رابطه با نقابِ اسرائیل و عربستان سعودی

ميثم سليماني در روزنامه اعتماد نوشت: حدس و گمان‌ها در خصوص ارتباط كشورهاي عربي و به خصوص عربستان سعودي با اسراييل روز به روز رنگ واقعيت به خود مي‌گيرد. هرچقدر كه اعراب بخواهند اين رابطه را انكار كنند در نهايت بازهم شواهد روز به روز عيان‌تر، نشان مي‌دهد كه اين ارتباط به صورت نزديك برقرار است.

به تازگي يك وزير كابينه رژيم صهيونيستي اعلام كرد كه اسراييل نگراني‌هاي مشترك زيادي در خصوص ايران با اعراب دارد و اين موضوع را نيز با كشوري مانند عربستان سعودي در سطح عالي در ميان گذاشته و هر دو طرف به صورت پنهاني مدت‌ها است كه با يكديگر در ارتباط هستند و با يكديگر اطلاعات ردوبدل مي‌كنند.

با اين وجود تاكنون دولت عربستان سعودي هيچ پاسخي در خصوص سخنان يوال استينيتز، وزير انرژي رژيم صهيونيستي نداده است. همچنين سخنگوي بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اين رژيم نيز هيچ پاسخي به درخواست واكنش در اين مورد را نداد. گفتني است عربستان سعودي و رژيم اسراييل، ايران را يك تهديد جدي براي خاورميانه مي‌دانند و افزايش تنش ميان تهران و رياض باعث شده است كه يك منفعت مشترك ميان رياض و تل‌آويو شكل بگيرد تا با يكديگر همكاري كنند.

عربستان سعودي همواره هرگونه ارتباط مستقيم با اسراييل را رد و اعلام كرده است تا زماني كه اسراييل از سرزمين‌هاي عربي كه در جنگ ١٩٦٧ اشغال كرده خارج نشود و قلمرو فلسطين را براي تشكيل دولت يكپارچه به رسميت نشناسد هيچ ارتباطي با رژيم صهيونيستي برقرار نمي‌كند. اما در حال حاضر اين واقعيت وجود دارد كه اسراييل و به خصوص عربستان سعودي با يكديگر در ارتباط هستند و تنها مانعي كه جلوي علني كردن اين ارتباط را گرفته عدم رسيدن به توافق صلح ميان اسراييل و فلسطين است.

فرستاده صلح دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري ايالات متحده كه به دنبال توافقي ميان اسراييل و فلسطين است تاكنون چندين بار با مقام‌هاي عربستان سعودي ديدار كرده است تا موضوع را به نتيجه برساند.

استنيتز كه عضو كابينه امنيتي نتانياهو است در مصاحبه‌اي كه در راديوي ارتش رژيم اسراييل انجام داد هرچند كه جزييات زيادي در مورد نحوه ارتباط ميان اسراييل و عربستان ارايه نداد و تنها به موضوع رابطه اشاره كرد اما به طور دقيق مشخص نكرد كه چرا دو‌طرف اين رابطه را پنهان مي‌كنند. او در پاسخ به سوالي در خصوص نحوه ارتباط با كشورهاي عربي گفت: ما با اغلب كشورهاي عربي مسلمان روابطي داريم كه مخفي هستند ولي اين مخفي كاري از سمت ما نيست و اين رابطه نيز از سمت ما باعث شرمندگي نيست. وي در ادامه افزود: اين طرف ديگر است كه علاقه‌مند به حفظ روابط در خفا است.

ما معمولا هيچ مشكلي در اين زمينه نداريم. ما در زماني كه روابط در حال گسترش است به خواسته طرف مقابل احترام مي‌گذاريم. استنيتز در ادامه افزود: ما شايد با عربستان سعودي يا ديگر كشورهاي عربي و مسلمان و حتي بيشتر نيز رابطه داريم، اما آن را به صورت محرمانه نگه خواهيم داشت.

گفتني است روز چهارشنبه گذشته عادل‌الجبير، وزير خارجه عربستان سعودي در گفت‌وگوي اختصاصي با رويترز در پاسخ به گزارش‌هايي در ارتباط با موضوع رابطه با اسراييل و مذاكرات صلح، به طرح صلحي اشاره كرد كه عربستان سعودي براي نخستين‌بار در سال ٢٠٠٢ در اتحاديه عرب به تصويب رساند و تاكيد كرد كه اين مساله موضوعي كليدي براي ايجاد هرگونه رابطه به شمار مي‌آيد. جبير افزود: ما هميشه گفته‌ايم كه اگر منازعات ميان اسراييل و فلسطين بر اساس ابتكار عمل صلح عربي حل شود، اسراييل از امتياز روابط عادي اقتصادي، سياسي و ديپلماتيك با تمام كشورهاي عربي برخوردار خواهد بود و تا زماني كه اين اتفاق رخ ندهد هيچگونه ارتباطي با اسراييل نيز وجود ندارد.

