وزیر خارجه دولت اصلاحات: از دوستان نزدیک آقای روحانی ام

خبرگزاری ایسنا: وزیر خارجه دولت اصلاحات که در دوازده سال گذشته حضور در فضای علم، دانش و فرهنگ را به فعالیت در فضای سیاسی، اجرایی و دیپلماتیک ترجیح داده است، با وجود ریاست بر عالی‌ترین شورای مشورتی که وظیفه تهیه، تدوین و ارایه راهبرد در حوزه روابط خارجی به مقام معظم رهبری دارد، وقتی پای مسایل فرهنگی و جایگاه امید و اعتماد در جامعه به ویژه در بین جوانان به میان می‌آید تاکید می‌کند از بروز و ظهور انسان‌های بزرگ در حوزه فرهنگ حمایت می‌کند.

او معتقد است ضروری است کاری کنیم تا جوانان احساس کنند حامل یک فرهنگ اصیل و افتخار آمیز ایرانی و اسلامی هستند.

دیپلمات سال‌های پر افتخار "گفت‌وگوی تمدن‌ها" و روزهای سخت ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، از دوستان نزدیک و یار غار شیخ حسن روحانی است، با این حال پیشنهادهای دیپلمات هسته‌ای پیشین و رییس‌جمهور فعلی را برای پذیرش مسوولیت در دولتش نپذیرفته و بر تصمیم خود در دور ماندن از فضای کار و سیاست پافشاری کرده است.

وزیر خارجه دولت اصلاحات که به کمتر خندیدن معروف است، از جلسات مشورتی‌اش با وزیر خارجه همیشه خندان دولت روحانی در شورا و جلسات جداگانه دیگر به خوبی یاد می‌کند و می‌گوید با یکدیگر درباره مسایل مختلف تبادل‌نظر داریم.

وقتی پای حضور زنان در عرصه سیاست و دیپلماسی به میان می‌آید و از موانع بر سر راه این مساله به ویژه موضوع دست دادن و مصافحه اشاره می‌کنیم،‌ با لبخندی پر معنا می‌گوید: زنان باید توانایی‌های خود را در صحنه سیاست خارجی نشان دهند تا زمینه این کار بیش از گذشته فراهم شود.

با توجه به گسترش فعالیت شورای راهبردی روابط خارجی در یک سال اخیر که با انجام نشست‌های تخصصی و کارشناسی و سفر مسوولان آن به چند کشور مهم اروپایی و آسیایی همراه بوده است بر آن شدیم تا با سید کمال خرازی به بررسی آخرین تحولات و رویدادهای مهم منطقه‌ای و بین‌المللی و نیز ایران بپردازیم.

این دیپلمات برجسته و با سابقه کشور با اشاره به سیاست ایران در منطقه به ویژه در رابطه با موضوع سوریه معتقد است که "سیاست ایران در قبال نقشه­‌های دشمن در منطقه تا به حال مثبت بوده و از این طریق توانسته به تثبیت موقعیت خود بپردازد."

او در رابطه با تنش میان ایران و عربستان تاکید دارد، اگر عربستان از سیاست‌های جاری در یمن،‌ بحرین،‌ سوریه و عراق دست بردارد زمینه مذاکره فراهم می‌شود.

خرازی تلاش آمریکا برای ضربه زدن به برجام را "جدی" خواند و در عین حال با اشاره به فضاسازی برای برهم زدن برجام از سوی این کشور گفت: اگر دیگران (آمریکا) از برجام خارج شوند، برجامی باقی نخواهد ماند و باید سیاست‌های گذشته را دنبال کرد.

وزیر امور خارجه وقت کشورمان که در کارنامه خود سابقه مدیریت رسانه‌ای دارد درباره ایسنا نیز گفت: ایسنا کارش را با دید جهادی آغاز کرد و همچنان با همین دید در خدمت نظام و کشور است.

او گفت که "نکته مهم در عرصه خبر اصل "بی‌طرفی" است و این‌که گرایش خاصی دنبال نشود و آنچه واقعیت است پیگیری و اخباری که در راستای منافع کشور است گزارش شود. ایسنا در مجموع اعتبار خوبی در کشور و انعکاس خوبی در رسانه‌ها دارد و این نشان‌دهنده بی­‌طرفی و متانت ایسنا است که توانسته چنین موقعیتی را برای خود ایجاد کند و انشاءلله که همچنان بتواند نقش موثری در کشور ایفا کند."

افزایش حضور شورا در راستای تثبیت سیاست­‌های کلان نظام در افکار عمومی است

وزیر امور خارجه دوره اصلاحات در گفت‌وگوی خود با ایسنا در پاسخ به این پرسش که در چند ماه گذشته سفرهای خارجی و دیدارهای شما با مقامات کشورهای مختلف افزایش یافته است، با توجه به این‌که ماهیت شورا ارایه مشورت به مقام معظم رهبری در موضوعات مختلف است، قرار است در سیاست‌های شورا شاهد تغییرات شکلی و محتوایی خاصی باشیم؟ با تاکید بر این‌که "شورای راهبردی روابط خارجی" اصولا برای ارائه مشورت به مقام معظم رهبری تاسیس شده است، افزود: شورا سعی دارد راهبردهایی را در زمینه سیاست خارجی، روابط فرهنگی، علمی، دفاعی و امنیتی با دیدی آینده‌نگرانه طراحی کند و به سیاست‌گذاری در حوزه روابط خارجی کشور کمک کند.

