جشنواره در دوراهی «ملت»؛ «برج میلاد»

شهروند- پولاد امین: در شرایطی که بیشتر از ٦ هفته به آغاز جشنواره فیلم فجر باقی نمانده، اما حجم اخبار نه چندان دلگرم‌کننده که در مورد این مهمترین رخداد فرهنگی و هنری این مرز و بوم منتشر می‌شود، فضایی از ناامیدی و یأس را پیرامون جشنواره سی‌و‌ششم فیلم فجر حاکم کرده است. در حقیقت می‌شود گفت که بسیاري از چیزها دست به دست هم داده و جوی ناپایدار را پیرامون این دوره از جشنواره به وجود آورده‌اند. جوی که به باور برخی از مخاطبان همیشگی این جشنواره به واسطه بی‌ثباتی و تغییرات همیشگی این فستیوال از همان ابتدا حول و حوش آن وجود داشته و همان‌ها هم هستند که امسال به دلیل برخی رخدادهای جدید و بی‌سابقه‌تر حضوری ملموس‌تر پیدا کرده‌اند. یکی از مهمترین جلوه‌های بی‌ثباتی در این میان در تغییر مکان اصلی برگزاری این رویداد دیده می‌شود. اتفاقی که در قیاس با نحوه برگزاری جشنواره‌های، حتی، درجه دوم بین‌المللی با هر متر و معیاری نوظهور و بی‌سابقه است. اتفاقی که به واسطه مشکلاتی که می‌تواند موجب شود که از آن جمله می‌توان به کاهش ضریب نفوذ و رونق جشنواره به یک چندم میزان فعلی اشاره کرد؛ از سوی بسیاری از کاربران فضای مجازی تلاشی آگاهانه و عامدانه برای از رونق‌انداختن جشنواره نامیده شده است!

وقتی اول‌بار گفته شد که جشنواره امسال نه در کاخ همیشگی جشنواره یا همان برج میلاد که در سالنی دیگر برگزار خواهد شد، همگان با شرایطی مواجه شدند که در سال‌های اخیر به‌رغم ادامه سنت همیشگی غرزنی و نق‌های دسته‌جمعی سینماگران و رسانه‌ای‌ها حل‌شده به نظر می‌رسید. در حقیقت با این‌که اقشار فرهنگی این دیار حس می‌کنند اگر غر نزنند یعنی یک جای کار می‌لنگد و به عبارت بهتر بدون غر و نق روزشان نمی‌گذرد، اما، این را کتمان نمی‌شود کرد که برگزاری جشنواره در برج میلاد باعث شده بود بسیاری از مشکلاتی که در گذشته در زمان برگزاری جشنواره تجربه کرده بودیم، فراموش شوند. مسائلی مانند ازدحام بیش از اندازه در سالن نمایش و لابی؛ ترافیک اطراف محل برگزاری جشنواره؛ دشواری رفت‌و‌آمد؛ گنجایش پارکینگ؛ دسترسی مناسب برج؛ طرح ترافیک و... که پیش از انتخاب برج میلاد به‌ عنوان کاخ جشنواره، همه ساله دشواری‌های فراوانی را به شرکت‌کنندگان و مخاطبان جشنواره تحمیل می‌کرد. به همین دلیل هم بود که فرآیند انتخاب جایی برای جایگزینی با برج میلاد آغاز روندی دشوار و طولانی بود که درنهایت پس از مطالعه موردی پردیس‌هایی چون چارسو و کورش به پردیس ملت ختم شد. پردیسی با سالن‌های پرشمار؛ کیفیت نمایش و صدای قابل قبول و البته در عین حال سابقه‌ای نه چندان موفق در برگزاری بخش بین‌المللی فجر و نیز جشنواره فیلم شهر!

به همین دلیل هم هست که وقتی روز گذشته یکی از خبرگزاری‌ها نوشت که ممکن است مدیران جشنواره از تصمیم اشتباه‌شان برگشته و جشنواره دوباره به برج میلاد بازگردد، خیلی‌ها این خبر را به فال نیک گرفتند که علاوه بر دشواری‌های کوچ از میلاد، این تغییر بار اعتباری هم برای جشنواره دارد و اصولا یکی از معیارهای اعتبار یک فستیوال را ثبات حاکم بر قوانین و قواعد و برگزاری آن تعیین می‌کند؛ و بیراه نیست که فستیوال‌های معتبر جهانی عمری است در مکان و زمانی مشخص برگزار شده‌اند و می‌شوند.

