بحران مصرف سیگار؛ این دودهای هزینه بر

یک فرد سیگاری همیشه تصمیم دارد میزان مصرف خود را از فردا کم کند، اما مشکل این است که این فرداها هیچ گاه نمی رسند. تصمیم گیری های ما در مورد ترک سیگار، مشابه تصمیم هایمان در مورد پس انداز کردن برای دوران پیری است.

روزنامه آسمان آبی - شادی شفیعی: یک فرد سیگاری همیشه تصمیم دارد میزان مصرف خود را از فردا کم کند، اما مشکل این است که این فرداها هیچ گاه نمی رسند. تصمیم گیری های ما در مورد ترک سیگار، مشابه تصمیم هایمان در مورد پس انداز کردن برای دوران پیری است. به جرئت می توان گفت همه مردم دوست دارند پس انداز کنند، اما لذت سریع و در دسترس، همواره باعث می شود پس انداز کردن را به تعویق بیندازیم. سالانه بخش زیادی از تولید ناخالص داخلی جهان به دست سیگاری ها دود می شود. اما ارهکار جلوگیری از سیگار کشیدن شهروندان بسیار ساده و مشخص است؛ پس چرا دولت ها آن ها را اجرایی نمی کنند؟

سیگاری های فقیر

به گزارش «گاردین»، در اکثر کشورهای ثروتمند و توسعه یافته، تعداد کسانی که در گذشته سیگاری بودند نسبت به کسانی که هنوز دود می کنند، بسیار بیشتر است، اما در اکثر کشورهای فقیر در حال توسعه، تعداد سیگاری ها همچنان در حال افزایش است. این افزایش به ویژه در میان مردان دیده می شود. در آفریقا بیش از یک سوم مردان، سیگاری هستند. در برخی از کشورهای آسیایی تعداد مردهایی که سیگار می کشند از تعداد مردان سیگاری در آمریکا 50 سال پیش نیز بیشتر است.

مطالعات اخیر نشان داده هزینه های سالانه سیگار کشیدن که به بیماری یا از کارافتادگی فرد منجر می شود 1.4 تریلیون دلار یا 1.8 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان است.

حدودا ۴۰ درصد از این رقم به کشورهای در حال توسعه مربوط می شود که تقریبا سهمی در آن تولید ناخالص داخلی ندارند. همان طور که موفقیت در کشورهای ثروتمند نیز نشان می دهد، هیچ رمز مخفی برای جلوگیری از سیگارکشدن افراد وجود ندارد؛ کافی است ترکیبی از مالیات و آموزش سلامت عمومی را داشته باشید تا مانع سیگاری شدن افراد بشوید. این نشان می دهد سیاست عمومی در کشورهای فقیر، چقدر ضعیف است و به راحتی شکست می خورد. خبر خوب این است که براساس مطالعات اخیر، همین اقدامات ساده برای جلوگیری، کفایت می کند.

مرگ و مالیات

در کشورهای فقیر، مالیات بر سیگار معمولا زیر 50 درصد است. در برخی از کشورها حتی مالیات نزدیک به صفر است. این نرخ های مالیاتی هیچگاه نمی توانند مانع سیگاری شدن افراد شوند و هیچ گاه تعداد افراد سیگاری را کاهش نخواهند داد. شرکت های تنباکو که اغلب نیز به صورت انحصاری کار می کنند خیلی راحت می توانند هزینه های اضافی را قطع کرده و برندهای ارزان تری را تولید کنند تا در نهایت با لاکچری ها هم رقابت کرده و به سود مورد نظر خود دست پیدا کنند. پس این مالیات کم هم نمی تواند اثربخش باشد.

کشورهای فقیرتر می توانند نرخ مالیات بر سیگار را افزایش بدهند، اما این کار را نمی کنند. افزایش مالیات بر سیگار می تواند در این کشورها باعث افزایش قاچاق شود و به این ترتیب نتیجه ای معکوس به دست بدهد یعنی باعث کاهش کل مالیات بر درآمد شود، اما مطالعات بانک جهانی نشان می دهد این حرف ها کاملا اشتباه است و بازار سیاه آن قدر هم که به نظر می رسد، تهدیدآمیز نیست. افزایش درآمد ناشی از مالیات سیگار می تواند بسیار موثر نیز باشد.

سود شیرین

بسیاری از کشورها مانند فیلیپین، برزیل و ترکیه مسیر را روشن کرده اند. مثلا فیلیپینی ها مالیات بر انواع سیگارها را افزایش داده اند. درواقع آن ها باعث شدند قیمت ارزان ترین سیگارها نیز 50 درصد افزایش پیدا کند. این در حالی است که بریتانیا برای به دست آوردن همین نتیجه، بیش از یک دهه وقت گذاشت. در همین فاصله، برخی از کشورها نیز برای شناسایی و کاهش قاچاق تلاش هایی کرده اند. بازارهای سیاه از آن چه تصور می شد نیز کوچک تر هستند.

تنها 10 تا 15 درصد از سیگارها به صورت غیرقانونی به فروش می روند. وقتی مالیات افزایش پیدا می کند سهم آن ها چند درصد اندک افزایش پیدا می کند. در کشورهای فقیرتر، فرار مالیاتی بسیار بیشتر است، اما باز هم مالیات مانع گسترش بی حد و اندازه سیگار نمی شود. تنها راه این است که مالیات را در نظر بگیرند. یک مالیات مشترک برای همه برندها می تواند بسیار اثربخش باشد.