رئیس شورای راهبردی روابط خارجی یکی دیگر از وظایف این شورا را توجیه افکار عمومی و تاثیرگذاری بر فضای ذهنی و فکری جامعه در راستای سیاست‌های ابلاغی کشور دانست و افزود: ما هیچ عجله‌ای نداشتیم که از ابتدا تمامی ظرفیت‌ها و نقش‌های محول شده به شورا را عملی سازیم، می‌خواستیم شرایط فراهم شود و تجارب کافی به دست بیاوریم تا بتوانیم چنین وظیفه‌ای را بر عهده بگیریم.

خرازی با تاکید بر این‌که وظیفه شورای راهبردی روابط خارجی رسیدگی به امور روزمره نیست و این‌که در رابطه با هر موضوعی اعلام موضع بکند، بلکه نقش شورا همان­‌گونه که از عنوان آن پیداست بررسی امور راهبردی و استراتژیک است. خاطرنشان کرد: اگر می­‌بینید فعالیت شورا در فضای رسانه‌ای بروز و ظهور بیش‌تری یافته است اولاً منحصر به ابعاد راهبردی روابط خارجی است و ثانیاً برای تثبیت سیاست­‌های کلان نظام در افکار عمومی است. بنا بر این وظیفه اصلی شورا تظاهر بیرونی نیست، بلکه پیشنهاد راهبرد به مقام معظم رهبری در حوزه روابط خارجی است تا چنان‌چه به مصلحت بدانند به مسوولان کشور ابلاغ کنند و آنها با آینده‌نگری و نگاه راهبردی نسبت به حل مسائل کشور اقدام کنند.

وی در ادامه توضیح داد: شورا چهار کمیسیون دارد و هر یک از اعضای شورا مسوولیت یکی از این کمیسیون‌ها را برعهده دارند و در جلسات کمیسیون‌ها از مسوولان کشور در سطوح مختلف دعوت می‌شود تا حضور یافته و در تهیه راهبرد همکاری کنند. انصافا هم همکاری خوبی از طرف دستگاه‌های مختلف در ارائه اطلاعات و کمک به طراحی راهبردها در حوزه‌های مختلف انجام می‌گیرد و در نهایت این دستگاه­‌ها هستند که باید راهبردهای ابلاغی را اجرا کنند.

از مذاکره با عربستان احتراز نداریم

خرازی در ادامه در پاسخ به این پرسش که به نظر شما سیاست دستگاه دیپلماسی در نپذیرفتن میانجی‌ برای رفع تنش میان ایران و عربستان سعودی سیاست درستی است؟ اظهار کرد: زمانی مذاکرات مفید است که دو طرف قائل به مذاکره باشند. تا به حال عربستان چنین سیاستی نداشته است و به اتکای پول و نفوذی که در برخی از کشورها دارد و حمایتی که از طرف آمریکا و غرب می­‌شود به ماجراجویی­‌های خود ادامه می­‌دهد.

رئیس شورای راهبردی روابط خارجی گفت: عربستان به جای مذاکره برای حل مسائل به کشتار کودکان و زنان بی­‌گناه و حمایت از تروریسم روی آورده است. وقتی آنها چنین رویکردی را در پیش گرفته‌اند زمینه‌ای برای مذاکره باقی نمی‌ماند. اگر عربستان از سیاست‌های جاری خود دست بردارد، جنگ بیهوده­‌ای را که در یمن به راه انداخته است متوقف کند و از حمایتی که از دولت بحرین در مقابل مردم این کشور دارد، دست بردارد و سیاست‌های معقولی را نسبت به مسائل منطقه از جمله سوریه و عراق اتخاذ کند، زمینه مذاکره فراهم می‌شود.

وزیر پیشین امور خارجه کشورمان افزود: مذاکره را باید در زمان مناسب آن شروع کرد. البته ما هیچ‌گاه نگفتیم که از مذاکره با عربستان احتراز داریم، بلکه هر زمان که شرایط ایجاب کند آماده مذاکره با عربستان هستیم؛ چراکه به رابطه با همسایگان‌ اهمیت می‌دهیم، اما عملکرد آنها باید نشان دهد که آماده مذاکره هستند.

بازگشت سفیر قطر به تهران حاکی از تغییر رویکرد آن در تعاملات منطقه‌ای است

پیروزی‌های چشمگیر اسد موجب تجدیدنظر کشورهای مداخله­‌گر در سوریه و اختلاف بین آنها شد

وی هم‌چنین در پاسخ به این پرسش که از یک طرف با موضوع بازگشت مجدد سفیر قطر به تهران رو به رو هستیم که برخی معتقدند به خاطر لجبازی قطری‌ها با عربستان و برخی از کشورهای دیگر حاشیه خلیج فارس است و از طرفی تبادل هیات‌های ایرانی و سعودی را برای بازدید از سفارت‌خانه­‌ها در پیش داریم، اظهار کرد: مساله قطر نشان‌دهنده وجود اختلافات بنیادی بین عربستان و قطر است که از پیش وجود داشته است. متاسفانه عملکرد همه این کشورها اعم از قطر، امارات و عربستان در ماجرای سوریه و عراق منفی بود. با این حال قطر امروز رویکرد خود را تغییر داده است و بازگشت سفیر آنها به تهران نشان‌دهنده این تغییر رویکرد است؛ گرچه دوحه در گذشته از ریاض حمایت می‌کرد ولی امروز اختلافاتش با عربستان علنی شده است.