طرح صلح عربي سال ٢٠٠٢ توسط ملك عبدالله پادشاه سابق عربستان ارايه شد كه طي آن اسراييل بايد تمام سرزمين‌هايي كه بعد از جنگ ١٩٦٧ اشغال كرده به علاوه بيت‌المقدس شرقي را تخليه كند و آن را به عنوان پايتخت دولت فلسطيني مورد پذيرش قرار دهد. هرچند نتانياهو حمايت اوليه خود را در خصوص بخش‌هايي از اين ابتكار انجام داد اما مخالفت‌ها در داخل سرزمين‌هاي اشغالي نسبت به آن بسيار گسترده بود و افكار عمومي جهان عرب نيز در آن زمان آمادگي چنين اتفاقي را نداشت.

حسين ابيش، محقق ارشد موسسه تحقيقاتي كشورهاي عرب حاشيه خليج فارس در واشنگتن به رويترز گفت: ايجاد روابط ميان عربستان سعودي و اسراييل براي كساني كه اين موضوع را دنبال مي‌كردند چندان اتفاق شگفت‌انگيزي نبود، به خصوص اينكه اين فشار براي ايجاد روابط از طرف اسراييلي بيشتر بود.

هفته گذشته، گادي آيزنكوت، رييس ستاد كل نيروهاي مسلح رژيم اسراييل براي نخستين بار در مصاحبه با يك روزنامه عرب‌زبان متعلق به عربستان سعودي گفت كه ما اطلاعات خود را با عربستان سعودي به اشتراك مي‌گذاريم و دو طرف نيز علاقه‌مند به ايستادن در برابر ايران هستند. گفتني است تنش ميان روابط ايران و عربستان روز به روز در حال گسترش است و عربستان مدعي است كه قصد دارد جلوي نفوذ هرچه بيشتر ايران در داخل كشورهاي عربي را بگيرد و معتقد است كه اين كار بايد ابتدا از طريق نيروهاي نزديك به ايران صورت گيرد كه از جمله آن مي‌توان به حزب‌الله لبنان اشاره كرد.

ابيش نيز در گفت‌وگوي خود با رويترز تاكيد كرد: با توجه به درك‌هاي متقابل در خصوص تهديد ايران ميان اسراييل و برخي كشورهاي عربي بعيد است كه روابط پنهاني ميان دو طرف رو به گسترش نباشد. وي افزود كه مقام‌هاي اسراييلي به‌شدت تمايل دارند چنين تعاملاتي را در پيش بگيرند تا هزينه‌هاي سياسي خود را كاهش دهند به خصوص در مورد حل پرونده فلسطين كه ارتباط هرچه نزديك‌تر آنها با كشورهاي عربي مي‌تواند هرچه بيشتر آنها را به سمت حل اين پرونده به سود خود سوق دهد.

نتانياهو نيز در سخنراني خود در ماه سپتامبر و در مجمع عمومي سازمان ملل اشاره كرد كه روابط پنهاني با كشورهاي عربي به شيوه‌ها و سطوح مختلف وجود دارد اما هيچ نامي از كشورها نبرد.

از سوي ديگر راديو اسراييل نيز اخيرا گزارش داد كه در ماه سپتامبر، محمد بن سلمان، وليعهد عربستان‌سعودي به طور مخفيانه با برخي از مقام‌هاي اسراييلي ملاقات‌هايي داشته است اما رياض رسما اين گزارش را رد كرد. تركي فيصل، شاهزاده سعودي و رييس سابق دستگاه اطلاعاتي عربستان سعودي ماه گذشته ميلادي با رييس سابق دستگاه جاسوسي اسراييل (موساد) در يك نشست تخصصي با موضوع ايران در نيويورك حاضر شدند و با يكديگر نظرات خود را به اشتراك گذاشتند. در سال ٢٠١٦ ميلادي نيز انورعشقي، ژنرال سابق عربستان سعودي به سرزمين‌هاي اشغالي سفر كرد و با برخي مقام‌هاي اين رژيم نيز ديدار و گفت‌وگو كرد و همچنين تلاش كرد تا به اصطلاح بتواند طرح صلح عربي را ترويج دهد.

