رویکرد جدید عربستان ناشی از تاثیر محمد بن سلمان است
در روزهای اخیر بارقه‌های امیدی از بهبود روابط ایران و عربستان مشاهده شده است. امیر مکه به‌تازگی ایرانی‌ها را برادر دینی در اسلام خواند و حمله به ایران و شیعیان در رسانه‌ها ممنوع شد.
روزنامه آرمان: در روزهای اخیر بارقه‌های امیدی از بهبود روابط ایران و عربستان مشاهده شده است. امیر مکه به‌تازگی ایرانی‌ها را برادر دینی در اسلام خواند و حمله به ایران و شیعیان در رسانه‌ها ممنوع شد.
برخورد عربستانی‌ها با حجاج ایرانی مناسب بوده و پس از ایام حج هیاتی عربستانی به ایران سفر خواهد کرد. همه این اتفاقات چشم‌اندازی امیدوارکننده به دست می‌دهد که احتمالا به‌زودی روابط این دو همسایه مهم در منطقه بهبود یابد. در مورد آینده روابط ایران و عربستان، فریدون مجلسی، کارشناس روابط بین‌الملل با «آرمان» گفت‌وگویی داشته که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به رویکرد جدیدی که از سوی عربستان در مورد عدم توهین به شیعیان دیده می‌شود، چه چشم‌اندازی را در روابط دو طرف پیش‌بینی می‌کنید؟
هرچند هنوز هم باور این مساله سخت است، اما امیدوارم چنین رویکرد عاقلانه‌ای اتخاذ شده باشد. رویکردی که جای حل مسائل به آن می‌افزودند، با مشکل مواجه شد و اکنون که جای احساسات، بلندپروازی و زیاده‌خواهی به عقلانیت و اعتدال روی آورده می‌شود و باعث امیدواری است.
عقلانیت و اعتدال حکم می‌کند دو همسایه ثروتمند در منطقه ثروت‌های خود را صرف توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ملت‌هایشان و بعد از آن نیز مبادلات بین یکدیگر کنند که در نزدیک‌ترین فاصله جغرافیایی از یکدیگر قرار دارند. اما هنگامی که مسائلی همچون خودخواهی‌ها و درگیری‌ها موجب هدررفتن تلاش‌ها، درآمدها و جان‌ها می‌شود، برای هردو طرف موجب زیان خواهد بود.
انتخاب مسئولان این‌کشورها بین عقلانیت و توسعه یا آرمان‌های فکری خود است، هرچند روحیاتی که بر ترویج آرمان تاکید دارد، بیشتر جنبه سیاسی دارد تا جنبه‌های اعتقادی، چراکه به‌طور مثال عربستان که امروز از گروهی در مقابل حوثی‌های یمن که اتفاقا تفکری متفاوت از شیعیان ایران دارند، حمایت می‌کند، پیش از این و وقتی عبدا... صالح جمهوریخواه، کودتا کرده و عنان قدرت را با جنگ به‌دست گرفته بود، از حوثی‌ها حمایت می‌کرد.
قبل از کودتا شاه یمن به‌شیوه‌ای مشابه پادشاه عربستان حکومت می‌کرد و ترجیح عربستان جای جمهوری ناسیونالیستی صالح، حمایت از وی بود. همسایه بزرگ و ثروتمند دیگر عربستان، عراق است که اگر با دید ایدئولوژیک ازسوی عربستان دیده شود، پس از گذر از این مرحله آشوب، رقیبی بزرگ برای آنان خواهد بود. اما آن‌گونه که می‌بینیم، عربستان چنین رقابتی با عراق ندارد.
بنابراین امید است فارغ از این اختلاف پیش‌آمده به‌دلیل تعصبات بی‌دلیل، رویکرد نزدیکی و تعامل را درپیش گیرند تا روابط اقتصادی و تجاری، موجب بهره‌مندی هر دوطرف شود. برای مثال، بزرگ‌ترین‌تبادلات در اروپا بین فرانسه و آلمانی انجام می‌شود که پیش از این بارها در جنگ بودند، اما اکنون رقم مبادلات اقتصادی آنها بسیار بیشتر از درآمد عربستان است.
ایران و عربستان نیز مطمئنا می‌توانند تبادلات گسترده تجاری داشته باشند که به اقتصاد هردو کشور درحال‌توسعه کمک‌های شایانی خواهد کرد. البته لازم به‌ذکر است از سال‌ها پیش شرکتی عربستانی در حوزه تولید روغن‌نباتی در ایران فعالیت می‌کرد که حتی در اوج این کشاکش و درگیری‌های سیاسی نیز لطمه‌ای در باب فعالیت خود در کشور ما ندید که جای خوشحالی دارد.
با توجه به سفر پیش روی هیات عربستانی به ایران فکر می‌کنید به‌چه‌دلیل عربستان رویکرد خود را تغییر داده است؟
عربستان به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور عربی منطقه با ذخیره ارزی عظیمی وارد معرکه جنگ با یمن شد. دو شهر مقدس مکه و مدینه در عربستان قرار دارند و این کشور خود را در جایگاه رهبری و برتری در دنیای عربی می‌بیند. پس از سقوط صدام‌حسین و اعمال حاکمیت شیعیان بر عراق (که شامل اعراب غیرشیعه و کردها نیز می‌شود) نگرانی رقابت تشیع و تسنن از جانب عربستان رنگ بیشتری به‌خود گرفت.