خرازی با بیان این‌که تحولات اخیر منطقه نقش مهمی در آشکار شدن اختلافات میان این کشورها داشته است افزود: برای مثال می‌توان به توطئه سرنگونی بشار اسد اشاره کرد که در نهایت به نتیجه نرسید و او با وجود دخالت بیگانگان در کشورش و حمایت مالی و تسلیحاتی آنها از تروریسم توانست در برابر یک جنگ تمام عیار مقاومت کند و به پیروزی­‌های چشم­گیری دست یابد و همین امر در تجدیدنظر کشورهای مداخله­‌گر در سوریه و بروز اختلاف بین آنها نقش مؤثری داشته است.

این دیپلمات با سابقه کشورمان با اشاره به اتهامات عربستان علیه قطر مبنی بر این‌که قطر از تروریست‌ها حمایت می‌کند، گفت: این در حالی است که متهم ردیف اول در حمایت از تروریست­‌های وهابی تکفیری در منطقه، عربستان است، ولی عربستان در یک اقدام فرار به جلو و با هدف تبرئه خود، قطر را به عنوان حامی تروریسم معرفی ­می­‌کند و این مساله از مهم‌ترین دلایل بروز تنش بین دوحه و ریاض است. در هر حال قطر توانسته است در برابر فشارهای عربستان مقاومت کند و سیاست‌های خود را نسبت به ایران تصحیح کند، زیرا می‌داند ایران کشوری با ثبات و قدرتمند است که نفوذ بالایی در منطقه دارد، از این رو در نهایت باید روابط خود را با ایران اصلاح کند و ما هم از این تغییر سیاست قطر استقبال می­‌کنیم.

تروریسم در منطقه رو به شکست است
رایزنی‌های مقامات عراقی و سعودی برای ایفای نقش در فضای جدید منطقه است

رییس شورای راهبردی روابط خارجی درباره سفرهای اخیر و متقابل مقامات عراقی و سعودی و تاثیر آن بر ایران، خاطرنشان کرد: این امر خود نشان‌دهنده واقعیت‌های منطقه است، زیرا تروریسم در منطقه رو به شکست است. داعش در عراق تقریباً به طور کامل منکوب شده است. در سوریه هم داعش، النصره و سایر گروه‌های تروریستی در سراشیبی شکست قرار گرفته‌اند. طبیعی است کشورهایی مثل عربستان در پی تأمین منافع خود در فضای جدید باشند، از این رو این رفت و آمدها برای ایفای نقش در فضای جدید است. البته باید با دقت رویدادها را زیر نظر داشت و تحولات را تحلیل کرد که هدف نهایی عربستان چیست. آیا هدف آنها اصلاح روابط و بازگشت از سیاست‌های گذشته و کمک به بهبود شرایط است یا در شرایط جدید باز هم دنبال ماجراجویی دیگری هستند؟

خرازی در پاسخ به پرسشی درباره تاکید اقلیم کردستان عراق بر انجام رفراندوم با وجود تاکید مقامات ایرانی بر ضرورت حفظ تمامیت ارضی عراق و عدم تجزیه خاک آن کشور، گفت: در حال حاضر همه کشورهای منطقه مثل عراق، ایران، سوریه، ترکیه و حتی کشورهای فرامنطقه­‌ای مثل آمریکا و اروپا مخالف برگزاری این رفراندوم هستند، بنا بر این برگزاری این رفراندوم و اعلام استقلال اقلیم کردستان عراق به نفع خودشان هم نخواهد بود، زیرا در آینده با مشکلات زیاد و محدودیت‌های فراوان رو به رو خواهند شد. آنها اگر به آنچه قانون اساسی عراق تعیین کرده است رضایت دهند و مسائل خودشان را با دولت مرکزی عراق حل کنند، می‌توانند زندگی بهتری داشته باشند و طبیعی است ایران هم به توسعه و پیشرفت‌شان کمک خواهد کرد؛ همان‌طور که ایران تا به حال نیز سهم مهمی در توسعه کردستان عراق داشته است.

رییس شورای راهبردی روابط خارجی در ادامه گفت‌وگوی خود با ایسنا در پاسخ به این پرسش که شما بر تثبیت موقعیت ایران در منطقه تاکید دارید، اما برای تثبیت موقعیت یک کشور، جدای از ظرفیت‌های ژئواستراتژیک و ژئوپولیتیک، توجه به ظرفیت سازی به ویژه در حوزه‌های اقتصادی و فرهنگی هم ضروری است، با این حال ایران حتی از اهداف سند چشم‌انداز ۲۰ ساله عقب است، با این شرایط چطور می‌توان به تثبیت موقعیت ایران امیدوار بود؟ گفت: ایران باید از چند جنبه به تلاش برای تثبیت موقعیت خود در منطقه ادامه دهد، یکی از این جنبه­‌ها حفظ و تقویت "امنیت" کشور است. اگر ایران از امنیت امروز خود برخوردار نبود، بخش زیادی از انرژی آن باید صرف مسایل امنیتی می‌شد و نمی‌توانست در صحنه بین‌المللی ایفای نقش کند، اما به برکت تلاش نیروهای امنیتی، انتظامی و نظامی، امروز ایران از امنیت بالایی برخوردار است و در واقع یکی از دلایل این‌که ایران به دعوت سوریه و عراق به کمک آنها شتافت حفظ امنیت ایران بود.

وی ادامه داد: داعش و گروه‌های دیگر داشتند به مرزهای ایران نزدیک می‌شدند و چیزی نمانده بود که بغداد سقوط کند و در آن صورت ما هم در مرزهای خود با خطرات جدی رو به رو می­‌شدیم. در واقع ما این خطرات را با حضور در میدان و کمک به دولت‌های سوریه و عراق از کشور دور ساختیم، بنا بر این کارنامه ایران در این بخش مثبت است و همه مردم اذعان دارند که اگر ایران به کمک سوریه و عراق نمی‌­شتافت، امروز در شرایط امنی به سر نمی‌­بردیم.
اگر تحریم نبود مسلماً بهتر می‌توانستیم سند 1404 را اجرا کنیم

خرازی در ادامه به اهمیت تثبیت قدرت کشور در حوزه "اقتصادی" نیز اشاره کرد و گفت: برای پیشرفت و توسعه سندهای مختلفی از جمله سند 1404 تصویب شده است، اما اجرای این سندها با مشکلات متنوعی از جمله تحریم رو به رو بوده است. در واقع اگر تحریم نبود ما مسلماً بهتر می‌توانستیم این سندها را اجرا کنیم.

وی در پاسخ به این پرسش که اگر تحریم نبود الان کجای سند چشم‌انداز بودیم؟ با بیان این‌که پاسخ به این پرسش به یک ارزیابی علمی و دقیق نیاز دارد افزود: ما در برخی از بخش‌ها پیشرفت خوبی داشته­‌ایم و در برخی زمینه‌ها عقب­‌تر هستیم، اما تحریم عامل موثری بوده است که نتوانیم توفیق بالایی را در تحقق اهداف این سند داشته باشیم.

ارتقای امنیت اقتصادی از لوازم اقتصاد مقاومتی است

رییس شورای راهبردی روابط خارجی با بیان این که "توسعه اقتصادی یک مولفه مهم در تثبیت موقعیت کشور است" گفت: سیاست ابلاغی رهبری تحت عنوان اقتصاد مقاومتی مبتنی بر این پیش‌بینی است که تحریم‌ها به طور کامل برداشته نخواهد شد و فشارها همچنان باقی خواهد ماند از این رو باید ببینیم با وجود این فشارها چگونه می‌­توانیم به توسعه اقتصادی کشور ادامه دهیم. ایران دارای منابع خدادادی زیادی است و پول‌های سرگردان در دست ایرانیان نیز فراوان است. به نظر من اگر مدیریت درستی وجود داشته باشد و اقتصاد مقاومتی به معنای واقعی کلمه اجرا شود می‌توان کاستی­‌های اقتصاد کشور را جبران کرد و مسیر رشد و توسعه را با اتکای به امکانات داخلی و توسعه روابط اقتصادی خارجی طی کرد.

خرازی تاکید کرد: البته اقتصاد مقاومتی به معنای عدم بهره­‌برداری از منابع خارجی نیست و از لوازم اقتصاد مقاومتی ارتقای امنیت اقتصادی است، به طوری که شرکت‌­های داخلی و خارجی احساس کنند می‌توانند در ایران سرمایه‌گذاری کنند. دولت باید مشکلات سرمایه‌گذاری را برطرف کند و از ورود ایرانیان خارج از کشور و شرکت­‌های خارجی‌ برای سرمایه‌گذاری در ایران استقبال کند تا با اتکا به منابع سرشار داخلی و بدون وابستگی به قدرت‌­های خارجی بتوانیم مشکلات اقتصادی خود را حل کنیم.

وی ادامه داد: البته غیر از مشکلات اقتصادی مسایل و مشکلات فرهنگی را نیز نباید نادیده گرفت. این اتفاقاً حوزه‌­ای است که بیگانگان سرمایه‌­گذاری زیادی در آن کرده‌­اند تا جامعه ایران را از درون دچار ناامیدی و بدبینی کنند. باید اذعان کرد که متأسفانه ما با وجود میراث گران­‌سنگ فرهنگی خود نتوانسته‌­ایم به درستی فرهنگ ایرانی و اسلامی اصیل را در جامعه خود توسعه دهیم و به همین دلیل بستر نفوذ فرهنگی بیگانگان در جامعه فراهم آمده است و مسایل مختلفی ذهن عمومی جامعه را به خود مشغول ساخته است که از جمله رشد فساد مالی، اقتصادی و اخلاقی است که متأسفانه جامعه ما با آن رو به روست.

رییس شورای راهبردی روابط خارجی خاطرنشان کرد: ما زمانی می‌توانیم به عنوان یک الگو در جهان شناخته شویم که همه مشکلات خود از جمله مشکلات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی خویش را به درستی حل کرده باشیم. البته با وجود همه این مشکلات همین الان هم ایران از نفوذ زیادی برخوردار است؛ ایرانی با ثبات که متکی به مردمش است و توانسته است در راستای حفظ استقلال و آرمان‌­های انقلابی خویش در برابر ابرقدرت‌ها ایستادگی کند و اقتصاد و معیشت مردم را تا حد زیادی تامین کند و این‌ خود منشأ نفوذ ایران در منطقه است.

وی گفت: اگر ایران را با کشورهای دیگر در منطقه مقایسه کنید می‌بینید که هر کدام از آنها با مشکلات امنیتی، اجتماعی و اقتصادی زیادی مواجه هستند، اما ایران در مجموع با وجود همه فشارها و تحریم‌هایی که علیه آن جاری است، توانسته است با اتکا به مردمش کشور را اداره کند، با این حال زمانی می‌تواند الگوی یک جامعه اسلامی مترقی و توسعه ­یافته باشد که همه مشکلات داخلی و خارجی خود را حل کرده باشد.

