هشت اولویت ایران در روابط ایران با عراق

در پانل اول چالشهای جاری عراق مورد بحث قرار گرفت.

درپانل دوم که با حضور فرید یاسین، سفیر عراق درآمریکا، سید حسین موسویان، سفیر پیشین ایران در آلمان، محمد یحیی، تبعه سعودی از موسسه عرب گلف و لیسل هاینتز، کارشناس امور ترکیه از دانشگاه جان هاپکینزبرگزار شد، سیاست کشورهای ایران، عربستان وترکیه درمورد عراق مورد بررسی قرارگرفت.

سیدحسین موسویان، عضو تیم پیشین مذاکره کننده هسته ای در این هشت اولویت سیاسی ایران در روابط با عراق را تشریح کرد:

۱-روابط دوستانه و همزیستی مسالمت آمیز: روابط ایران و عراق قبل از انقلاب نیز با مشکل مواجه بود. بعد از انقلاب صدام به ایران تجاوز کرد و دو کشور هشت سال در جنگ بودند. لذا برقراری روابط حسنه اولویت اول ایران است.

۲-امنیت و ثبات عراق: ایران ۱۵۰۰ کیلومتر مرز مشترک با عراق دارد و لذا امنیت و ثبات عراق را جزء لاینفک امنیت خود میداند. بی ثباتی و ناامنی در عراق تاثیر مستقیم بر امنیت داخلی ایران خواهد داشت فلذا دومین اولویت ایران، حفظ ثبات و امنیت عراق است.

۳-حفظ تمامیت ارضی و جلوگیری از تجزیه عراق: ایران در مورد تجزیه عراق بسیار حساس است. هرچند امروزه بحث جدایی کردستان عراق مطرح است، اما قبلا نقشه های ایجاد سه کشور: شیعه، سنی و کرد به رسانه ها هم کشیده شده است. لذا ایران با جدیت دنبال حفظ تمامیت ارضی عراق است.

۴-پاکسازی تروریسم: حضور تروریسم های تکفیری درعراق تهدید بزرگ امنیت ملی ایران است و بر همین اساس است که ایران در شرلیط فعلی، خون و سرمایه سنگینی درعراق برای مقابله با تروریستها هزینه کرده است.

۵-معاهده مرزی سال ۱۹۷۵ بین ایران و عراق: اختلافات مرزی ایران و عراق قبل از انقلاب اوج گرفت تا اینکه دوکشورعهدنامه مرزی ۱۹۷۵را درالجزایر امضاء کردند. تثبیت این معاهده ازاولویتهای ایران و بخشی از ثبات و امنیت وروابط دوستانه بین دوکشور میباشد.

۶-عدم حضورو سلطه نظامی آمریکا برعراق: ایران با حضوروسلطه نظامی آمریکا در کلیه کشورهای منطقه مخالف است و این مخالف صرفا به عراق محدود نمیشود. آمریکا بعد ازتجاوز به عراق، حضورنظامی خودش را درعراق تثبیت کرده است که ایران همیشه مخالف بوده است. اما استمرارحضور ارتش آمریکا بعد از حذف داعش، موجب نگرانی ایران خواهد بود.

۷-روابط عمیق فرهنگی و مذهبی و مردمی: ایرانیها و عراقیها قرنها روابط نزدیک مردمی و مذهبی داشته اند. دهها هزار تن از اتباع دوکشور با هم ازدواج کرده اند. شش بارگاه مقدس شیعیان درعراق است. حوزه نجف همیشه میزبان مراجع بزرگ شیعه بوده است. لذا حفظ و تعمیق این روابط مهم است.

۸-همکاری جمعی درازمدت درخلیج فارس: حفظ روابط باثبات و جمعی درخلیج فارس بخش مهم از روابط همسایگان با عراق است. اینکه چگونه عراق بتواند روابط حسنه با ایران و عربستان و سایر همسایگان عرب حوزه خلیج فارس داشته باشد مهم است. نهایتا هم تا زمانی که ایران و عربستان و عراق بعنوان سه قدرت بزرگ خلیج فارس نتوانند روابط حسنه داشته باشند، ازامنیت پایدار هم در این حوزه خبری نخواهد بود.

