نسخه‌ای که روحانی برای سلامت پیچید

خبرگزاری ایسنا: "دولت سلامت" واژه‌ای بود که بواسطه توجه ویژه رییس جمهور به این بُعد مهم "رفاه اجتماعی"، به دولت یازدهم نسبت داده شد و حال نیز با تاکید روحانی بر ادامه "تحول در سلامت" و البته با تاکید بر "پیشگیری و آموزش"، بی‌تردید بزرگ‌ترین پروژه رفاهی رییس جمهور، فازهای جدیدی را در دولت دوازدهم تجربه خواهد کرد.

سه سال و هفت ماه از تیغ "تحول" بر پیکر "سلامت" می‌گذرد. در سال‌های ۹۳ تا ۹۵ و طی ۳۶ ماه اجرای "تحول سلامت"، به طور متوسط هزینه‌های بهداشت و درمان هر ایرانی ماهانه ۱۵ هزار و ۷۰۰ تومان کاهش یافت؛ یعنی رقمی معادل یک سوم یارانه نقدی هر ماه و این موضوع یکی از دستاوردهای مهم طرح تحول نظام سلامت به شمار می‌رود.

این در حالیست که بنابر اعلام حریرچی - سخنگوی وزارت بهداشت، رقم خالص پرداختی مردم بابت هزینه‌های سلامت طی پنج سال منتهی به طرح تحول حدود ۵۰ تا ۵۸ درصد بود و البته این خطر وجود داشت که با ادامه روند آن زمان، وضعیت پرداختی مردم به ۷۰ درصد برسد. در نهایت هم با اجرای "تحول سلامت" این میزان پرداختی مردم در سال ۹۴ به ۳۹.۶ درصد کاهش یافت.

از بازگشت آرامش به بازار "دارو" تا تحول در حوزه "غذا"

علاوه بر تمام اقداماتی که در راستای ساماندهی اوضاع بحرانی دارو، رفع کمبود داروهای اساسی و بازگشت آرامش به بازار دارو در پایان یکصد روز فعالیت دولت یازدهم انجام شد؛ در ادامه و در قالب طرح تحول نظام سلامت، کاهش کمبودهای دارویی از بیش از ۳۰۰ قلم به حدود ۳۰ قلم و پس از آن هم اقدام در جهت کاهش قیمت داروهای وارداتی و تجهیزات پزشکی و همچنین اقدام در جهت تامین سلامت محصولات غذایی نظیر اقداماتی که در حوزه لبنیات و حذف پالم انجام شد، صورت گرفت.

در مجموع طرح تحول نظام سلامت با اولویت حوزه درمان، ۱۵ اردیبهشت ماه ۹۳ کلید خورد و هشت بسته اصلی خدمتی یکی پس از دیگری به اجرا درآمد. طرح تحول نظام سلامت در حوزه درمان با هدف کاهش سهم جیب مردم در پرداخت هزینه‌های درمان و همچنین افزایش دسترسی به دارو و درمان و تحقق عدالت در سلامت در مراکز دولتی اجرایی شد.

۱۱ میلیون بیمه شده جدید و ساخت و ساز در بیمارستان‌ها

افزایش پوشش بیمه سلامت به حدود ۹۵ درصد و بیمه شدن رایگان حدود ۱۱ میلیون نفر از جمله دستاوردهای "تحول سلامت" است که البته بار مالی زیادی را به دولت و سازمان‌ بیمه سلامت وارد کرد و فارغ از حواشی این موضوع، می‌توان گفت که ۱۱ میلیون بیمه شده جدید از برنامه کاهش پرداخت در بیمارستان‌های دولتی منتفع شدند. همچنین کتاب تعرفه‌ها بازنگری شد و در ادامه هم فرانشیز پرداختی بیماران بستری در بیمارستان‌های دولتی برای روستاییان به سه درصد و شهرها به شش درصد رسید؛ البته این رقم با تصویب تعرفه‌های پزشکی ۹۶، با درصدی از افزایش (فرانشیز پرداختی در روستاها شش درصد و در شهرها ۱۰ درصد) روبرو شد.