به‌ هر حال در خبر منتشر‌شده آمده بود که شنیده‌ها از یکی از مسئولان برج میلاد حاکی از آن است که ظاهرا حیدریان، رئیس سازمان سینمایی از انتخاب پردیس ملت به ‌عنوان کاخ جشنواره ناراضی است. گنجایش محدود، مشکلات پارکینگ، ترافیک اتوبان نیایش، اعتراض برخی از رسانه‌ها و سینماگران و نبود برخی امکانات ارسال‌های زنده و آنلاین تلویزیونی برای گروه‌های خبری از دلایل این نارضایتی است. حتی گفته می‌شود رئیس سازمان سینمایی از طریق مرادخانی، مشاور شهردار رایزنی‌هایی را برای بازگشت دوباره جشنواره به برج میلاد انجام داده است. باید منتظر تغییر مکان جشنواره باشیم؟

نکته مهم دیگر در اهمیت و اعتبار یک جشنواره را ارزش و اهمیت فیلم‌های شرکت‌کننده در جشنواره و البته نظم حاکم بر برگزاری آن رقم می‌زند. در حالی ‌که سالیان ‌سال بود مخاطبان جشنواره به تغییرات ناگهانی در برنامه، رسیدن یا نرسیدن فیلم‌ها و مسائلی از این دست عادت کرده بودند، مدیران دوره‌های اخیر با ادعای برقراری نظم و انضباط در پذیرش فیلم‌ها وعده دوران جدیدی دادند؛ و در یکی دو ‌سال اخیر هم تا حد ممکن کوشیدند این امر مراعات شود و حداقل این‌که از شمار تغییرات خلق‌الساعه در جشنواره کاسته شود. حالا با نگاهی به شرایط، به نظر می‌رسد در این دوره و زمینه نیز شاهد یک بازگشت به عقب وحشتناک باشیم. درواقع در شرایطی که وجود نام‌هایی چون ابراهیم حاتمی‌کیا، رسول صدرعاملی، محمدحسین مهدویان، سعید روستایی، روح‌الله حجازی، بهرام توکلی و... نوید جشنواره‌ای با حضور یک‌سری نام کنجکاوی‌برانگیز می‌دهد و این خوش طالعی می‌تواند در افزایش نمره مدیران جشنواره نقش مستقیم داشته باشد، اما نگاهی گذرا به موقعیت فیلم‌های مورد ادعای مدیران نشان می‌دهد گنجاندن این فیلم‌ها در برنامه جشنواره می‌تواند تبعات زیادی برای نظم مورد ادعای مدیران داشته باشد.

چهل‌واندی روز مانده به سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر، ماراتن تولید فیلم‌ها در شدیدترین مرحله رقابت قرار دارد و در این شرایط که بسیاری از فیلم‌های حساسیت‌برانگیز سینمای امسال هنوز در مرحله فیلمبرداری به سر می‌برند، به نظر می‌رسد راه دشواری برای حفظ نظم، پیش روی مدیران قرار داشته باشد. شماری از فیلم‌ها را مرور می‌کنیم.

اتاق تاریک به تهیه‌کنندگی و کارگردانی روح‌الله حجازی که این روزها در مراحل پایانی قرار دارد، یکی از فیلم‌هایی است که آمدن یا نیامدنشان می‌تواند نقش زیادی در گرمای جشنواره داشته باشد. روح‌الله حجازی به‌عنوان کارگردانی که حضورش در دوره‌های مختلف فجر حواشی و اتفاقاتی همراه داشته، با دو فیلم زندگی خصوصی آقا و خانوم میم و زندگی مشترک آقای محمودی و بانو که هر دو به دلیل ممیزی از جشنواره فجر کنار گذاشته شدند، یک چهره حاشیه‌دار شناخته می‌شود و به همین دلیل هم اتاق تاریک او می‌تواند حضوری جذاب در جشنواره داشته باشد. اتاق تاریک بازیگرانی چون ساره بیات، ساعد سهیلی، محمد امامی و... دارد.

نخستین تجربه کارگردانی مهران احمدی نیز بنا به عکس‌های منتشرشده‌اش فیلمی کنجکاوی‌برانگیز است. این فیلم که این روزها مرحله جلوه‌های بصری کامپیوتری را پشت سر می‌گذارد، با حضور رضا عطاران، هومن سیدی، بابک حمیدیان، میرطاهر مظلومی، ‌هادی کاظمی، مزدک میرعابدینی، سیامک صفری و مهران احمدی در کالیفرنیا فیلمبرداری شده و گفته می‌شود جزو فیلم‌های پرفروش‌ سال آینده خواهد بود؛ مثل چهارراه استانبول مصطفی کیایی است که به موضوع ساختمان پلاسکو می‌پردازد و بهرام رادان، محسن کیایی، سحر دولتشاهی، رعنا آزادی‌ور، ماهور الوند، مهدی پاکدل و... هنوز کاملا آماده نمایش نشده است و به نظر می‌رسد می‌کوشد خود را برای نمایش جشنواره آماده کند.

جدیدترین فیلم کامبوزیا پرتوی است که پس از ساخت فیلم پرده در‌ سال ۹۱ تولید شده است؛ با مدیریت فیلمبرداری تورج اصلانی در مرزهای سوریه و عراق، در روستاهای اطراف منطقه سیلوانا در استان آذربایجان‌غربی و... فیلمبرداری شده و به نظر می‌رسد طبق شنیده‌ها حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد.

