بررسی ۴ پیامد طرح ترامپ در مورد قدس

خبرگزاری مهر: دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در یک سال دوران ریاست جمهوری خود سعی داشته تا به برخی از وعده های دوران تبلیغات انتخاباتی جامه عمل بپوشاند.

وی در دوران رقابت با هیلاری کلینتون نامزد دموکرات ها در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اعلام کرد که عربستان ، ژاپن و کره جنوبی باید به دلیل حمایت آمریکا از آن ها سهم خود را بپردازند. در نهایت نیز عربستان یک قراداد ۵۰۰ میلیارد دلاری با آمریکا در خرداد ماه امضا کرد.

ترامپ همچنین از ساخت دیوار بین آمریکا و مکزیک سخن گفت و در نهایت عملیات اجرایی آن را شروع کرد. وی همواره نسبت به برجام منتقد بود و وعده پاره کردن آن را می داد، در عمل نیز پایبندی ایران به برجام را تایید نکرد و برای تعیین تکلیف نهایی آن را به کنگره فرستاد. . اما یکی از مهمترین وعده های ترامپ در مورد قدس بود که وی به لابی صهیونیست ها در آمریکا قول داد که قدس را به عنووان پایتخت اسرائیل اعلام کند.

در نهایت نیز چهارشنبه(۱۵ آذرماه) ترامپ اعلام کرد که قدس پایتخت اسرائیل است. البته وی همزمان طرح عدم انتقال پایتخت آمریکا به قدس را برای ۶ ماه دیگر امضا کرد. این تصمیم ترامپ با واکنش شدید جامعه جهانی مواجه شده و حتی متحدین غربی آمریکا نیز با این طرح مخالفت کرده اند. طرح انتقال پایتخت اسرائیل به قدس هرچند در عرصه عمل با چالش ها و مشکلات زیادی مواجه خواهد شد اما در همین مرحله نیز پیامدهای زیادی به همراه خواهد داشت.

تشدید شکاف بین آمریکا و متحدان غربی

روابط آمریکا و کشورهای اروپایی تا پیش از روی کار آمدن دونالد ترامپ در سطح «منافع ساختاری» بود. پیوند اقتصادی و سیاسی اروپا و آمریکا باعث شده بود تا در غالب پرونده های بین المللی مواضع این دو یکسان باشد. بنابراین در کمتر موضوع بین المللی می توان نشانه هایی از اختلاف اروپا و آمریکا را مشاهده کرد. حتی سطح روابط آمریکا و انگلیس «استراتژیک» است و به نوعی امنیت دو کشور به یکدیگر وابسته است.

اما در دوران ترامپ نوع سیاست خارجی وی باعث شکاف در روابط اروپا و آمریکا شده است. دیپلمات‌های اروپایی معتقدند که برای اولین بار طی چند دهه گذشته دولت های قدرتمند اروپایی نظر خاصی درباره سیاست خارجی رئیس‌جمهور آمریکا ندارند و مشاوران سیاست خارجی وی ارتباط بسیار اندکی با رهبران اروپایی داشته‌اند.

در همین حال اظهارات ترامپ علیه کشورهای اروپایی و خروج آمریکا از چند موافقت نامه بین المللی باعث تشدید اختلافات بین این دو شده است. در نهایت اقدام اخیر آمریکا در مورد قدس با واکنش شدید اروپا مواجه شد و فرانسه، انگلیس، آلمان و دیگر کشورهای اروپایی اعلام کردند هیچ برنامه ای برای انتقال سفارت خود به قدس ندارند و تصمیم ترامپ را محکوم کردند. این مسئله می تواند شکاف های موجود بین اروپا و آمریکا را عمیق کند.

تشدید وضعیت امنیتی اسرائیل

اسرائیل از آغاز هزاره سوم به شدت از جانب مقاومت فلسطین و همچنین حزب الله لبنان با تهدیدهای امنیتی مواجه شده است. جنگ سال ۲۰۰۶، ۲۰۰۸، ۲۰۱۲ و دیگر نبردها امنیت اسرائیل را به شدت هدف قرار داده است. در واقع اکنون اسرائیل در نوعی «هراس راهبردی» گرفتار شده است که همین مسئله به مهاجرت معکوس و خروج ساکنان سرزمین های اشغالی از اسرائیل منجر شده است. اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل مبارزه مردم فلسطین علیه اسرائیل را منسجم تر خواهد کرد.

حتی برخی گروه ها از انتفاضه چهارم مردم فلسطین نیز نام برده اند که در جریان آن بیش از ۱۳۰۰ نفر زخمی و ۴ نفر شهید شده اند. تاکنون سه انتفاضه علیه اسرائیل شکل گرفته است که همگی در دفاع از قدس بوده است. انتفاضه اول از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۴، انتفاضه دوم از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۴ و انتفاضه سوم که از اواخر ۲۰۱۵ شکل گرفته است.

