صنعت لوس خودروسازی در ایران خودرو و سایپا!

ایران خودرو با کاهش ۵.۸ درصدی سهم خود در پایان سال ۹۵ روبه‌رو شد

درآمدهای عملیاتی گروه سایپا در سال گذشته ۵۹ درصد افزایش را نشان می‌دهد

در سال ۹۵ بدهی‌ها در گروه سایپا ۱۲ درصد و در گروه ایران خودرو، ۲۷ درصد افزایش داشته است

توسعه علم، تکنولوژی و شکل‌گیری شیوه‌های نوین مدیریتی باعث شده است که بیش از پیش شاهد افول و صعود شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف باشیم. به‌عبارتي تصمیمات و استراتژی‌های مناسب و كارشناسانه شركت اپل را به یک‌باره به شرکت ۲۰۰ میلیارد دلاری و صدر ‌رساند و شركت نوکیا را به ذیل ‌کشاند.

اين‌روزها رتبه‌ها و سهم بازار لحظه‌ای و روزانه شده‌اند و گاه شرکتی با یک تصمیم يا راهبرد و یک تغییر مناسب، پله‌های ترقی را به سرعت طی می‌کند و دیگری روبه افول می‌رود. تغییرات به قدری سریع اتفاق می‌افتد که گویی شعبده و معجزه‌ای صورت می‌گیرد. براي بررسی رشد تصاعدی برخي شركت‌ها، بهتر است كه در مقیاس بزرگ به بررسی شرکت‌های بزرگ بپردازیم كه در این خصوص ابتدا صنعت خودرو ايران را بررسی خواهيم كرد و سپس به‌‌صورت کلی نتایج را در سطح صنعت مورد بررسی قرار خواهيم داد تا مشخص شود جهشی به معنای واقعی و ملموس با استانداردهای مقبول صورت گرفته است يا بتوان آن را معجزه یا شعبده نام‌گذاری کرد.

به‌عبارتي سوالي كه مطرح مي‌شود، اين است كه آیا در كشور، شرکت‌های پیشرو و پیشران در صنعت داریم که به‌عنوان الگو، مسیر رشد سریع را به سایر شرکت‌ها نشان دهند؟ البته لازم به ذكر است كه در تولید دانش بنیان از هسته‌ای گرفته تا نانو پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته است، اما بیشتر تحول و موفقیت در شرکت‌ها با زیان انباشته بسیار و مشکلات بی‌شمار مد نظر است.

صنعت خودرو همواره در معرض چالش تحریم و تکالیف دولتی بوده است، اما در دولت یازدهم با یک رویکرد مناسب از تکالیف کاسته شد و برجام در جهت رفع تحریم‌ها شکل گرفت. قصد داريم با بررسی و مقایسه عملکرد خودروسازان کشور در سال ۹۴ و ۹۵ متوجه شويم كه راهبرد و رویکرد شرکت‌های خودروسازی چگونه شکل گرفته و چه عملکردی داشته‌اند .

سهم 9 درصدي کرمان موتور در بازار خودرو

در اين‌باره حسين محمودي اصل، دكتراي اقتصاد و كارآفريني درگفت‌و‌گو با «قانون» مي‌گويد: ایران‌خودرو و سایپا به‌عنوان دو غول خودروسازی کشور هستند. البته مدیران خودرو با تولید ۵۵ هزارخودرو در ۹ مدل به ارزش ۳۵۰۰ میلیارد تومان و کرمان موتور نیز با تولید ۴۱ هزار و پانصد دستگاه خودرو در هشت مدل به ارزش ۳۲۲۰ میلیارد تومان، سهم حدود ۹ درصدی را در بازار خودرو کشور در دست دارند.

این دو خودروساز نوپا، مشکلات ناشی از تکالیف دولتی و انباشت نیروی انسانی را ندارند و با در پیش گرفتن سیاست‌های فروش اقساطی با پیش پرداخت اندک، خوب و گران می‌فروشند و نه درگیر قیمت‌گذاری شورای رقابت هستند و نه در هجمه کیفیت و ... قرار گرفته‌اند.

