فراخوان هشتگ «metoo» در فضای مجازی

مهزاد الیاسی در روزنامه شرق نوشت: اول قرار بود فقط هاروی واینستین، تهیه‌کننده سرشناس هالیوود، باشد، اما کم‌کم ماجرا جدی‌تر شد و پای یکی از وزرای کابینه ترزا می، بعد نمایندگان پارلمان انگلیس، صلیب سرخ و اتهام تجاوز سربازان حافظ صلح، بعدتر هم کوین اسپیسی و داستین هافمن و... به موضوع رسوایی جنسی کشیده شد.

هاروی واینستین تا پیش از گزارش افشاگر‌ نیویورک‌تایمز مبنی‌بر آزار جنسی زنان هنرپیشه آمریکا از سوی او، بدجوری بر خر مراد سوار بود، اما پس از افشای رسوایی اخلاقی، یک‌شبه همه‌چیز را از دست داد و برای مدت‌ها سرتیتر مهم‌ترین جراید جهان شد. بنابر گزارش‌های نیویورکر، نیویورک‌تایمز و فهرستی که گاردین از روایت هنرپیشگان زن منتشر کرد، واینستین شکارهایش را از میان دختران جوان جویای ‌نام هالیوود انتخاب می‌کرده؛ احتمالا به این دلیل که دست‌ردزدن به سینه اَبَرتهیه‌کننده سینمای دنیا، برای یک دختر ٢٠ساله کم‌تجربه سخت‌تر است. وقتی به نام‌های آنجلینا جولی و گوئینت پالترو در فهرست متهم‌کنندگان آقای واینستین بر‌می‌خوریم، متوجه میزان سوءاستفاده از قدرت از سوی او می‌شویم. این دو هنرپیشه، با وجود دورنبودن از حوزه قدرت و داشتن خویشاوندان درجه‌یک در سینمای آمریکا، از آزار جنسی واینستین محفوظ نبودند.

این موضوع من را به یاد خاطره‌ای می‌اندازد. به اصرار دوست هنرپیشه‌ام، در ٢١ سالگی برای تست بازیگری در سریالی به دفتر یک کارگردان مطرح رفتم. دو روز بعد، تماسی از شخص کارگردان داشتم که می‌گفت تست‌های بازیگری من را دیده است و به نظرش من پدیده سینمای ایران خواهم بود! از آن روز تماس‌های تلفنی آقای کارگردان شروع شد. بی‌تجربه‌تر و بهت‌زده‌تر از آن بودم که متوجه شوم طرح موضوع استعداد شگرف هنرپیشگی، تنها یک بهانه است.

قلقلک شهرت و سینما به اندازه کافی وسوسه‌انگیز بود؛ بااین‌حال آن‌قدر هوشیار بودم که برای حلاجی موقعیت، وانمود کنم تهران نیستم و خودم را از او دور نگه دارم. تماس‌ها زیادتر و حرف‌ها خصوصی‌تر شده بود. دوستانم در خوابگاه که در جریان موضوع بودند، هرازگاهی موقع تماس او در اطرافم جمع می‌شدند. یک‌بار با خندیدن تصادفی یکی از آنها، آقای کارگردان متوجه شد که حرف‌هایش شنیده می‌شود. حالا که به گذشته نگاه می‌کنم می‌بینم آن خنده، خوش‌شانسی محض من بود؛ چون در آن سن‌وسال، آن‌قدر قدرت نداشتم که برای دفاع از خود در برابر کارگردان مطرحی که حداقل ٢٠، ٣٠ سال از من بزرگ‌تر بود، دست به عمل مشخصی بزنم یا به او منتقل کنم که از حرف‌هایش آزار می‌بینم. از آن روز، تماس‌ها قطع شد و من از پدیدگی سینما درآمدم.

بعدها با کسب تجربه بیشتر، متوجه شدم که این موضوع مختص سینما نیست و ریشه‌های آن را در تمام مشاغل و حرفه‌های مختلف در مردسالاری مزمن، ولع و زیاده‌خواهی، شی‌ء‌انگاری جنس مقابل و ... می‌توان یافت. مهم این است که آزار جنسی یا سوءاستفاده از قدرت برای نزدیکی جنسی به‌هیچ‌عنوان امری طبیعی در نظر گرفته نشود. یکی از بهترین راه‌ها برای مقابله با آزار جنسی، علاوه بر همدلی و همراهی با قربانیان، متهم‌نکردن آنها به «رفتاری که باعث آزار جنسی شده»، برخورد بدون اغماض با آزاردهندگان و بازگوکردن تجربه آزار جنسی است.

سخن‌گفتن از تجربه آزار جنسی علاوه بر کاستن از فشار روحی قربانیان، میزان آگاهی جامعه و قربانیان احتمالی بعدی را افزایش می‌دهد. در پی رسوایی اخلاقی واینستین، هشتگ #metoo (#من_هم_همین‌طور) در شبکه‌های اجتماعی، از تمامی قربانیان آزار جنسی دعوت می‌کند تجربه ناخوشایند خود را با دیگران در میان بگذارند و آن را در جایی در اعماق عذاب وجدان ذهن پنهان نکنند.