تقویت امید در جوانان تابعی از عملکرد دولت و مجموعه نظام است

خرازی در پاسخ به این پرسش که بزرگ‌ترین مشکل فرهنگی کشور را در چه چیز می‌بینید، و در رابطه با حفظ و افزایش اعتماد عمومی و امید در جامعه از سوی مسوولان کشور و نظام چه توصیه یا توصیه‌هایی دارید؟ اظهار کرد: این تابعی از عملکرد دولت و مجموعه نظام است که چقدر بتوانند امید را در بین جوانان تقویت کنند و آنها را با افتخارات میراث فرهنگی خود آشنا سازند. برای این کار داشتن برنامه‌های فرهنگی تأثیرگذار و جذاب، به نحوی که شادابی فرهنگی بیافریند و جوانان احساس کنند که حامل یک فرهنگ اصیل و افتخارآمیز ایرانی و اسلامی هستند ضروری است. البته، فرهنگ یک امر دستوری نیست، بلکه با روان و ذهن انسان‌ها سر و کار دارد و از دل انسان‌ها برمی­‌آید و لازمه آن حمایت از بروز و ظهور انسان‌های بزرگ در حوزه فرهنگی است. اما این روند با مشکلاتی رو به رو است که از جمله نفوذ فرهنگ بیگانه و سرمایه­‌گذاری بیگانگان در تخریب فضای روانی مردم است.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: امروز شاهد تلاش بیگانگان برای نفوذ در فضای مجازی هستیم، شایعات، دروغ‌پردازی­‌ها و اخبار نادرست ذهن جوانان ما را مثل خوره می‌خورد و قطعاً دستگاه‌ها و عوامل بیگانه در صدد خبرسازی و دروغ‌پردازی علیه مصالح کشورمان هستند و این مشکلی جدی است که جامعه ما با آن رو به روست.

جای متفکرانی چون شهید مطهری و دکتر شریعتی در جامعه خالی است
سیاست‌های فرهنگی‌مان بعد از انقلاب و جنگ درست نبود

وی مشکل دیگر را ضعف کشور در ایده‌پردازی فرهنگی با استفاده از میراث تمدنی گران­‌سنگ کشورمان دانست و گفت: بعضاً می‌بینیم که در تولیدات فرهنگی عده‌ای نگاه‌شان به غرب است، در حالی که نگاه ما باید به گنجیه میراث فرهنگی خودمان باشد و بتوانیم آن میراث گران‌سنگ را به زبان امروز و با استفاده از فن‌آوری­‌های روز به جامعه و به خصوص جوانان خودمان عرضه کنیم. متاسفانه افرادی که بتوانند چنین کار مهمی را انجام دهند کم داریم و از این رو در حوزه ادبیات، هنر، فلسفه و به طور کلی علوم انسانی آثار برجسته­‌ای که موجب تحول و شکوفایی فرهنگی شود، نداریم. متأسفانه همان کتاب‌های قبلی تکثیر می‌شود در حالی که لازم است آثار فاخر و جذاب جدیدی تولید کنیم تا پاسخگوی سوالات جوانان این عصر باشد. در سال‌های گذشته آثار شهید مطهری و دکتر شریعتی چنین نقشی را در جامعه ایفا می­‌کرد و امروزه جای چنین متفکرانی در جامعه ما و در بین اندیشمندان خالی است که متناسب با شرایط امروز نقش آفرین باشند و حرکت ایجاد کنند.

رییس شورای راهبردی روابط خارجی در پاسخ به این پرسش که چرا بعد از انقلاب و به ویژه بعد از جنگ تحمیلی با روند کند توسعه فرهنگی مواجه شدیم، خودمان کم کاری کردیم یا این را هم باید از ناحیه بیگانگان بدانیم؟ گفت: خیر، سیاست‌های ما درست نبوده است. فرض کنید از زمانی که در دانشگاه‌ها برای ارزیابی کار اساتید کمیت‌گرایی مطرح شد، ضربات زیادی به علم، دانش و توسعه فکری وارد آمد. امروز شاهد هستیم که برخی از دانشجویان در پی تولید علم نیستند، بلکه صرفاً به دنبال کپی کردن مطالب و چاپ مقاله با پرداخت پول به بنگاه‌­های مقابل درب دانشگاه تهران هستند که رویه‌ای تاسف‌آور است. از این رو معتقدم باید در ملاک­‌ها و روند تولید علم، دانش و فرهنگ در کشور تجدید نظر شود.

آنچه تا به حال در منطقه رخ داده تنها به نفع اسراییل بوده است

خرازی در ادامه این گفت‌وگو در پاسخ به این پرسش که برخی از تحلیل‌گران خارجی حضور و نقش ایران در منطقه از ایران تا لبنان را تلاش برای پیاده کردن سیاست "از ایران تا جولان" تعبیر می‌کنند تصریح کرد: این رویکرد در ادامه همان ذهنیتی‌ است که از سوی اسراییلی‌ها به عنوان "هلال شیعی" در ذهن عرب‌ها جا انداخته شد که ایران می‌خواهد در قبال اهل تسنن یک هلال شیعی در منطقه ایجاد کند و متاسفانه کشورهای عربی در دام این سیاست افتادند و به شیعه هراسی و ایران هراسی دامن زدند.