اين كارشناس اقتصادي تصريح مي‌كند: ایران خودرو به جهت دارایی‌های بالاتر و مشکلات کمتر، توسعه محصول، افزایش تنوع، افزایش محصول و مشارکت را به‌عنوان راهبرد خود برگزید. اما اوضاع سایپا متفاوت بود زيرابه‌گونه‌اي مشکلات وجود داشت که امید به برگشت به روزهای معمولی دور از انتظار بود.

پنج هزار میلیارد تومان زیان انباشته و تولید ۳۰۰ تا۸۰۰ دستگاه در روز کار را بسیار دشوار کرده بود. در گام اول، یک رویکرد مناسب از طرف سهامداران عمده شکل گرفت و براساس آن مساله اصلی مشخص شد و هیات مدیره و مدیرعامل براساس ماموریت موردنیاز یعنی اصلاح ساختار مالی و چابکی انتخاب شدند. مدیر عامل، با سابقه مدیریتی مناسب و مسلط بر امور مالی و با بررسی و عارضه یابی و راهبرد مناسب، ابزارها و تیم عملیاتی را کناريكديگر قرار داد.

رشد شگفت انگيز توليد سايپا در سال 95

وي ادامه مي‌دهد: پس از دو سال، بررسی وضعیت بازار و صورت‌های مالی می‌تواند خروجی دو شیوه و راهبرد را نشان دهد. میزان تولید؛ درماه‌های پایانی سال ۹۵ ،تولید گروه سایپا به بیش از ۲۸۰۰ دستگاه در روز رسید و این شرکت با رشد خارق‌العاده ۵۴ درصد نسبت به سال ۹۴، شگفتی‌ساز شد و ۵۶۷۸۳۱ خودرو، روانه بازار کرد.

گروه ایران خودرو با ۲۸درصد رشد به تولید ۶۵۴۲۹۳ رسید تا صنعت خودرو با میانگین رشد ۳۸ درصدی، سال ۹۵ را به پایان برساند. در سهم بازار؛ ایران خودرو با کاهش ۵.۸ درصدی سهم خود در پایان سال ۹۵ روبه‌رو شد و سهم این خودروساز از ۵۱.۵ به ۴۵.۷ رسید. کاهش ۹ درصدی سهم بازار نسبت به سهم بازار ابتدای سال برای ایران خودرو رقم خورد که قابل توجه است.

اما سهم سایپا از بازار خودرو از ۳۶.۴ به ۳۹.۷ رسید و افزایش ۳.۳ را ثبت کرد؛ این یعنی گروه سایپا در سال 95 سهم بازار خود را نسبت به سهم سال گذشته آن ۹.۲ درصد افزایش داده است. سایر خودروسازان سهم ۹ درصدی خود را حفظ کردند، اما واردات با رشد ۲.۴ درصدی سهم خود را از ۳.۲ به ۵.۶ رساند و با رشد۵۷ درصدی، نسبت به سهم قبلی خود، زنگ خطر را برای ایران خودرو به صدا درآورد.

اطلاعات مالی تلفیقی سايپا و ايران خودرو

محمودي اصل درخصوص اطلاعات مالی تلفیقی ۹۵ نسبت به سال ۹۴، تاكيد مي‌كند: درآمدهای عملیاتی گروه سایپا در سال ۹۵، ۵۹ درصد افزایش را نشان می‌دهد؛درحالی‌که گروه ایران خودرو ۲۶ درصد افزایش را ثبت کرده است. سود عملیاتی گروه سایپا ۷۰۰۲ درصد رشد را شاهد بوده و ایران خودرو ۲۹۳۶ درصد رشد را به نمایش گذاشته است.