روزنامه ایندیپندنت انگلیس نیز با توجه به پیامدهای این طرح ترامپ برای اسرائیل در گزارشی نوشت اقدام ترامپ در اعلام کردن شهر قدس به عنوان پایتخت اسرائیل باعث فراگیر شدن آشوب خواهد شد. گروه های نظامی فلسطینی نیز به صراحت اعلام کرده اند که این تصمیم ترامپ باعث جنگ خواهد شد. طبق نظرسنجی روزنامه اسرائیلی معاریو ۲۸ درصد از اسرائیلی‌ها در اندیشه هجرت از اسرائیل هستند. اقدام ترامپ در مورد قدس می تواند روند مهاجرت معکوس در اسرائیل را تشدید کند.

پایان گفتگوهای سازش

گفتگوهای سازش از سال ۱۹۷۸ و با پیمان کمپ دیوید۱ شروع و تاکنون ادامه دارد. از سال ۲۰۰۰ تا کنون بیش از ۱۰۰ جلسه بین گروه های فلسطینی و صهیونیستی در قالب ۱۸ طرح صلح برگزار شده است.

این گفتگوها به دنبال راه حلی سیاسی برای پایان بحران فلسطین بود که هیچ گاه به نتیجه نرسیدند.(البته این گفتگوها همواره از طرف مقاومت فلسطین محکوم شده است) اقدام اخیر ترامپ را می توان به معنای پایان مذاکرات سازش دانست. حتی در صورتی که این مذاکرات تداوم داشته باشد آمریکا جایگاه خود را در این مسئله از دست داده است.

بازگشت فلسطین به کانون توجهات جهان اسلام

در ۵ سال گذشته مبارزه با گروه تروریستی داعش در عراق و سوریه و همچنین جنگ سه ساله یمن باعث تمرکز جهان اسلام بر مسئله تروریسم شده بود. این مسئله باعث به حاشیه رفتن مسئله فلسطین در بین اکثر کشورهای اسلامی بود.

خارج شدن مسئله فلسطین از صدر مسائل جهان اسلام می تواند تبعات و پیامدهای زیانباری برای مردم فلسطین داشته باشد. در واقع مهمترین فاکتور و عامل در پیروزی نهایی مردم فلسطین حمایت جهان اسلام خواهد بود. اکنون ترامپ با طرح جنجالی خود باعث بازگشت این مسئله به صدر مسائل جهان اسلام شده است. حتی در سطح بین المللی نیز برخی جنبش هایی که تحریم کالاهای اسرائیلی را پیگیری کرده اند پس از یک دوره کم تحرکی، اکنون فعال تر از قبل شده اند.

در جهان اسلام نیز با وجود برخی اختلافات بین کشورهای منطقه اتحادی تاریخی علیه اسرائیل به وجود آمده است.( البته در این میان عربستان، امارت و بحرین تنها به صورت ظاهری اقدام به محکوم کردن طرح ترامپ نموده اند.)

پایان سخن

شاید بتوان اقدام ترامپ در معرفی قدس به عنوان پایتخت اسرائیل را نوعی خطای راهبردی از سوی وی دانست. چرا که با بررسی پیامدهای این مسئله می توان به این نتیجه رسید که این مسئله از یک طرف شکاف ین آمریکا و متحدان غربی این کشور را بیشتر و از سوی دیگر امنیت اسرائیل را دچار چالش های زیادتری خواهد کرد.

علاوه بر این، بازگشت مسئله فلسطین به صدر مسائل جهان اسلام یکی از مهمترین پیامدهای اقدام ترامپ است. در عرصه حقوقی نیز ترامپ با اعلام این مسئله مهر تاییدی بر این گزاره زد که آمریکا به توافق ها و قوانین بین الملی متعهد و پایبند نیست.

چرا که این اقدام ترامپ در تقابل آشکار با قطعنامه‌ها و تصمیمات سازمان ملل از جمله قطعنامه‌های ۲۴۲ (سال ۱۹۶۷)، ۳۳۸ (سال ۱۹۷۳)، ۴۴۶ (سال ۱۹۷۹)، ۴۵۲ (سال ۱۹۷۹)، ۴۶۵ (سال ۱۹۸۰)، ۴۷۶ (سال ۱۹۸۰)، ۴۷۸ (سال ۱۹۸۰)، ۱۳۹۷ (سال ۲۰۰۲)، ۱۵۱۵ (سال ۲۰۰۳)، ۱۸۵۰ (سال ۲۰۰۸) و در نهایت ۲۳۳۴ در سال ۲۰۱۶ است.