وی تاکید کرد: روزی مشخص خواهد شد که آنچه در سوریه اتفاق افتاد، یعنی حضور داعش و النصره و گروه‌های تروریستی دیگر، طراحی اسراییلی‌ها بوده است که به دست اعراب مرتجع اجرا شد. می‌بینید آنچه تا به حال در این منطقه رخ داده است تنها به نفع اسراییل بوده است؛ اگر ارتش سوریه و عراق آسیب دیدند به نفع اسراییل بود، اگر این دو کشور تبدیل به ویرانه شدند به نفع اسراییل بود و اگر به اختلاقات شیعه و سنی دامن زده شد، باز هم به نفع اسراییل بوده است.

وزیر خارجه پیشین کشورمان با طرح این پرسش که ما در قبال سیاست "ایران‌هراسی" چه باید بکنیم؟ تصریح کرد: اول این‌که باید توضیح دهیم شیعه بودن یا سنی بودن ملاک ما برای حمایت از دیگران نیست، همچنان که از شیعیان مظلوم دفاع می‌کنیم، از اهل تسنن مظلوم هم حمایت می‌کنیم که نمونه آن مبارزان فلسطینی است. آیا در فلسطین یک نفر شیعه سراغ دارید؟ یا در سوریه همه شیعه هستند؟ می­‌بینید با وجود این‌که اکثریت مردم سوریه اهل تسنن هستند، ما از کل مردم سوریه دفاع می­‌کنیم، در عراق هم همین­‌طور. بنا بر این در عمل ایران سیاستی را اتخاد کرده است که نشان می­‌دهد تئوری هلال شیعی باطل است.

این دیپلمات با سابقه کشورمان با بیان این‌که از نظر تاریخی کشورهای حاضر در منطقه همواره حوزه نفوذ ایران بوده‌اند و در طول تاریخ از شامات و عراق به ایران و بالعکس مهاجرت و رفت و آمدهای زیادی وجود داشته است، گفت: نفوذ ایران در این کشورها نفوذی طبیعی است، نه مصنوعی که به زور و از طریق ارسال پول و سلاح برای تروریست­‌ها به دست آید. بدین ترتیب، امروزه ایران به عنوان کشوری مردم‌سالار نفوذ طبیعی خود را در منطقه دارد و مردم این کشورها هیج وقت حمایت‌های ایران از کشورشان را در مبارزه علیه گروه­‌های تروریستی و بیگانگان فراموش نخواهند کرد. به نظر من سیاست ایران در قبال نقشه­‌های دشمن در منطقه تا به حال مثبت بوده و از این طریق توانسته است به تثبیت موقعیت خود بپردازد.

خرازی در پاسخ به این پرسش که مذاکرات سوریه و حل و فصل این بحران منطقه‌ای و بین‌المللی با توجه به اختلافات شدیدی که در تعاملات دو جانبه و چندجانبه کشورهای منطقه وجود دارد به جایی خواهد رسید یا نه و می‌توان به راه‌حلی مسالمت‌آمیز در این رابطه ‌امیدوار بود؟ با بیان این‌که "مذاکرات سوریه رو به جلو است" افزود: زمانی هیچ کدام از کشورهای منطقه و طرفداران کناره‌­گیری بشار اسد، نمی‌پذیرفتند که اسد در قدرت باقی بماند، ولی امروز می‌­بینید که اکثراً از شرط برکناری بشار اسد دست کشیده‌­اند. این نشان می­‌دهد که آنچه تعیین‌کننده است وضعیت میدانی در سوریه است.

وضعیت علی‌الارض در سوریه تعیین‌کننده مصالحه سیاسی خواهد بود

وی در پاسخ به این پرسش که با وجود تثبیت قدرت اسد، اما هنوز تحول چشمگیری را در مذاکرات سیاسی شاهد نیستیم؟ گفت: موافقت با ماندن اسد یک تحول بزرگ است و وضعیت علی‌الارض است که تعیین‌کننده مصالحه سیاسی خواهد بود. البته در نهایت مسایل سوریه باید در قالب یک طرح سیاسی حل و فصل شود و کشورهای مختلف هم در این مساله نقش خواهند داشت، اما موقعیت ایران و روسیه و البته ایستادگی خود دولت سوریه در نوع مصالحه‌­ای که انجام خواهد گرفت تعیین‌کننده خواهد بود، بنا بر این هر چه موقعیت دولت سوریه بیش‌تر تثبیت شود در نتیجه نهایی تأثیر بیش‌تری خواهد داشت.
منافع اروپایی‌ها ایجاب می‌کند در برابر سیاست‌های آمریکا مقاومت کنند اما ...

رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در پاسخ به این پرسش که اخیراً با خانم موگرینی و مقامات اروپایی دیدار داشتید، از نظر شما با توجه به حضور ترامپ در آمریکا و سیاست‌هایی که در قبال برجام دنبال می‌کند، اروپایی‌ها چقدر پشت برجام خواهند ایستاد و تا چه اندازه می‌توان به ایستادگی آنها اعتماد کرد؟ با تاکید بر این‌که "در روابط بین‌الملل منافع کشورها تعیین‌کننده است"، گفت: دوستی و تعهدات اخلاقی چندان در این عرصه ملاک نیست و کشورها تا زمانی که منافع‌شان ایجاب ‌کند از یک سیاست خاص حمایت می‌کنند.

وی ادامه داد: در حال حاضر منافع اروپایی­‌ها ایجاب می‌کند در برابر سیاست‌های آمریکا مقاومت کنند؛ چراکه سیاست‌ آنها با سیاست آمریکا در قبال برجام متفاوت است و ایستادگی آنها در برابر فشارهای آمریکا لازمه حفظ استقلال آنهاست، اما این‌که تا چه زمانی بتوانند این سیاست را ادامه دهند و با توجه به وابستگی‌های زیادی که به آمریکا دارند مسیر مستقل خود را طی کنند، بستگی به سر جمع منافع آنها دارد.