تئوری و استراتژی ایران، ایجاد یک سیستم همکاری جمعی درخلیج فارس با حضور ایران و عراق و عربستان و سایر کشورها حاشیه خلیج فارس درمنطقه هست که رقابتها و تقابلات را به همکاری تبدیل کند. میتوان از مدلهای سازمان امنیت و همکاری اروپا و وستفالیا و اتحادیه اروپا برای ایجاد چنین سیستمی ، ایده گرفت.

موسویان درپاسخ به سئوالی درمورد تاثیر تخاصمات ایران و آمریکا بروضعیت عراق افزود:

تخاصمات آمریکا و ایران بر وضعیت عراق تاثیر منفی دارد. درعین حال یک درک مشترکی هم بین سه کشور وجود دارد که اختلافات ایران و آمریکا نباید گریبانگیر عراق شود. مقامات ایران هیچگاه باروابط نرمال بین عراق و آمریکا مخالف نبوده اند. من یادم هست وقتی در شورای امنیت بودم، عبدالعزیر حکیم به تهران آمد و قصدش برای سفر به آمریکا را مطرح کرد که تهران به ایشان گفت این موضوعی است که خود عراق باید تصمیم بگیرد. ایران حتی علاقه مند است که عراق با عربستان هم روابط حسنه داشته باشد. عراق درموقعیت مناسبی است که درجهت کاهش تشنجات درروابط آمریکا و عربستان با ایران، نقش سازنده ایفاء کند.

معاون اسبق سیاست خارجی شورای عالی کشورمان در ادامه در پاسخ به سوالی پیرامون حضور ایران و حزب الله در عراق و حقوق اقلیت سنی افزود:

من به سه نکته اشاره میکینم:
اول: درواشینگتن و ریاض و تل آویو و ابوظبی حساسیت هایی در مورد حضور ایران و حزب الله درعراق برای همکاری درجنگ علیه تروریسم وجود دارد. درتهران هم حساسیتهای مشابه درمورد حضور آمریکا در عراق وجود دارد. اما همه باید یک واقعیت رادرک کرده و به آن احترام بگذارند و آن اینکه عراق کشور مستقلی است و خودش تصمیم میگیرد چگونه با داعش بجنگند و چه کشوری درمبارزه باداعش چه نقشی ایفاء کند. ایران صرفا به خاطر دعوت دولت عراق برای مقابله با تروریسم در آنجا حضوردارد. آمریکا هم به خاطر دعوت دولت عراق د راین کشور حضوردارد.لذا آمریکا و عربستان حق مداخله ندارد درمورد حضور ایران یا حزب الله درعراق ندارند.

دوم: حفظ حقوق اقلیتها درعراق بسیار حیاتی است. دولت بغداد باید بسیار مراقب باشد که درمورد حقوق اهل سنت تصور منفی در جهان ایجاد نشود. حتی اگر آنها 15% هستند هیچ اشکالی ندارد که درمعادلات قدرت 20% سهم داشته باشند تا همه اعراب حوزه خلیج فارس احساس آرامش داشته باشند.

سوم: واقعیت روی زمین است.باحضور آمریکا و ائتلافش در سال 2014 در عراق، داعش شهر های کلیدی سوریه و عراق را یکی بعد از دیگری تصرف میکرد و ائتلاف به رهبری آمریکا هم هیچ خاصیتی نداشتند. امروزه 86% از سرزمینهایی که داعش درسال 2014 اشغال کرد، باز پس گرفته شده است و این بخاطر نقش ایران وحشد الشعبی و حزب الله بوده است. نخست وزیر عراق تصریح کرد بدون کمک ایران، بغداد سقوط کرده بود. بارزانی رییس اقلیم کردستان عراق اعتراف کرد بدون کمک ایران، اربیل سقوط کرده بود. دنیا باید از چنین حضور و نقشی درمبارزه با داعش باید استقبال کند.

اگر دوستان سعودی ما مخالف هستند آیا حاضرند تضمین به دولت عراق بدهند که اگر ایران و حشد الشعبی و حزب الله کنار بکشند، آیا میتوانند نیروی نظامی بفرستند و مسئله داعش را حل نکند؟ عربستان که هیچ، هچیک از دولتهای عربی چنین توانی ندارند. البته اگر خطر تروریسم از عراق رفع شد، این دولت و پارلمان عراق است که باید درمورد آینده حشد الشعبی تصمیم بگیرد. منتهی درچنین

شرایطی هیچ نظامی ایرانی مایل به حضور درعراق نخواهد بود.