با اين حال خطي كه اسراييل آغاز كرده از مدت‌ها قبل از سوي نخست‌وزير بنيامين نتانياهو آغاز شده است كه قصد دارد جبهه‌اي را عليه ايران و حزب‌الله در ميان كشورهاي عربي ايجاد كند و با اعلام اتهامات واهي عليه آنها سعي دارد تا منافع اسراييل را با منافع اعراب گره بزند. گرچه عربستان سعودي و اسراييل هيچگاه به صورت رسمي روابط ديپلماتيك نداشتند اما آنها همواره سعي كردند با دشمني عليه ايران هدف مشترك را براي خود تعريف تا جلوي نفوذ هرچه بيشتر ايران در خاورميانه را بگيرند.

نتانياهو نيز خوشحال از اين موضوع به طور مكرر در خصوص روابط هرچه نزديك‌تر با كشورهاي عربي معتدل سخن گفته است بدون اينكه اسمي از آنها برده شود. او هفته گذشته در كنست (پارلمان رژيم اسراييل) اعلام كرد: كه ما شانه به شانه كشورهاي ميانه‌رو در جهان عرب در برابر چهره راديكال اسلام ايستاده‌ايم. موضوعي كه به آساني مي‌توان آن را در كنار اسلام معتدلي كه محمد بن سلمان وليعهد عربستان سعودي از آن نام مي‌برد قرار داد. نتانياهو همچنين عنوان كرد كه من فكر مي‌كنم اين نزديك شدن و همكاري رو به رشد براي تامين امنيت و در نهايت براي صلح بسيار مفيد خواهد بود. اما در حال حاضر با اين سخنان، اسراييل دست روي نقطه‌اي گذاشته است كه در حال ايجاد افتراق ميان كشورهاي مسلمان است.

چرا كه برخي كشورهاي مسلمان از جمله تركيه در برابر تعريف اسلام معتدلي كه عربستان سعودي از آن نام مي‌برد نيز ايستاده است. رجب طيب اردوغان هفته پيش اعلام كرد كه اسلام معتدل معنايي ندارد و تنها يك اسلام وجود دارد و اين تعريفي است كه در برابر ديدگاه افرادي قرار مي‌گيرد كه قصد دارند نگاه غلطي را از اسلام به جهان ارايه دهند. گفتني است در حال حاضر عربستان سعودي با اعلام ديدگاه اسلام معتدل، مهر تاييدي بر ديدگاه افرادي همچون دونالد ترامپ و بنيامين نتانياهو زد كه آنها اسلام راديكال را عامل تروريسم در جهان مي‌دانند و همين رويكرد، ديدگاه‌هاي ايدئولوژيك عربستان و اسراييل را نيز به يكديگر نزديك كرده است.

از طرفي ديگر در طول دو هفته گذشته با استعفاي سعد الحريري، نخست‌وزير لبنان در عربستان سعودي، تنش‌ها ميان رياض و تهران را بيش از پيش افزايش داده است. از يك طرف عربستان مدعي است كه ايران در حال بي‌ثبات كردن لبنان است و در طرف مقابل ايران نيز معتقد است عربستان سعودي در حال دخالت در امور داخلي لبنان است و سعد الحريري را نيز به گروگان گرفته است. همچنين دشمني با حزب‌الله نيز در حال تبديل شدن به وجهه مشترك ميان عربستان و اسراييل شده است. حزب‌الله لبنان از ديرباز تاكنون دشمن درجه اول اسراييل در منطقه به حساب مي‌آيد كه در سال ٢٠٠٦ اين رژيم را از جنوب لبنان خارج كرد.

از طرفي با توجه به گسترش نفوذ حزب‌الله در لبنان و افزايش محبوبيت اين گروه، عربستان سعودي به‌شدت نگران كاهش نفوذ خود در اين كشور شده و از همين رو حزب‌الله نيز تبديل به دشمن عربستان سعودي شده است. حتي سيد‌حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان در تاريخ دهم نوامبر نيز اعلام كرد كه او اطلاعاتي دارد كه عربستان سعودي از اسراييل درخواست كرده تا به لبنان حمله كند ولي به نظر مي‌رسد اين نقشه خنثي شد. در حال حاضر اگر روابط عربستان و اسراييل را بخواهيم در يك جمله خلاصه كنيم بيشتر به اين ضرب‌المثل شبيه است كه دشمن دشمن من، دوست من است.