سازمان بهداشت جهانی توصیه کرده مالیات بر سیگار بیشتر از ۷۵ درصد قیمت خرده فروش باشد. این روش مالیاتی می تواند آغاز خوبی برای سالم کردن دنیا باشد و در عین حال دیگر بخش زیادی از تولید ناخالص داخلی دنیا نیز دود نمی شود. وقت آن رسیده دولت ها دست به کار شوند و به شهروندان خود یاد دهند این عادت بد را ترک کنند. به جای آن می توانند به سودی شیرین دست پیدا کنند.

ضرر میلیاردی به اقتصاد جهان

«رویترز» در طلبی نوشت: «بنا بر نتیجه یک پژوهش که سازمان بهداشت جهانی و موسسه ملی سرطان آمریکا انجام داده اند، مصرف سیگار برای اقتصاد جهان سالانه بیش از هزار میلیارد دلار هزینه در بر دارد و تا سال 2030 میزان مرگ و میر ناشی از استعمال دخانیات یک سوم بیشتر از امروز خواهدبود. این میزان هزینه بیشتر از درآمد حاصل از مالیاتی است که از محل فروش سیگار گرفته می شود.»

همچنین در این تحقیق آمده است ۸۰ درصد از افرادی که دخانیات مصرف می کنند در کشورهایی زندگی می کنند که از نظر منابع درآمدی فقیر هستند. این تحقیق همچنین نشان می دهد میزان مصرف سیگار در سراسر جهان رو به افزایش است و در نتیجه هزینه های اقتصادی ناشی از ضررهای مصرف دخانیات برای دولت ها بالا خواهدرفت.

گران ترین قیمت ها برای یک پاکت سیگار

در سال های اخیر، کشورهایی نظیر برزیل، ترکیه و آفریقای جنوبی، نمونه های موفقی بوده اند که توانسته اند با افزایش قیمت سیگار، کاهش چشمگیری در مصرف دخانیات ایجاد کنند. یک سیاست دیگر، وضع مالیات بر سیگار است که می تواند به طرز چشمگیری به کاهش مصرف سیگار منجر شود.

تحقیقات گسترده نشان می دهد وضع مالیات بر دخانیات، بهترین روش برای کاهش مصرف سیگار و در نهایت افزایش طول عمر افراد است، اما در بسیاری از کشورها، اتخاذ چنین سیاست هایی مخالفانی نیز دارد. آن ها معتقدند، اجرای این دست قوانین، تنها به بخش فقیر و کم درآمد جامعه فشار وارد می کند. آمار و ارقام نشان می دهد حدود 29 درصد از قشر کم درآمد و 18 درصد از افراد ثروتمند در جهان به مصرف سیگار اعتیاد دارند.

بالاترین نرخ مالیات

براساس گزارش «رویترز»، وضع مالیات بر دخانیات به نفع سلامت جامعه و همین طور اقتصاد جوامع است، با این حال بسیاری از کشورهای در حال توسعه از اعمال چنین سیاست هایی ترس دارند. گرچه سالانه مصرف سیگار هزینه ای سه تریلیون دلاری روی دست جهان می گذارد، اما هنوز این کشورها با موثرترین روش ها، نظیر وضع مالیات و افزایش قیمت مبارزه می کنند.

دلیل مخالفت آن ها هم واضح است. مدیران شرکت های دخانیات در این کشورها، با طرح بهانه هایی نظیر فشار بر قشر کم درآمد، افزایش قاچاق و فروش غیرقانونی سیگار، مانع وضع و اجرای این قوانین می شوند. از سوی دیگر در کشورهای توسعه یافته و ثروتمند، اقدامات سخت گیرانه دیگری نظیر ممنوعیت کشیدن سیگار در مکان های عمومی، به کاهش مصرف و کاهش مرگ و میر کمک کرده است، اما آن چه در حال حاضر نگران کننده است، افزایش چشمگیر استعمال دخانیات در کشورهای آفریقایی و آسیایی است.

مشاغل وابسته

آمار نشان می دهد، ۱.۱ میلیارد نفر در دنیا سیگار می کشند. از این تعداد، ۸۰ درصد آن ها در کشورهای فقیر و در حال توسعه زندگی می کنند. همچنین ۲۲۶ میلیون سیگاری در فقر به سر می برند. گرچه مخالفان چنین طرح هایی بیش از قشر کم درآمد و قاچاق این محصول، نگران درآمد خود در صنعت دخانیات هستند، اما باید گفت، وضع مالیات بر سیگار می تواند درآمد دولت ها را افزایش دهد. برخلاف آن چه تصور می شود، این امر به هیچ عنوان به اقتصاد کشورها آسیب نمی رساند.

ممکن است مشاغلی که به این صنعت وابسته اند از بین بروند، اما کسانی که سیگار را ترک می کنند، قطعا درآمد خود را در بخش دیگری از اقتصاد هزینه خواهندکرد و کشاورزان هم که عمدتا در فقر به سر می برند، مطابق با نیاز افراد جامعه به تولید محصولات کشاورزی دیگر، می پردازند.

گفته شده است در حال حاضر این ظرفیت وجود دارد که کشورها تا 47 درصد، یعنی معادل 140 میلیارد دلار مالیات بر سیگار را افزایش دهند. اگر همه کشورهای جهان به طور متوسط برای هر پاکت سیگار، حدود 80 سنت بیشتر مالیات وضع کنند، قیمت خرده فروشی آن تا 42 درصد افزایش می یابد که به کاهش 9 درصدی نرخ مصرف سیگار در جهان منجر می شود؛ یعنی حدود 66 میلیون سیگاری کمتر در جهان.