دیپلمان اسبق ایرانی در پاسخ به نماینده سعودی که حضورحزب الله و حشد الشعبی را دلیل ظهور داعش دانسته و حزب الله را یک گروه تروریستی مشابه داعش و تهدید لبنان خوانده بود، تصریح کرد:

اولا که ما باید تشخیص و تصمیم این موضوع را به عهده دولت عراق بگذاریم و حاکمیت و استقلال عراق احترام بگذاریم. اگر امروز دولت عراق، به کمک ایران و حشد الشعبی و حزب الله برای مبارزه با داعش نیاز دارد، عربستان باید به این تصمیم احترام گذاشته و مداخله نکند.

ثانیا: حزب الله بخشی از حاکمیت لبنان است. آنها در پارلمان و دولت نماینده دارند. اگر شما امروز از دولت لبنان بپرسید که آیا حاضرید از حزب الله صرفنظر کنید، خواهند گفت نه. چون بدون حزب الله، انها قادر نبودند که اسراییل را از کشورشان بیرون بیاندازند، بدون حزب الله، امروز داعش بخشی از خاک لبنان را هم اشغال کرده بود. البته میدانم شما حزب الله را دوست ندارید.

عربستان حامی مالی و ایدئولوژیک و تسلیحاتی گروههای تروریستی همچون داعش و القاعده و جبهه النصره و بوکوحرام هست. دهها مقام اروپایی و آمریکایی وسایر کشورها رسما این واقعیت را اعلام کرده اند. هزاران مقاله در رسانه های آمریکا و اروپا در تایید این موضوع وجود دارد. حتی خود ترامپ هم دردوره انتخابات گفت که عربستان منبع اول حامی تروریسم درجهان است و حالا هم شده متحد استراتژیک عربستان!

ما باید به تصمیم دولت لبنان احترام بگذاریم. آنها به حزب الله احتیاج دارند زیرا درغیاب حزب الله، اسراییل هرلحظه میتواند لبنان را اشغال کند.

در ادامه سخنان موسویان، سفیر عراق تأئید سخنان وی گفت که از نظر دولت عراق، داعش تهدید اصلی و کلیدی عراق است.

موسویان هچنین در پاسخ به سوالی دربارۀ استقلال طلبی کردها بیان داشت:

همه کشورها نسبت به حفظ تمامیت ارضی شان مصمم هستند. درعراق هم باید قانون اساسی عراق ملاک عمل باشد و نه تجزیه. دردنیا هم یک کشور از استقلال کردستان حمایت کرده و آنهم اسراییل است. اگر تجزیه ای درعراق یا سوریه صورت بگیرد، بقیه کشورهای منطقه دچار بحران تجزیه خواهند شد الا ایران و ترکیه که قادر به حفظ تمامیت ارضی خود خواهند بود.
کردهای ایران هم از حقوق خود برخوردارند و درمجلس و دولت هم حضوردارند. منتهی گروههای تروریستی کردی هم بودند که ازاول انقلاب دنبال تجزیه بودند و دولت ایران هم با آنها مقابله کرده است.

این دیپلمات اسبق ایرانی در پاسخ به سئوالی پیرامون فساد درکشورهای منطقه اظهار داشت:
فساد درکشورهای منطقه یک واقعیت است. یکی از مهمترین علل بحران جاری در کشورهای عربی هم فساد و دیکتاتوری همراه با عدم کارآمدی دولتهای آنها میباشد. فساد درهمه کشورهای منطقه هست. درایران هم وجود دارد. همه مقامات ایران از وجود فساد می نالند. منتهی ایران یک سیستم حکومتی قدرتمند دارد که بسیاری از کشورهای عربی فاقد آن هستند. درعین حال فساد به کشورهای منطقه محدود نمیشود. یادمان هست که ترامپ در دوره انتخاباتی گفت که سیستم آمریکا را یکی از فاسد ترین سیستم های دنیا خواند.(خنده و تشویق حضار)

گفتنی است در این میزگرد، سفیر عراق ضمن همراهی با مواضع موسویان در مورد نقش و حضورایران درعراق، در پایان جلسه در مورد تاکید موسویان بر قرارداد مرزی 1975، گفت که عراق الان گرفتارمشکلات متعددی است. هنگامیکه که از شر این مشکلات خلاص شود، سالها باید با همسایگان خود در مورد حقوق مرزیش مذاکره کند!