خالص درآمدهای غیر عملیاتی برای سایپا ۱۱۶۳درصد بوده است؛ درحالی که ایران خودرو تنها ۶ درصد از این محل رشد داشته است. به‌این ترتیب گروه سایپا در استفاده و فروش دارایی‌های راکد، فروش سهام و بهره‌وری سرمایه‌گذاری‌ها بسیار بهتر عمل کرده است. همچنين سود خالص پس از کسر مالیات در گروه سایپا با ۱۱۵ درصد افزایش مواجه بوده است؛ در حالی که این رقم در گروه ایران خودرو با ۳۳ درصد رشد مواجه بوده است.

دارایی‌ها در گروه سایپا ۳۶ درصد رشد و در ایران خودرو ۲۴ درصد رشد را نشان می‌دهد. بدهی‌ها در گروه سایپا ۱۲ درصد و در گروه ایران خودرو ۲۷ درصد افزایش داشته است. حقوق صاحبان سهام در گروه سایپا، رشد خیره کننده ۷۱۳ درصدی را به ثبت رساند و در گروه ایران خودرو ۶۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد. نرخ بازده دارایی‌ها (ROA) در سال ۹۵، ۱.۵ درصد برای گروه سایپا و منفی پنج‌صدم درصد برای گروه ایران خودرو بوده است.

نرخ بازده حقوق صاحبان سهام ( ROE )در سال ۹۵ برای گروه سایپا ۲۱ درصد و برای ایران خودرو ۴۴ درصد بوده است. سود انباشته برای گروه سایپا ۱۰۰ درصد رشد داشته و برای گروه ایران خودرو ۳۹ درصد رشد ثبت شده است.

قدرت اصلاح ساختار مالی

اين كارشناس اقتصادي مي‌گويد: این مقایسه نشان می‌دهد راهبرد و برنامه‌های سایپا توانسته است رشد غیرقابل باوری را ایجاد کند و شاید آنان که به روش و قدرت اصلاح ساختار مالی و توسعه همزمان و متوازن آشنایی چندانی ندارند، این عملکرد را شعبده و معجزه می‌دانند. تنها در یک مورد استفاده ابزارهای نوین مالی ( اوراق مرابحه و صکوک) در دو مرحله توانست ۸۵۰ میلیارد تومان منابع ارزان قیمت را نصیب سایپا كند و در مقایسه با منابع بانکی ۳۰ درصدی، ۱۲ درصد از هزینه مالی را بکاهد.

در بخش صنعت و صنایع بزرگ، يك درصد کاستن از هزینه مالی موفقیت نامیده می‌شود. بی تردید ۱۲ درصد کاهش هزینه مالی معجزه می‌کند؛البته ایران خودرو نیز در نظر دارد ۷۰۰ میلیارد اوراق به‌زودی منتشر كند که حرکت قابل توجهی است.

محمودي اصل تصريح مي‌كند: در مقایسه صورت‌گرفته هدف، کاستن از ارزش تلاش‌ها و موفقیت‌های گروه ایران‌خودرو نیست، بلکه سعی بر این است بررسی بین روش‌ها و شیوه‌ها صورت گیردزيرا نمی‌توان یک شرکت را با خودش مقایسه کرد و ضرورت مقایسه با یک شرکت هم‌تراز اجتناب ناپذیر است تا نتایج حاصله، قابل اتکا و قابل اجرا در بین سایر شرکت‌های بزرگ شود.

البته عارضه‌یابی، تعریف مناسب مساله و ماموریت محوری در انتخاب تیم مدیریتی، عامل اصلی موفقیت سايپا بوده است و توصیه می‌شود ريیس جمهور با توجه به این تجربه بزرگ و موفق، در انتخاب وزرا براساس اصل ماموریت محوری اقدام كندزيرا در دوره‌های گذشته مشاهده شده است که تنها داشتن تجربه و ارائه برنامه‌های مدون و حجیم با رئوس متنوع و بدون داشتن برنامه‌های عملیاتی و شیوه‌های مناسب اجرایی، راه به جایی نبرده‌اند.

توجه به خدمات پس از فروش

محمودي اصل با اشاره به اقداماتی که باعث موفقیت‌ گروه خودروسازي سايپا شده است، مي‌گويد: عارضه‌یابی مناسب و انتخاب تیم عملیاتی ماموریت محور، اصلاح ساختار مالی در جهت کاهش ریسک و تسهیل فرآیند تامین منابع مالی ارزان با افزایش سرمایه از ۱۷ هزار میلیارد ریال به ۳۹ هزار میلیارد ریال در گام اول و پوشش کامل زیان انباشته سنواتی در گام بعدی ( در مجمع تیر۹۶)، گروه سایپا هشت ریال سود برای هر سهم تقسیم کرد، ادغام شرکت‌ها و کاهش آن از ۱۲۰ شرکت به ۸۰ شرکت و خروج آنان از مشمولیت ماده۱۴۱(در پیش گرفتن سیاست ادغام و کاهش صدها نفر از اعضای هیات مدیره‌ها)، ریسک و فشار مضاعفی است که فقط از مدیران توانمند، با جرات و تحول آفرین ساخته است.

این در حالی است که تعداد پرسنل از ۳۹۹۷۸ نفر به ۳۹۲۸۰ رسیده و کاهش از ستاد به نفع ثبات درصف صورت گرفته است. البته حفظ تقریبی آمار نیروی انسانی با وجود افزایش ۵۴ درصدی و مکانیزه‌تر شدن دستگاه‌ها قابل توجه است.

اخذ یوزانس يك میلیارد دلاری با سود پایین از sky network کره جنوبی با حضور بیمه دولتی کره و با اتکا به ضمانت سایپا، تقویت زنجیره تامین و تقویت روابط راهبردي با آنان، انتشار اوراق مرابحه و صکوک ۸۵۰ میلیارد تومانی جهت کاهش قابل توجه هزینه تامین مالی، عرضه سراتو در بورس کالا، تاسیس شرکت جدید سایپا سیتروئن با مشارکت مستقیم ۵۰درصدی شرکت خارجی که براساس قرارداد ، صادرات ۳۰ درصدی توسط شبکه توزیع سیتروئن و داخلی سازی ۴۰ درصدی قطعات در سال اول با هدف گذاری ۷۰ درصدی در سه سال اول صورت خواهد گرفت وافزایش بهره‌وری در تولید، بهبود کیفیت و تنوع در محصولات و افزایش سهم بازار به عبارتي افزایش ۵۴ درصدی تولید، بهبود کیفیت ازجمله در محصولات پارس خودرو و چهار ستاره شدن ساندرو، طراحی و تولید کوییک که بازار مناسبی ایجاد خواهد کرد.

رشد ۹.۲ درصدی سهم بازار، توجه به تحقیق و توسعه و رونمایی از موتور ملی سه سیلندر کم مصرف و یورو۶، جهش از تولید در یک کارخانه تکلیفی و بدون توجیه در ونزوئلا به واحد توليدی در الجزایر با توجیه مناسب اقتصادی، توجه به خدمات پس از فروش و افزایش رضایت مشتریان و هدف‌گذاری برای افزایش سهم هفت درصدی after market.

خودروهاي بي كيفيت سايپا

درست است كه بهبود کیفیت ازجمله در محصولات پارس خودرو و ۴ ستاره شدن ساندرو يكي از عوامل موفقيت سايپا بوده است، اما طبق آخرين گزارش شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در رده قیمتی ۲۵ تا ۵۰ میلیون تومانی بخش خودروهای سواری همچنان پژو ۴۰۵ خراسان، پژو پارس، پژو پارس مازندران، پژو پارس فارس، سمند تبریز، ساینا، تیبا ۲ و ام وی ام ۱۱۰ تک ستاره هستند و در رده قیمتی کمتر از ۲۵ میلیون تومان هم سایپا ۱۱۱، سایپا ۱۳۲، سایپا ۱۳۱ و سایپا ۱۳۱ پارس خودرو هنوز در رتبه تک ستاره مانده‌اند، لذا شركت خودروسازي سايپا به‌منظور افزايش سطح رضايت اقشار كم درآمد جامعه بايد به بهبود و افزايش سطح كيفيت خودروهاي زير ۲۵ ميليون تومان خود اقدام كند.