به‌عبارتی هدف مبارزه عربستان تاحدودی جلوگیری از توسعه نفوذ ایران بود و به‌همین‌دلیل مشاهده کردیم جبهه‌های جدیدی در موصل و سوریه گشوده و جنگ یمن برپا شد. گسترش جبهه‌هایی که بعد از تلفات و خسارات زیاد بی‌نتیجه و بی‌حاصل‌بودن خود را اثبات کردند، بالاخره رهبران جوان‌تر عربستان را قانع کرد که باید رویکرد دیگری اتخاذ کنند.
این جوانان که با احساسات شدیدتری روی کار آمدند، اما تحصیلکرده و جهان‌دیده‌ترند، قطعا به این نتیجه رسیده‌اند چنین بار کجی به مقصد نمی‌رسد. ولیعهدجوان عربستان آرمان‌هایی برای تبدیل عربستان تا سال۲۰۳۰ به قدرتی تمدنی در ذهن دارد. طبیعتا برای جامه‌عمل‌پوشاندن به چنین هدفی در فرصت اندک باقیمانده نیاز به صلح، آرامش و توسعه‌اقتصادی است.
طبیعتا هنگامی که این هدف بزرگ‌تر درنظر گرفته شود، واضح است با تنش به‌خطر خواهد افتاد. با چنین نگاهی، سازگاری بهترین‌راه خواهد بود و ایران نیز در چنین حالتی وضعیت‌بهتری خواهد داشت.
آیا رویکرد جدید عربستان ناشی از تاثیر ولیعهد این کشور است؟
صددرصد. در این چندسالی که او ارتقای جایگاه پیدا کرده، تصمیم‌هایی را با اقتدار کامل به پیر‌های خاندان تحمیل کرده و به نتایجی هم رسیده است. هرچند برخی از اقدامات وی موفقیت‌آمیز نبوده و بهای گزافی را به گردن عربستان انداخته، اما جوانی تحصیلکرده است که می‌تواند از روش‌های بلندپروازانه و احساسی به شیوه‌های عقلانی و عملی روی آورد.
عملکرد ایران در مواجهه با رویکرد جدید عربستان چگونه باید باشد؟
ایران چنین تجربیاتی طی چهل‌سال گذشته دارد و اکنون به این نتیجه رسیده که بزرگ‌ترین وسیله تبلیغ، نفوذ و تاثیرگذاری در داخل و خارج کشور توسعه اقتصادی و فرهنگی است. چنین توسعه‌ای موجب اقتدا و احترام همگان به ایران خواهد شد.
اقتدار و احترام ژاپن در دنیای امروز بدون تبدیل‌شدن به قدرتی نظامی یا تبلیغات آرمانگرایانه و با وجود گذشته‌ای سیاه در زمینه جنگ‌آفرینی (طی جنگ جهانی دوم) با هیچ‌کشوری قابل مقایسه نیست. همچنین کره جنوبی در نیم‌قرن گذشته از کشوری فقیر و جهان‌سومی به کشوری توسعه‌یافته و پیشرفته بدل شده است.
با توجه به مشکلات اخیر عربستان با قطر و نزدیکی اخیر قطر به ایران، سرنوشت روابط سه‌جانبه چگونه خواهد بود؟
بین کشورهایی که با ایران مرز دریایی دارند، نزدیک‌ترین کشور قطر است. این کشور حتی در دوره سختگیری‌های کشورهای عرب حوزه خلیج فارس با ما مبادلات و ارتباطات خود را حفظ کرد. قطر نیز با اتکا به ثروت فوق‌العاده به‌عنوان غنی‌ترین کشور جهان از لحاظ درآمد سرانه در مقطعی به‌فکر ایفای نقشی مهم‌تر در عرصه بین‌المللی افتاد و شروع به افزایش نفوذ در کشورهای حوزه جدال موازی با عربستان کرد.
بعضا این اقدامات در تضاد با عربستان بود و با واکنش شدید این برادر بزرگ‌تر مواجه شد. خوشبختانه پس از اختلاف عربستان و قطر، دولت ایران برخورد درستی با ماجرا داشت. راه هوایی ایران گشوده و دستیابی به غذا برای قطر تسهیل شد، اما عدم سوءاستفاده از این اختلاف موقتی دو کشور عرب موجب ایجاد اعتمادی از سوی هر دو کشور عربستان و قطر شد که ایران تصمیم به عقلانیت و رفتارهای اصولی دارد و چنین رفتاری می‌تواند به همسایگی سودمندی منجر شود.
در عین حال زمینه‌های نزدیکی عربستان با قطر بسیار بیشتر از ایران با قطر یا ایران با عربستان است و به‌احتمال زیاد با وساطت‌های عمان یا تاحدی کویت، حل‌وفصل خواهد شد.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر