وزارت زنان از حرف تا عمل

روزنامه هفت صبح: موافقان و مخالفان تشكيل «وزارت زنان» در گفت‌وگو با «هفت صبح» از دلايل‌شان براي موافقت و مخالفت با ايجاد اين وزارتخانه می‌گویند.

سال ۱۳۸۷ بود که بحث تشکیل وزارت «زنان» آنقدر در بین محافل سیاسی از جمله میان نمایندگان مجلس شورای اسلامی ‌قوت گرفت که باعث شروع حرف و حدیث‌ها و واکنش‌های زیادی در بین فعالان زن و یا حتی مردم عامه شد. وزارتخانه‌ای که قبل از دهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، از مهم‌ترین برنامه‌های کاندیداها به شمار می‌رفت و بعد از منتخب شدن محمود احمدی‌نژاد به عنوان رئیس‌جمهور، درباره تشکیل آن خبرهای زیادی به گوش رسید.

اگرچه تشکیل وزارتخانه‌ای مخصوص به زنان در همان زمان موافقان و مخالفان متعددی داشت، ولی با تمام حاشیه‌های دور و برش تشکیل نشد تا حالا بعد از گذشت چهار سال دوباره خبرش بر سر زبان‌ها بیفتد. خبری که در روزهای پرسر و صدای قبل از یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، در میان شعارهای کاندیداهای انتخابات جای قابل توجهی را به خود اختصاص داد. تا جایی که تشکیل وزارت زنان مهم‌ترین وعده رئیس‌جمهور منتخب مردم در حوزه زنان بود. «حسن روحانی» قبل از منتخب شدنش تشکیل وزارت زنان را برای بازگرداندن حقوق ضایع شده زنان ضروری دانست. حقوقی که برای بازگرداندنش به صاحبانش یک متولی مخصوص می‌خواهد. متولی‌ای به نام «وزارت زنان»

علاوه بر او پروین داداندیش، معاون امور زنان ستاد انتخاباتی حسن روحانی هم در روزهاي قبل از انتخابات رياست‌جمهوري به زنان قول داد كه اگر حسن روحاني رئيس‌جمهور شود، براي آنها وزارتخانه مستقلي در دولت تشكيل مي‌دهند تا یک نهاد اجرایی قوی و عالی در حد وزارت بتواند شرایط زنان را بهتر از گذشته کند. حال که کمتر از یک و ماه نیم به تشکیل دولت جدید مانده، به خبرهای تشکیل این وزارتخانه از چند سال پیش نگاهی انداخته و با موافقان و مخالفان این طرح گفت‌وگو کرده‌ایم.

طرحی چند ساله برای زنان

پنج سالی می‌شود که موضوع تشکیل وزارت امور زنان خبر‌ساز شده است. از سال ۸۷ تاکنون نمایندگان زن مجلس در دوره‌های مختلف درباره ضرورت تشکیل چنین وزارتخانه‌ای که مسائل مربوط به زنان را به صورت تخصصی مورد بررسی قرار دهد، صحبت کرده‌اند. در آستانه انتخابات مجلس هشتم بود که این طرح از سوی زنان جبهه اصولگرا مطرح شد اما با مخالفت تعدادی از نمایندگان مجلس روبه‌رو شد و مسکوت ماند. طیبه صفایی، رئیس فراکسیون زنان مجلس، فاطمه آلیا و زهره الهیان اعضای فراکسیون زنان مجلس هشتم و نهم از کسانی بودند که تشکیل وزارتخانه زنان را ضروری می‌دانستند اما در همان زمان هم این طرح مخالفانی داشت. کبری خزعلی، رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان، فاطمه آجرلو، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس و مرحوم مریم بهروزی، دبیركل سابق جامعه زینب نیز از مخالفان این طرح بودند. به نظر آنها با تشکیل وزارت زنان تمام مسئولیت‌ها به این وزارتخانه داده می‌شود و در حقیقت در عرصه‌های دیگر، زنان حضوری پررنگ نخواهند داشت.

موافقان و مخالفان کنونی چه می‌گویند؟

اما به نظر می‌رسد موافقان طرح وزارت زنان اعتقاد دارند که تشکیل چنین وزارتخانه‌ای که مشابه آن در چندین کشور توسعه یافته وجود دارد، می‌تواند به عنوان محمل قانونی مناسب برای مطالبات جامعه زنان در سطوح مختلف باشد. به نظر آنها با تشکیل چنین وزارتخانه‌ای جایگاه و ساختارهای مربوط به زنان به تناسب انتظارات و به اقتضای تغییرات به وجود آمده در جامعه و تحولات این حوزه تقویت شود. یکی از این موافقان، «توران ولی مراد» دبیر ائتلاف اسلامی‌ زنان و عضو شوراي مركزي و مسوول كميته تحقيقات جامعه زينب است.

او در گفت‌وگو با «هفت صبح» ضمن موافقتش با تشکیل وزارتخانه زنان، با بیان اینکه برنامه اصلی آقای روحانی در زمینه زنان نباید فقط تشکیل وزارتخانه زنان باشد، می‌گوید: «راهبردهایی که از سوی حسن روحانی مطرح می‌شود عمدتا تاثیرگذار است. راهبردهایی که اگر در سمت و سوی رفع تبعیضات موجود علیه زنان باشد بسیار مفید و کارساز خواهد بود. برنامه‌های مخصوص به زنان از سوی هر دولتی که مطرح بشود باید رنگ و بوي از بین بردن تبعیضات موجود علیه آنها باشد. در کشور ما با توجه به تمام رسم و رسومات و فرهنگی که وجود دارد در حق زنان کم‌کاری شده است. بنابراین اگر مرکز مخصوصی مثل وزارتخانه‌ای مخصوص به زنان می‌خواهد تشکیل بشود باید این هدف کلی که با توانمندسازی هرچه بیشتر زنان، تبعیض‌ها رفع شود از یادها نرود.»

