روزنامه صبح نو: تجاوز به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده درجریان یکی از سفرهای عمره، اتفاقی بود که بحران در روابط ایران و عربستان سعودی را به اوج خود رساند و اعزام زائران ایرانی به سفرهای عمره را متوقف کرد.
چند ماه پس از آن، فاجعه‌های سریالی حج تمتع سال ۹۴ از سقوط جرثقیل در مسجدالحرام گرفته تا فاجعه فراموش نشدنی منا و شهادت بیش از ۴۶۰ نفر از هموطنانمان سبب شد تا اعزام زائران ایرانی به سرزمین وحی، به کلی متوقف شود.
پس از وقفه‌ای یک ساله و با حاشیه‌ها و حرف و حدیث‌های فراوان، اعزام زائران ایرانی به حج تمتع، امسال از سر گرفته شد. اما مسوولان اعلام کردند که تا تعیین تکلیف ماجراهای تلخ قبلی که منجر به توقف اعزام ایرانیان به عمره مفرده بود، این سفر انجام نخواهد شد. با این حال، به تازگی زمزمه‌هایی از برقراری مجدد این سفر با وجود مبهم ماندن سرنوشت مجازات خاطیان و برخورد دولت سعودی با آنان به گوش می‌رسد. در این باره سراغ چندتن از اعضای فراکسیون حج و زیارت مجلس شورای اسلامی رفتیم تا نظر آنان را جویا شویم.
وقایع اتفاقیه در آخرین سفرهای عمره ایرانیان، اتفاقاتی نیستند که به راحتی بتوان فراموش کرد. در سال‌های گذشته روابط ایران و عربستان در پی اقدامات ناشایست و البته یک طرفه عربستانی‌ها سرد و سردتر شد تا اینکه این موضوع سفرهای حج ایرانیان را تحت تأثیر قرار داد و برای مدتی بحث‌ها بر سر تحریم عربستان با نرفتن حجاج ایرانی مطرح شد.
موضوع اصلی که باعث شد تا روابط ایران با عربستان به تیرگی کشیده شود، اقدام زشتی بود که در قبال دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده انجام شد. روز ۱۸ فروردین خبر رسید دو نوجوان ایرانی پس از شرکت در سفر عمره و در حال بازگشت به ایران، در فرودگاه جده مورد تعرض واقع شده‌اند. اگرچه منبع این خبر، رییس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال‌احمر بود که ساعتی بعد خبر را تکذیب و آن را خبرسازی رسانه‌ای عنوان کرد، اما کمی بعد وزارت امور خارجه به طور رسمی خبر را تأیید کرد. البته معاون وزیر امور خارجه به جای تجاوز از واژه «شبه‌تجاوز» استفاده کرد. بعد از این اتفاق بود که مردم و دولت ایران خواستار برخورد شدید با عوامل آن شدند. این اقدام زشت شرطه‌های عربستانی جرقه‌ای بر تیرگی روابط دو کشور و همچنین عصبانیت ملت ایران و در نهایت تعطیلی دو ساله سفر عمره شد.
تیرگی روابط
پس از وقوع این اتفاق و رسانه‌ای شدن آن، یکی از اعضای خانواده قربانیان درباره جزییات این فاجعه گفته بود: « هنگام بازرسی، مأموران سعودی دو نوجوان ایرانی را به بهانه بازرسی بیشتر از کاروان جدا و به اتاقی منتقل کردند. شرطه عربستانی در اتاق اسلحه خود را پشت سر قربانی اول قرار می‌دهد و به فارسی به او می‌گوید: فقط خفه شو و حرف نزن و عمل شیطانی خود را انجام می‌دهد. سپس قربانی اول را به بیرون می‌فرستند اما وی به دلیل وحشت‌زدگی هیچ چیزی به خانواده و مسوولان کاروان نمی‌گوید. در این حین شرطه‌های عربستانی به قربانی دوم نیز تجاوز می‌کنند و سپس او را به خارج از اتاق می‌فرستند. قربانی دوم اما ماجرا را برای خانواده و مسوولان کاروان می‌گوید، با اعتراض و سرو‌صدای خانواده و اعضای کاروان، ماجرا دهان به دهان می‌چرخد و زوار ایرانی در اعتراض به این جنایت از سوار شدن به هواپیما خودداری می‌کنند.»
پس از آنکه آقای حسن روحانی، دستور بررسی مسأله تجاوز دو مأمور عربستانی به دو نوجوان ایرانی را به آقای علی جنتی داد، ۲۴ فروردین‌ماه ۱۳۹۴، علی جنتی وزیر وقت ارشاد ایران پس از مطالعات و بررسی‌های انجام شده به سازمان حج دستور داد تا زمانی که این مجرمان تجاوز به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده محاکمه شوند و مورد مجازات قرار گیرند، عمره متوقف و پروازهای ایران تعلیق شوند.
سقوط سهل انگاری عربستانی‌ها بر سر حجاج ایرانی
تعرض به دو نوجوان ایرانی تنها اتفاق آن سال نبود. هنوز زخم شمشیر عرب‌های بادیه نشین بر تن ایرانیان التیام نیافته بود که این‌بار وقایع حج تمتع سال ۱۳۹۴، موجب تیرگی بیشتر روابط دو کشور شد. در این حادثه که در جریان حج تمتع رخ داد، جرثقیل‌هایی که در حال ساخت و ساز بودند سقوط کردند و حجاج را به خاک‌و‌خون کشیدند.
در این حادثه هم، حجاج ایرانی بی‌نصیب نبودند و هشت تن از زائران ایرانی جان سپردند. در این حادثه هم مقامات کشورمان قول رسیدگی به حادثه و دریافت غرامت برای جان باختگان را مطرح می‌کردند در حالی که با گذشت حدوداً دو سال از این حادثه، هنوز هم خبری از نتیجه نهایی نیست.
رفتار عربستانی‌ها با زائران ایرانی خانه خدا و حوادثی که رخ داده، جا داشت تا مقامات ایرانی تصمیم بهتر و عاجل و البته تأثیرگذار در روابط ایران و عربستان بگیرند اما این حادثه هم مانند حادثه اول نتیجه‌ای برای قربانیان و خانواده‌های آنان نداشت.
کشتار ۴۶۴ نفر از حجاج ایرانی در منا
تعرض به دو نوجوان و سقوط جرثقیل تنها حوادثی نبودند که به ایرانیان آسیب زدند. حادثه منا یکی از بزرگترین حوادثی است که به کشته و زخمی شدن بیش از ۴۶۰ حاجی ایرانی در سرزمین منا و در پنج کیلومتری مکه مکرمه منجر شد. حادثه‌ای که به گفته روزنامه لبنانی الدیار، علت آن حضور کاروان پر خدم و حشم «سلمان بن عبدالعزیز» جانشین ولیعهد سعودی، پسر شاه و وزیر دفاع در مرکز منا بوده است.
پس از این حادثه، حتی یک عذرخواهی هم از مردم ایران از سوی مقامات عربی صورت نگرفت. یک ریال هم برای دیه جان باختگانی که بعضاً نان آور خانواده‌شان بودند، به خانواده آنها تا امروز پرداخت نشده است.
خسارتی که جبران نشد
بعد از حادثه تعرض، سقوط جرثقیل ساخت و ساز و همچنین فاجعه منا دو رویدادی بودند که به خصومت بیشتر دو کشور دامن زد. در خلال این دو حادثه که به کشته‌شدن صدها ایرانی منجر شد، ایران، مقامات عربستانی را مقصر اصلی خطاب کرد و خواهان عذرخواهی آنها شد اما این اتفاق هرگز رخ نداد.
عربستانی‌ها حاضر نشدند برای هیچ یک از اتفاقاتی که موجب بروز خسارت‌های جانی به ایرانی‌ها شدند، نه عذرخواهی کنند و نه غرامت و دیه جان باختگان و آسیب دیدگان را بپردازند. با این حال مقامات ایرانی بدون اینکه بتوانند پرونده آن حوادث را مختومه و به نتیجه‌ای درست و به نفع خانواده‌های داغدار ایرانی برسانند، حرف از مذاکره با مقامات عربستانی برای برقراری سفر عمره می‌زنند.