وزیر امور خارجه دوره اصلاحات تصریح کرد: اروپایی‌ها دوست دارند در پیشبرد

سیاست‌هایشان همواره مستقل باشند و به سیاست­‌های آمریکا وابسته نباشند و از منافع خود دفاع کنند، ولی در عین حال در دنیای امروز منافع کشورها چنان در هم تنیده است که به سادگی نمی­‌توانند منافع کشور دیگر را نادیده بگیرند. طبیعی است با توجه به موقعیت تثبیت‌ شده جمهوری اسلامی ایران و نفوذ بالایی که ایران در این منطقه حساس دارد، به نفع اروپایی‌هاست که با ایران کار کنند. بنا بر این هرچه موقعیت ایران در منطقه بیش‌تر تثبیت شود آنها چاره‌ای جز این نخواهند داشت که با چنین قدرت منطقه‌ای تعامل داشته باشند. البته باید منافع دو طرف تامین شود تا روابط پایدار بماند.

خرازی تاکید کرد: اگر بتوانیم از ثبات و پایداری بیش‌تری برخوردار و در مسائل منطقه تاثیرگذارتر باشیم و بتوانیم ایران را به عنوان کشوری فعال و با بنیان‌های اقتصادی قوی به دنیا معرفی کنیم، دامنه تعاملات‌مان با اروپا بیش‌تر خواهد شد و ثبات بیش‌تری هم خواهیم داشت.
بیانیه سه کشور اروپایی در واکنش به پرتاب موشک ماهواره‌بر سیمرغ‌ غیرمنطقی بود

این شخصیت برجسته عرصه دیپلماسی درباره واکنش سه کشور اروپایی به پرتاب موشک ماهواره­‌بر سیمرغ و میزان اعتمادی که به کشورهای اروپایی می­‌توان داشت، گفت: این امر بستگی به شرایط داخلی اروپا و میزان وابستگی آنها به آمریکا دارد. باید دید آمریکا تا چه حد می‌تواند بر سیاست‌های آنها اثر بگذارد. موردی را که شما اشاره کردید، یعنی امضای بیانیه مربوط به پرتاب موشک ماهواره­‌بر "سیمرغ"، باید گفت که صدور چنین بیانیه‌ای از سوی سه کشور اروپایی کاملاً غیر منطقی و نشانه تأثیرپذیری کشورهای اروپایی از سیاست­‌های آمریکا بود که البته با اعتراض جمهوری اسلامی رو به رو شد و من هم در دیداری که با رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا داشتم به ایشان گفتم که سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان چه توجیهی برای امضای چنین بیانیه‌ای داشته­‌اند که پرتاب موشک ماهواره­‌بر سیمرغ را مغایر با قطعنامه۲۲۳۱ می­‌داند؟ آنها هیچ توجیه منطقی ندارند و خانم موگرینی هم پاسخی نداشت. مواردی این‌گونه وجود دارد، اما صحبت در مورد سیاست‌های کلی اروپاست.

آمریکا در ضربه زدن به برجام جدی است

رییس شورای راهبردی روابط خارجی در ادامه در پاسخ به این پرسش که اگر در آینده با خروج یک جانبه آمریکا از برجام مواجه شویم، ایران به چه سمت و سویی خواهد رفت؟ با تاکید بر این‌که "آمریکایی‌ها در ضربه زدن به برجام واقعاً جدی هستند و دنبال آن هستند تا بهانه‌ای بتراشند و نقض برجام را به گردن ایران بیندازند و این خط راهبردی‌ آنهاست" گفت: همان‌طور که آژانس بارها تأیید کرده است ایران برجام را به طور کامل اجرا کرده است و اروپایی‌ها هم این مساله را تأیید می‌کنند. اما این‌که اگر آمریکا از برجام خارج شود چه خواهد شد، یک مساله فرضی است و بستگی به این‌ دارد که اروپایی‌ها چه عکس‌­العملی از خود نشان دهند؛ آیا اروپایی‌ها مقابل آمریکا محکم خواهند ‌ایستاد و همچنان از برجام حمایت خواهند کرد یا در برابر فشارهای آمریکا تسلیم خواهند شد. در برابر هر کدام از این گزینه­‌ها باید تصمیم مقتضی گرفته شود. اگر برجام باقی بماند همچنان به آن متعهد خواهیم بود و اگر فرو بریزد، سیاست خود را در بازگشت به وضعیت گذشته به شدت دنبال خواهیم کرد.
اگر دیگران از برجام خارج شوند، برجامی باقی نخواهد ‌ماند و باید سیاست‌­های گذشته را دنبال کرد

وی در پاسخ به این پرسش که در داخل کشور برخی دلواپس هستند و دائم بر ضعف برجام و نقض آن از سوی آمریکا تاکید دارند و واکنش‌های ایران به اقدامات آمریکا را متناسب نمی‌دانند در حالی که دولت و وزارت امور خارجه تاکید دارند که وارد بازی آمریکا در مقصر جلوه دادن ایران در نقض برجام نباید شد؟ گفت: واکنش ما باید متناسب با شرایط باشد. اگر دیگران از برجام خارج شوند، طبیعی است که برجامی باقی نخواهد ‌ماند و باید سیاست‌­های گذشته را دنبال کرد. البته، همان‌طور که مسوولان اعلام کرده‌­اند برای هر شرایطی که پیش آید آماده‌­اند. درست است که آمریکایی‌ها مرتب بدعهدی می­‌کنند و نه تنها روح، بلکه متن و نص برجام توسط آمریکا نقض شده است، اما هنوز رسماً از برجام خارج نشده‌­اند. البته، شورای عالی امنیت ملی و مجلس طرح‌­هایی را در قبال نقض برجام از سوی آمریکا در دست تهیه دارند که بر اساس آن عمل خواهد شد.