افزایش ۱۹۳ درصدی در دسترسی به دارو در بیمارستان‌ها نیز در دوره اول طرح تحول رقم خورد؛ به طوری که پیش از آن قریب به صد در صد بیماران بستری در بیمارستان‌ها در طی دوره بستری خود یک یا چند مرتبه برای خرید دارو و لوازم پزشکی به خارج از بیمارستان ارجاع می‌شدند و این رقم در قالب تحول سلامت به حدود سه درصد کاهش یافت و دسترسی مردم به اقلام دارویی از ۳۲۹ قلم به ۹۶۲ قلم رسید. همچنین با تنظیم بازار و برنامه‌ریزی وزارت بهداشت جهت خریدهای هدایت شده در حوزه بیمارستانی، قیمت لوازم و تجهیزات پزشکی مورد استفاده بیمارستان‌ها کاهش یافت.

اجرای بسته خدمتی ترویج زایمان طبیعی، توقف رشد سزارین و کاهش ۵.۵ درصدی این روش زایمانی از دیگر نتایج تحول سلامت است. رایگان شدن زایمان طبیعی، بهینه‌سازی بلوک‌های زایمانی و ساخت واحدهای اختصاصی زایمان و مواردی در جهت ترغیب مادران به انجام زایمان طبیعی در این راستا صورت گرفت.

یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های وزارت بهداشت در جریان طرح تحول سلامت، ارتقای کیفیت هتلینگ و نوسازی بیش از ۳۰ هزار تخت بیمارستانی بود؛ به طوری که در ۵۴۰ بیمارستان کشور با وسعت بیش از ۲ میلیون متر مکعب، عملیات بازسازی و نوسازی آغاز شد که بخشی از آنها به پایان رسیده‌اند و برخی در شرف تکمیل.

همچنین بنابر اعلام مسوولان وزارت بهداشت، در ۹۰ سال قبل از شروع طرح تحول، ۸۰ هزار تخت بیمارستانی دولتی ساخته شده بود؛ این درحالیست که در سه سال دولت تدبیر و امید و اجرای طرح تحول، بیش از۲۷ هزار تخت بیمارستانی ساخته شد.

راه‌اندازی آمبولانس‌های هوایی، برنامه مقیمی پزشکان در ۴۰۶ بیمارستان دولتی، استقرار ۴۸۰۰ پزشک تمام وقت در ۲۹۱ شهر محروم و افزایش ۳ برابری پزشکان تمام وقت در مناطق محروم و همچنین راه‌اندازی۵۹۶ کلینیک ویژه و توجه به خدمات سرپایی از دیگر اقداماتی که در راستای تحول در حوزه درمان صورت گرفت.

"تحول" حوزه "بهداشت"

تحول در حوزه بهداشت، با تمرکز بر ۱۰ میلیون حاشیه نشین در حاشیه شهرها و کلانشهرها آغاز شد. در این طرح به بازمهندسی نظام مراقبت‌های اولیه در دوره جدید پرداخته شد و برای هر ۱۲ هزار و ۵۰۰ نفر یک پایگاه سلامت و به ازای هر ۲۵ تا ۵۰ هزار نفر یک مرکز خدمات جامع سلامت در نظر گرفته شد و مراقبین سلامت در مراکز بهداشت شهری تعریف شدند.

در مجموع به اذعان سخنگوی وزارت بهداشت، در فاز اول اجرای طرح تحول نظام سلامت، تعداد کل نیروی انسانی بهداشت در شهرها و حاشیه شهرها از ۲۲ هزار نفر به ۴۲ هزار نفر رسید. ۷۵۰ واحد محل زیست سلامت در روستاها ساخته و اعتبار مربوط به احداث واحدهای بهداشتی کشور نیز سه برابر شد. به این ترتیب تعداد واحدهای بهداشتی طی سه سال ۱۷ برابر و در این سه سال ۵۲۰۰ واحد ساخته شد؛ در حالیکه سه سال قبل از طرح تحول ۳۰۰ واحد بهداشتی ساخته شده بود. ۲۰ هزار واحد نیز تعمیر شدند. ۳۴۰۰ خانه بهداشت در روستاها ساخته شد و ۱۱۳۰ مامای جدید جذب شدند

تعداد مراقبین سلامت در شهرها از صفر به ۱۸۶۰۰ نفر رسید و با اجرای طرح تحول نظام سلامت ۱۵۳۸ کارشناس سلامت روان و ۱۱۶۹ کارشناس تغذیه به کار گرفته شدند. برای حدود ۷۰ میلیون نفر ایرانی نیز پرونده الکترونیک سلامت تشکیل شد.

همچنین قبل از طرح تحول نظام سلامت میانگین کل اعتبار پزشک خانواده روستایی برای ۲۳ میلیون نفر بالغ بر ۳۰۰ میلیارد تومان بود که این اعتبار به ۲۴۰۰ میلیارد تومان رسید و ۲۴۲۷ پزشک جدید نیز جذب شد.

آزمایشگاه‌های فعال در روستاها نیز ۲.۵ برابر شد. اقلام دارویی به ۴۳۶ قلم رسید و اعتبار خرید دارویی در روستا هشت برابر شد. ۱۲۰ میلیارد تومان هم اعتبار برای خرید مکمل‌های دارویی در نظر گرفته شد. همچنین ۱۹ هزار نیروی انسانی برای ۲۱۱۳ مرکز خدمات جامع سلامت و ۴۷۲۸ پایگاه سلامت شهری جذب شد.

تعداد دندانپزشکان طرف قرارداد برنامه پزشک خانواده قبل از طرح تحول نظام سلامت صفر بود. این در حالیست که این رقم در قالب طرح تحول به ۱۳۰۰ رسید. داروخانه‌های فعال در روستاها نیز با اجرای طرح تحول نظام سلامت دو برابر شدند و از ۱۷۰۰ مورد به ۴۰۹۴ داروخانه رسیدند.

تامین واکسن‌های پنتاوالان و فلج اطفال تزریقی، اجرای برنامه ایراپن با تمرکز بر کنترل و پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر و غربالگری رایگان سرطان‌های پستان، دهانه رحم و روده بزرگ از دیگر دستاوردهای "تحول سلامت" در حوزه بهداشت به شمار می‌رود.

تحول سلامت دستاورد بزرگ دولت یازدهم

در مجموع هر چند وزیر بهداشت از ابتدای اجرای طرح تحول، بیمه‌ها را پاشنه آشیل آن خواند و بر لزوم همکاری همه جانبه سازمان‌های بیمه‌گر تاکید کرد، اما قطار تحول در ادامه مسیر خود با مشکلات مالی و به تعبیر وزارت بهداشتی‌ها بدعهدی شرکایش یعنی بیمه‌ها روبرو شد و همین موضوع شرایط را برای ادامه کار تحول سخت کرد. با این حال وزارت بهداشتی‌ها "تحول سلامت" را دستاورد بزرگ دولت یازدهم می‌دانند و وزیر بهداشت بارها تاکید کرده که "تحول نظام سلامت" با قوت ادامه خواهد یافت و به عقب باز نخواهد گشت؛ چرا که اکنون سلامت به مطالبه مردم تبدیل شده و اقدامات انجام شده رضایتمندی حدود ۸۵ درصدی مردم را به دنبال داشته است. وی همچنین پایدار شدن منابع نظام سلامت و یکپارچه شدن بیمه‌ها را خواستار است.

بنابر اعلام حریرچی - قائم مقام وزیر بهداشت، منابع طرح تحول نظام سلامت چیزی جز ۴۸۰۰ میلیارد تومان ناشی از هدفمندی یارانه‌ها و همچنین یک درصد مالیات بر ارزش افزوده نبوده است؛ البته این در حالیست که منابع ناشی از هدفمندی یارانه‌ها به طور کامل به سلامت اختصاص نیافته است.

فاز جدید "تحول سلامت" و دستور ویژه رییس جمهور

در هر حال با انتخاب مجدد دکتر روحانی و روی کار آمدن دولت دوازدهم، طرح تحول نظام سلامت نیز وارد فاز جدیدی شد و ۸ اولویت عمومی و ۹ اولویت تخصصی در ضمیمه حکم ابلاغی رییس جمهور برای وزیر بهداشت و با تاکید بر اجرای طرح تحول در نظر گرفته شد.