همین چند روز پیش بود که آقای حمید محمدی، رییس سازمان حج و زیارت در نشستی با فراکسیون حج و زیارت مجلس شورای اسلامی در جلسه‌ای با اعضا، درباره اینکه آیا برگزاری سفر عمره برگزار خواهد شد یا خیر، گفته است: «با توجه به قطع روابط دو جانبه، عربستان باید در این زمینه ساز و کار لازم را فراهم سازد.»
او همچنین در رابطه با پیگیری موضوع شهدای منا هم اضافه کرده است: «این موضوع جزو دستور اصلی مذاکرات بوده است و در دیداری که قبل از ایام تشریق با وزیر حج داشتم، مجدداً پیگیری شد. نماینده ولی فقیه نیز در دیدار اخیر با وزیر حج عربستان موضوع منا و دیه شهدا را پیگیری کردند.»
انگار فقط پیگیری در دستور کار مقامات سازمان حج و زیارت قرار دارد و نتیجه‌گیری‌ای در کار نیست. تلاش کردیم با محمدی تماس بگیریم و درباره نتیجه پیگیری‌ها صحبت کنیم اما ایشان پاسخگوی تلفن همراه خود نبودند.
نمی‌توان حج را تعطیل کرد
با همه اتفاقاتی که در سال‌های گذشته بر سر روابط ایران و عربستان آمده و تعطیلی سفر عمره در پی بی‌حرمتی‌های عربستانی‌ها به حجاج ایرانی اتفاق افتاد، برخی از مسوولان بدون اینکه به نتیجه‌ای در پرونده‌هایی که هنوز جاری‌است برسند، به دنبال زمینه‌ای برای برقراری سفر عمره هستند.
آقای سید قاسم جاسمی، عضو فراکسیون حج و زیارت مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگوی اختصاصی با «صبح نو» با اعلام اینکه از آخرین جزییات جلسه این فراکسیون با رییس سازمان حج و زیارت اطلاعی ندارد، در پاسخ به این سؤال که با توجه به پرونده‌هایی که در موضوعات تعرض به دو نوجوان ایرانی، سقوط جرثقیل و منا به نتیجه‌ای نرسیده‌اند، برقراری سفر عمره می‌تواند کمکی به روند حل پرونده‌ها کند، می‌گوید: «مردم نمی‌پذیرند که واجبات و مستحبات خود را انجام ندهند و این رویکرد در دولتمردان نیز وجود دارد. یعنی ممانعت در این موضوع که عربستان برای برقراری سفر عمره چراغ سبز نشان دهد و ما بخواهیم مانع تراشی به دنبال پرونده‌های قبلی کنیم، درست نیست.»
شاید ممانعت از برگزاری یا همراهی در تسریع سفر عمره موضوعی نباشد که بتواند دولت عربستان را برای پذیرفتن مسوولیت و عواقب اتفاقات سال ۹۴ متقاعد کند اما این نماینده مجلس معتقداست مسوولان باید از روش‌های دیپلماتیک برای رفع این موضوعات بهره بگیرند.
وی اینطور ادامه داد: «ممانعت مسوولان از برقراری سفر عمره برای مردم پذیرفتنی نیست و نمی‌توان و نباید در مقابل این موضوع ایستادگی کرد. مسوولان در این زمینه عاقلانه‌تر تصمیم خواهند گرفت تا پرونده‌های موجود را به تدریج و با روش‌های خاص و دیپلماسی حل کنند.»
این عضو فراکسیون حج و زیارت مجلس در پاسخ به این سؤال که از نتیجه پرونده‌های سال ۹۴ اطلاعی دارید یا خیر، می‌گوید: «خیر من در جریان نیستم چون حدود دو یا سه ماه است که مدیران سازمان حج و زیارت درگیر حج تمتع هستند و در این مدت هم نشستی با آنها نداشته‌ایم تا بتوانیم اطلاعات جدیدی از رویه پرونده بگیریم.»
جاسمی در پاسخ به این سؤال «صبح نو» درباره اینکه اگر با رفتارهای دوستانه ایران و برقراری سفر عمره باز هم رفتار دولت عربستان برای حل پرونده‌های سال ۹۴ و همچنین برخورد با حجاج ایرانی تغییر نکرد، چه باید کرد، اینطور پاسخ داد: «این تصمیم یک تصمیم دولتی است که اگر بخواهند زمانی پیگیری کنند، از طریق مقامات و مسوولان کشوری باید این پیگیری‌ها انجام شود.»
وی می‌افزاید: «اینکه ما در برقراری سفر عمره، تأخیر بیندازیم شاید برای مردم خوشایند نباشد و باید مشکلات و پرونده‌های باز مانده از طریق دیپلماتیک پیگیری شوند.»
عجله‌ای برای راه اندازی سفر عمره نیست
بر خلاف آنچه جاسمی درباره ضرورت راه‌اندازی سفر عمره گفت و راه‌اندازی آن را ضرورتی دانست که نباید جلوی آن گرفته شود، اما آقای احد آزادی‌خواه، رییس فراکسیون حج و زیارت مجلس شورای اسلامی نظر دیگری داشت. آزادی‌خواه در گفت‌وگوی اختصاصی با «صبح نو» درباره برقراری سفر عمره می‌گوید: «درباره برقراری سفر عمره صحبت‌هایی با آقای سیدعلی قاضی عسکر، نماینده رهبری در امور حج و زیارت و سرپرست حجاج ایرانی و آقای حمید محمدی، رییس سازمان حج و زیارت در جلسه اخیر فراکسیون داشته‌ام و جمع بندی بر این شد که سیاست اصلی کشور بر تعطیل نشدن حج تمتع به عنوان یک عمل واجب عبادی و مورد تأکید مراجع تقلید بوده است و این اتفاق امسال افتاد و مورد استقبال سعودی‌ها قرار گرفت.»
وی ادامه داد: «از آنجایی که سفر عمره مفرده حساسیت‌های تمتع را ندارد، یعنی نه وجوب دارد و نه جزو اعمال عبادی ماست که واجب باشد و باتوجه به سیاست‌های منطقه و سازمان حج و زیارت، در واقع کسی به دنبال راه اندازی فوری این موضوع نیست. با میزان استقبال بالایی که وزارت حج عربستان از حجاج ایرانی حج تمتع انجام داد، این زمینه هست که آرام آرام دنبال این باشیم که سفر عمره را راه‌اندازی کنیم اما در حال حاضر این نه سیاست مجلس شورای اسلامی است، نه کمیسیون فرهنگی و نه سازمان حج که سفر عمره راه بیفتد.»
پرونده منا بزودی به نتیجه می‌رسد
یکی از مهمترین مطالبات مردم ایران به نتیجه رسیدن پرونده تجاوز به دو نوجوان ایرانی، کشته و زخمی شدن حجاج ایرانی در حادثه سقوط جرثقیل و همچنین فاجعه مناست که با وجود گذشت دوسال از این اتفاقات، هنوز برخی از مالباختگان به حقوق خود نرسیده‌اند. آزادی‌خواه دراین باره می‌گوید: «پرونده تعرض به دونوجوان ایرانی به نتیجه رسید و حکم قاضی منطقی بود و دولت سعودی هم پای کار آمد تا حکم اجرا شود و این اتفاق هم افتاد. بحث در حادثه جرثقیل نیمه تمام مانده اما بیشتر سیاست جمهوری اسلامی ایران در پیگیری پرونده مربوط به فاجعه منا، اصلی‌ترین حادثه در آن سال بود که باید دنبال می‌شد.»
رییس فراکسیون حج و زیارت مجلس شورای اسلامی ادامه می‌دهد: «در جریان پیگیری‌ها اتفاقات خوبی افتاد. سعودی‌ها بخش عمده‌ای از آن چه‌راکه ما انتظار داشتیم پذیرفتند ولی بخشی از مطالبه مردم شاید این بود که شدیدتر از آنچه دولت سعودی پذیرفت باید مطالبه می‌کردیم که بحث چالش برانگیزی است و ما براساس شرایط منطقه‌ای که داریم، باید مراودات سیاسی و دیپلماتیک لازم بین دو کشور انجام شود. به‌نظر می‌رسد نوع مراوده سازمان حج و دولت سعودی با دولت ایران برای غرامت اتفاق منا کار قابل تحسینی است.»
وی اضافه می‌کند: «دولت ما از این به بعد برای انجام آنچه قرار بود انجام شود، باید شدت بیشتری به خرج دهد و این دیگر دست سازمان حج نیست و دستگاه دیپلماسی و وزارت خارجه است که باید این مسأله را جدی‌تر از این دنبال کند تا به نتیجه برسد.»
در انتظار تأمین چهارگانه ایرانی
از مجموع اظهارات مسوولان، مدیران و کارگزاران حج و زیارت در دولت و مجلس و سایرنهادها، این طور به نظر می‌رسد که برقراری دوباره سفرهای عمره مفرده از سوی ایران نیازمند تأمین چهار عنوان اصلی از خواسته‌های طرف ایرانی بوده است. خواسته‌هایی که از ابتدا نیز مطرح و بر آن پافشاری شد.
نخست آن که این برقراری مجدد روابط در همه سطوح باشد. یعنی همان طور که ایرانیان برای ورود به عربستان سعودی و خروج ارز از کشور برای سفر زیارتی- سیاحتی و غیرواجب عمره مفرده، مجوز می‌یابند، اتباع عربستان سعودی و از جمله شیعیان این کشور نیز بتوانند برای سفر به اماکن زیارتی چون مشهد مقدس، قم، شیراز و حتی تهران اقدام کنند. به این ترتیب خواسته ایران در ارز آوری با صنعت گردشگری نیز محقق خواهد شد. این امر، مستلزم آن است که کنسولگری‌های دو کشور نیز دوباره فعالیت خود را آغاز کنند تا سازوکار صدور روادید طبق روال معمول انجام شود. ضمن این که با توجه به تراکم زائران ایرانی در شهرهای زیارتی عربستان سعودی، راه اندازی کنسولگری در شهر مکه مکرمه نیز علاوه بر شهر جده، امری ضروری به نظر می‌رسد.رویکرد و شرط سوم آن که عربستان سعودی متعهد به پیشگیری از فضای دوگانه برخورد با ایرانیان در سفرهای تمتع و عمره باشد و سیاست تکریم زائران ایرانی سرزمین وحی را چون زائران دیگر کشورها بدون تبعیض در پیش گیرد و البته موضوع تأمین و تضمین امنیت زائران ایرانی نیز باید به عنوان اصلی مهم در این باره مدنظر قرار گیرد.
نظر کاربران
کسی که مطلب بالا را ارائه داده در جریان محاکمه دو مجرم توسط دادگاه عربستان نیست،آن دو نفر از کار دولتی اخراج شدند و چندین سال زندانی و صدها ضربه شلاق و...قضیه قید شده توسط مسئولین ذیربط از جمله سازمان حج و زیارت،وزارت امور خارجه،و دادگاه های بین المللی و سایر مسئولین پیگیری شده و به نتیجه رسیده است،و سایر مسایل قید شده هم توسط مسئولین در حال پیگیری می باشد.
بابا قضیه تجاوز از اولم معلوم بود دروغه و گرنه نوجوانی که اون عربا بهش تجاوز کنن کوشن
پاسخ ها
هیچوقت دروغ نبوده.چرا خودمونو به کوری و کری میزنیم؟
کسی دعوتنامه براشون فرستاده بود؟هزینه شو میدادن دوتا خانواده از بدبختی نجات پیدا میکردن