احیای معاونت اقتصادی وزارت خارجه سیاست درستی است

خرازی در پاسخ به این پرسش که آقای ظریف در دوره دوم وزارت خود، اقدام به تشکیل معاونت اقتصادی در وزارت امور خارجه کرده­ است، فکر می‌کنید تا چه اندازه این اقدام موثر خواهد بود و چقدر فکر می‌کنید برجام در شکل­‌گیری این معاونت تأثیرگذار بوده است؟ با تأکید بر این نکته که "احیای معاونت اقتصادی وزارت خارجه سیاست درستی است" گفت: طبیعی است در فضای بعد از برجام فضای کاری برای ایجاد چنین معاونتی تقویت شده است. این‌که چگونه بتوان گشایش‌ اقتصادی را توسعه داد و معضل روابط بانکی را حل کرد نیاز به تدابیر سیاسی ـ اقتصادی مناسب دارد و وزارت خارجه حتماً باید در این زمینه نقش فعالی را برعهده بگیرد.

وزیر امور خارجه کشورمان در دولت اصلاحات ادامه داد: در دوره وزارت اینجانب معاونت اقتصادی تشکیل شد. البته در ابتدای کار تداخلاتی بین معاونت‌های سیاسی و اقتصادی وجود داشت، اما وقتی آقای دکتر عادلی معاون اقتصادی شد، هدف معاونت را هماهنگی­‌های راهبردی انتخاب کرد و از این رو درگیری‌ها کاهش یافت. بنا بر این الان هم من معتقدم هدف معاونت اقتصادی باید فعالیت راهبردی و در راستای تسهیل ارتباطات دستگاه­‌های اقتصادی ایران با جهان خارج باشد و درگیر مسایل روزمره نشود؛ بدون شک ایفای چنین نقشی توسط وزارت خارجه بسیار موثر و مفید خواهد بود.

باید از حضور زنان در عرصه سیاست خارجی استقبال شود

وی در پاسخ به این پرسش که چرا حضور زنان در وزارت خارجه در دوره‌های مختلف کمرنگ بوده است، آیا زنان توانمندی لازم برای ورود به عرصه دیپلماسی را ندارند یا پروتکل­‌های دیپلماتیک داخلی و بین‌المللی در تعاملات سیاسی بین سفیران و دیپلمات‌ها اجازه این کار را نمی‌دهد؟ گفت: خانم‌ها باید توانایی‌های خود را در صحنه سیاست خارجی نشان دهند تا زمینه این کار بیش از گذشته فراهم شود. البته، زنان در صحنه رسانه، دانشگاه‌ها، مدیریت کشور و غیره حضور دارند و با استمرار این روند، فضا آماده می‌شود تا در صحنه سیاست خارجی نیز نقش موثرتری داشته باشند. علاوه بر این خانم‌ها در حال حاضر هم نقش فعالی در وزارت خارجه دارند. الان سفیر زن و معاون سفیر زن داریم، ولی کافی نیست و باید توسعه یابد و از حضور زنان در عرصه سیاست خارجی استقبال شود.

وی در پاسخ به این‌ پرسش که برای انتخابات ۱۴۰۰ کاندیدای ریاست جمهوری می‌شوید؟ گفت: من در پایان دوره وزارت خویش و در آخرین مصاحبه­ مطبوعاتی که با جمعی از خبرنگاران داشتم اعلام کردم که پس از وزارت مسوولیت بالای اجرایی دیگری را نمی­‌پذیرم. الان هم بر همین تصمیم پایدار هستم و فکر می‌­کنم جوانان باید به میدان بیایند و دوره مسوولیت‌پذیری آنهاست.

از دوستان نزدیک آقای روحانی هستم
با آقای ظریف جلسات مشورتی داریم

وزیر پیشین امور خارجه کشورمان در پاسخ به این‌که در دولت آقای روحانی به شما پیشنهاد پذیرش مسوولیتی شد و نپذیرفتید؟ گفت: من از دوستان نزدیک آقای روحانی هستم و سال‌ها چه در دوران دفاع مقدس و چه در دوران وزارت با هم همکاری نزدیکی داشته­‌ایم و به طبع ایشان توقع داشتند در دوران انتخابات به ایشان کمک کنم و مسوولیتی را بپذیریم، اما تصمیم من این بود که بقیه عمرم را صرف فعالیت­‌های فکری، علمی و دانشگاهی بکنم. به همین دلیل در کنار شورای راهبردی روابط خارجی وقت زیادی را صرف علوم شناختی می‌کنم و مسوولیت ستاد توسعه علوم و فن‌آوری­‌های شناختی را بر عهده دارم و در پژوهشکده علوم شناختی نیز فعال هستم.

وی در پاسخ به این که آقای دکتر ظریف جلسات مشورتی با شما دارند؟ گفت: بله، علاوه بر جلسات شورای راهبردی که بعضاً از ایشان دعوت می­‌شود، در فرصت­‌های دیگری نیز همدیگر را می­‌بینیم و به تبادل‌نظر می‌پردازیم.