رییس جمهور در تازه‌ترین اظهارات خود و در اعلام گزارش عملکرد یکصد روزه فعالیت دولت دوازدهم، طرح تحول سلامت را یکی از یارانه‌های غیرنقدی خواند که مردم به دارو و درمان ارزان‌تر دسترسی داشته باشند و تاکید کرد که در دولت یازدهم، بیماری‌های مردم با هزینه های کمتری درمان شد و در دولت دوازدهم نیز همین‌گونه خواهد بود.

وی همچنین مشکلات مالی تحول در سلامت را یادآور شد و گفت: مشکلاتی در طرح تحول سلامت ایجاد شد که عمدتا مربوط به بیمه ها بود. قرار این بود، ۵ میلیون نفر که پوشش بیمه نداشتند تحت پوشش بیمه قرار گیرند اما ۱۱ میلیون نفر بیمه شدند که بار سنگینی بر دوش دولت وارد کرد.

وی همچنین تاکید کرد که تامین منابع بیمه ها انجام خواهد شد و تا پایان سال قدم‌های خوبی بر می‌داریم.

رییس جمهور همچنین بر لزوم ارتقای کیفیت نان و غنی‌سازی آرد تاکید کرد؛ موضوعی که وزیر بهداشت نیز اخیرا مطرح کرده و بر آن اصرار دارد.

رییس جمهور همچنین تاکید دولت دوازدهم در حوزه سلامت را مربوط به حوزه‌های "بهداشت" و "آموزش" خواند و تاکید کرد که در حوزه بهداشت باید توان بیشتری بگذاریم و طرح تحول سلامت با تاکید بیشتر بر بهداشت و آموزش ادامه پیدا می کند.

وزارت بهداشت: برنامه‌های متعددی داریم

در همین راستا نیز دکتر ایرج حریرچی - قائم مقام و سخنگوی وزارت بهداشت با اشاره به حمایت قاطع رییس‌جمهور از ادامه طرح تحول نظام سلامت و حمایت مالی از بیماران، گفت: ما از حمایت آقای رییس‌جمهور بسیار خوشحالیم. در عین حال باید توجه کرد که تاکید آقای رییس‌جمهور بر توجه بیشتر به مساله بهداشت و آموزش بود که در گذشته هم در این زمینه رهنمودهایی را به ما ارائه کرده بودند.

وی با بیان اینکه یک بند اصلی از برنامه‌هایی که آقای وزیر به مجلس ارائه دادند، مختص آموزش است و در اولویت‌های اجرایی‌شان هم بحث بهداشت و پیشگیری کاملا مورد توجه قرار گرفته است، افزود: یکی از مثال‌های خوبی که آقای رییس‌جمهور هم به آن اشاره کردند، درباره "نان" بود که وزارت بهداشت هم درگیر آن است.

حریرچی افزود: رییس‌جمهور به صورت کاملا فنی به مسایلی مانند پیشگیری اولیه، مقدماتی و ثانویه اشاره کردند که بر اساس آن باید عوامل خطر را حذف کرده و به فرآورده‌هایی چون نان، مواد مغذی اضافه کنیم که البته وزات بهداشت اقدامات جدی را در این راستا آغاز کرده است و همچنان برای پیشبرد این مسائل برنامه‌های متعددی دارد.

حریرچی تاکید کرد: با توجه به حمایت قاطع آقای رییس‌جمهور از برنامه‌های وزارت بهداشت و طرح تحول نظام سلامت، امیدواریم این برنامه‌ها هرچه زودتر اجرایی شوند. در عین حال امیدواریم دستور و دیدگاه آقای رییس ‌جمهور در تمام سطوح سازمان‌های دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی اعم از تامین‌کنندگان مالی و غیرمالی اجرا شود. همچنین امیدواریم دستوراتی که در گذشته از سوی آقای رییس‌جمهور در این زمینه صادر شده نیز از سوی این سازمان‌ها عملیاتی شود.