵ هزار و ۵۰۹ واحدی ایستاد و پیشتاز بازارهای موازی در آذر ماه شد.در بازار ارز نیز مطابق انتظارات تحت تاثیر افزایش تقاضای سرمایه‌گذاران، شاهد رشد ۳/ ۲ درصدی نرخ دلار بودند.این موضوع بازار ارز را در رتبه دوم جدول بازدهی بازارها در معاملات آذر قرار داد.از سوی دیگر در بازار سکه نیز مطابق انتظارات برای اصلاح قیمت،قیمت سکه ۱/ ۲درصد ریزش کرد.در بازار پول نیز سهامداران ۲۵/ ۱ درصد بازدهی کسب کردند.در بحث بازدهی بازارها از ابتدای سال همان‌طور که اشاره شد، بورس با بازدهی ۷/ ۲۳ درصدی درصدر قرار دارد.سکه با رشد ۷/ ۱۴ درصدی رتبه سوم را به خود اختصاص داده است.بازار ارز نیز با بازدهی ۵/ ۱۱ درصدی در رتبه سوم رقابت تنگاتنگی با بازار پول را به نمایش گذاشته است(بازدهی بازار پول از ابتدای سال جاری با احتساب نرخ ۱۵ درصدی سود سپرده‌ها، ۲۵/ ۱۱ درصد بوده است).

در معاملات ماه گذشته نقدینگی کمابیش در بین چند گروه شامل فولادسازان، سنگ‌آهنی‌ها، پالایشگاه‌ها و تا حد کمرنگ‌تری نیز صنایع رایانه و پتروشیمی جابه‌جا می‌شد و سایر گروه‌ها از وزش نسیم رونق منتفع نشده‌اند.در این ماه شاخص ۲۷ صنعت بورسی با رشد مواجه شدند.در صدر این صنایع گروه اطلاعات و ارتباطات با تک نماد «های وب» قرار داشت(رشد ۱/ ۳۰ درصدی).استخراج کانه‌های فلزی(معدنی)،انتشار و چاپ و فلزات اساسی با رشد ۲/ ۲۱، ۸/ ۱۷ و ۶/ ۱۵ درصدی در رتبه‌های بعدی قرار داشتند.گروه محصولات شیمیایی و فرآورده‌های نفتی نیز با بازدهی به ترتیب ۹/ ۷ و ۶/ ۶ درصدی جزو ۱۰ صنعت پربازده آذرماه بودند.این موضوع تایید می‌کند که رشد نماگر اصلی بازار سهام عمدتا به لطف رشد قیمت‌ها در چند صنعت مشخص شامل گروه‌های فلزات اساسی، معدنی و پالایشی حاصل شده است.این صنایع تقریبا یک‌سوم ارزش کل بازار سهام را به خود اختصاص داده‌اند. گروه خودرویی نیز با رشد ۵/ ۱۱ درصدی شاخص هفتمین صنعت پربازده بورس در این بازه زمانی بوده است.