فیلم از آن‌رو که چندی پیش زمزمه‌های حضور یک خواننده زن کُرد در آن شنیده می‌شد، احتمال جنجالی بودن هم دارد و همین هم آن را برای جشنواره جذاب‌تر می‌کند. در کامیون سعید آقاخانی، نیکی کریمی، تروسکا جولا، رامین راستاد و... به ایفای نقش می‌پردازند.

کمتر کسی فکر می‌کرد بهرام توکلی با آن دلبستگی آشکار به سینمای هنری و روشنفکرانه عاقبت کارش به ساخت فیلمی چون تنگه ابوغریب بکشد. فیلمی پرهزینه با سرمایه‌گذاری موسسه اوج که در سال‌های اخیر حضوری پررنگ در بازار فیلم‌های فاخر داشته که با حضور جواد عزتی، امیر جدیدی، حمیدرضا آذرنگ، علی سلیمانی، قربان نجفی و مهدی قربانی داستانی چنین را- به روایت روابط‌عمومی فیلم - روایت می‌کند: در ٢١ تیرماه ١٣۶٧، حمله وسیعی سراسر جبهه جنوب را درگیر می‌کند، یکی از نقاط حساسی که دشمن قصد عبور از آن و رسیدن به شهرها و جاده‌های کلیدی ایران را دارد، تنگه ابوغریب است؛ تنگه‌ای که نام و خاطره‌اش در میانه تاریخ رسمی روزهای پایانی جنگ گم‌شده... تنگه‌ای که محل مقاومت افراد گردان عمار بود.

ابراهیم حاتمی‌کیا نیز با فیلم به‌وقت شام در این گروه قرار می‌گیرد. تازه‌ترین ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا که این روزها مراحل تدوین و انجام ویژوال افکت خود را سپری می‌کند، به نظر می‌رسد از کنجکاوی‌برانگیزترین فیلم‌های جشنواره باشد. فیلمی که داستانی درباره داعش را تصویر می‌کند. ‌هادی حجازی‌فر و بابک حمیدیان از بازیگران ایرانی فیلم‌ هستند و جمعی از بازیگران سوری و لبنانی در این فیلم به ایفای نقش می‌پردازند.

و می‌رسیم به لاتاری محمدحسین مهدویان؛ فیلمی که پس از داستانی پرماجرا به مرحله ساخت رسید و ظاهرا می‌تواند جنجال‌های زیادی را در جشنواره به وجود آورد. مهدویان که پس از ساخت فیلم‌های «ایستاده در غبار» و «ماجرای نیمروز» تبدیل به یکی از چهر‌ه‌های شناخته‌شده عرصه سینما شده در لاتاری از بازیگرانی چون جواد عزتی، ‌هادی حجازی‌فر و ساعد سهیلی استفاده کرده است. درحال حاضر این فیلم همچنان در مرحله فیلمبرداری قرار دارد.

رسول صدرعاملی که در سال‌های اخیر با حضور در مجموعه فیلمیران بدل به یکی از قدرتمندترین چهره‌های سینمای ایران شده، به احتمال زیاد با فیلم ‌سال دوم دانشکده من در جشنواره حضور خواهد داشت. فیلمی با فیلمنامه پرویز شهبازی که این روزها در مراحل پایانی فیلمبرداری به سر می‌برد و هیچ بعید نیست برگ برنده جدید صدرعاملی بعد از چند فیلم ناموفق و کمتر دیده‌شده باشد.

علی مصفا، بابک حمیدیان، شقایق فراهانی، ویشکا آسایش، افشین ‌هاشمی، پدرام شریفی، نیلوفر خوش‌خلق، شیوا خسرومهر و مریم بوبانی بازیگران این فیلم سینمایی هستند.

علاوه بر این فیلم ها یک سری فیلم دیگر نیز وجود دارند که با توجه به سابقه سازندگانشان بودنشان می تواند ارزش افزوده ای برای جشنواره قلمداد شود؛ و قطعا حضورشان فضای جذابی را پیرامونشان به وجود خواهد آورد. سرو زیر آب محمد باشه آهنگر؛ سراسر شب فرزاد موتمن و شش و نیم متر سعید روستایی از این جمله اند. سرو زیر آب که این روزها آخرین مراحل تدوین را سپری می‌کند؛ از حیث پروداکشن و نیز حساسیت هایی که فیلم قبلی کارگردان، ملکه، به وجود آورده بود، بی شک منتظران زیادی دارد و می توان انتظار داشت یکی از شلوغ ترین نمایش ها را داشته باشد. این فیلم که با فیلمنامه ای از محمد علی و حامد باشه آهنگر با مشارکت بنیاد سینمایی فارابی، سازمان سینمایی سوره و موسسه تصویر شهر در ژانر دفاع مقدس تولید شده است، از بازی هنرپیشگانی چون بابک حمیدیان، مسعود رایگان، رضا بهبودی، مینا ساداتی، همایون ارشادی، مهتاب نصیر پور، هومن برق نورد، ستاره اسکندری، شهرام حقیقت دوست، فرخ نعمتی و... بهره مند است.