او با بیان اینکه موضوعات مخصوص به زنان فرابخشی است، ادامه می‌دهد: «مسائل مربوط به زنان مخصوص یک نهاد خاص نیست. از مسائل بهداشتی گرفته تا اجتماعی و فرهنگی، شامل حال زنان این کشور است. بنابراین اگر وزارتخانه خاصی برای زنان می‌خواهد تشکیل بشود، باید با رصد مشکلات زنان باشد. اگر با تشکیل این وزارتخانه، وزارتخانه‌های دیگری همچون بهداشت و رفاه و کار خودشان را کنار بکشند و همه چیز را بر عهده وزارتخانه زنان بیندازند، تشکیل وزارت زنان اصلا به نفع نیست زیرا در چنین وضعیتی تمام مشکلات زنان رصد نمی‌شود و عملا اهداف در مسیرهای بوروکراتیک یک وزارتخانه گم می‌شود.»ولی مراد ادامه می‌دهد: «اگر ما پنج وزیر زن هم داشته باشیم ولی نگرش‌های غلط همچنان بر ساز و کارهای ما حاکم باشد، هیچ گره‌ای از مشکلات زنان ایران حل نخواهد شد. در صورت تشکیل چنین وزارتخانه‌ای باید نگاه اسلامی‌ که نگاهی برابر به زن و مرد است پیاده شود. باید خود آقای روحانی کسانی را برای ریاست دیگر دستگاه‌های دولت انتخاب کند که نگاهی قیم‌مآبانه به زنان نداشته باشند تا بشود با تشکیل وزارت زنان با تصمیم‌گیری‌های بجا و به موقع، در جهت توانمند کردن هر چه بیشتر زنان کشور گام برداریم.»

زهرا سجادی، معاون مرکز امور زنان نهاد ریاست‌جمهوری از مخالفان تشکیل این وزارتخانه است. او با بیان اینکه برای تشکیل چنین وزارتخانه‌ای ارائه برنامه‌ای منسجم و عملی مورد نیاز است، به «هفت صبح» می‌گوید: «در دولت دهم پیشنهاد معاونت شدن مرکز امور زنان را ارائه دادیم که با موافقت مواجه و ابلاغ هم شد اما در مورد اینکه آقای روحانی گفته‌اند که وزارت زنان تشکیل می‌دهند باید بگویم که نمی‌دانم این حرکت تا چه حد می‌تواند مثمرثمر باشد اما فکر می‌کنم با تلاش‌هایی که دولت دهم در زمینه زنان انجام داده است فکر نمی‌کنم نیاز چندانی به تشکیل چنین وزارتخانه ای باشد.»

او ادامه می‌دهد: «با توجه به اینکه یک درصد بودجه دستگاه‌های کشور به مبحث زنان و خانواده تعلق گرفته است و با توجه به معاونت شدن مرکز امور زنان، به نظر می‌رسد باید از این فرصت‌ها به خوبی استفاده شود. در دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی مثل بسیج و ... زنان پایگاه مخصوص به خود را دارند اما این موضوع تمام فعالیت‌های زنان در یک وزارتخانه تجمیع شود نیاز به فکر و برنامه زیادی دارد زیرا به مسائل مربوط به زنان باید به صورت فراقوه نگاه شود و سه قوه خود را در این مسائل دخیل بدانند بنابراین کسانی که دغدغه انجام این کار را دارند باید سعی کنند که موازی‌کاری در نهادهای مختلف مخصوص به زنان صورت نگیرد تا بتوانند قطعا نتیجه بهتری از تاسیس چنین وزارتخانه‌ای بگیرند.»

مریم مجتهدزاده، رئیس مركز امور زنان و خانواده نهاد ریاست‌جمهوری هم یکی دیگر از مخالفان تشکیل این وزارتخانه است. او با بیان اینکه اگر معاونت امور زنان به وزارتخانه مبدل شود این سوال پیش می‌آید که آیا می‌توان از ظرفیت‌های سایر وزارتخانه‌ها در بخش‌های اشتغال، تامین اجتماعی، زنان سرپرست خانوار، بهداشت و غیره بهره‌مند شد؟ او گفته که با توجه به نوع مخاطب معاونت زنان بهتر است از تمامی ‌ظرفیت‌های موجود در کشور استفاده کرد تا اینکه با تبدیل شدن حوزه زنان به وزارتخانه، حمایت‌های سایر نهادها و وزارتخانه‌ها را از دست بدهیم البته این موضوع نیازمند بررسی است.

زهرا صدر اعظم نوری، شهردار سابق منطقه ۷ تهران و عضو کمیته آموزش شورای فرهنگی و اجتماعی زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور یکی دیگر از کسانی است که تشکیل وزارتخانه زنان را به نفع زنان کشور می‌داند. او در گفت‌وگو با «هفت صبح» می‌گوید: «در زمینه تشکیل وزارتخانه زنان دو مسئله وجود دارد. یکی اینکه اگر وزارت زنان تشکیل بشود همه مسائل زنان در آن احاله می‌شود وزارتخانه و بقیه مسئولان مسئولیت را از خود سلب می‌کنند و این اصلا به صلاح جامعه زنان نیست. مسئله دوم این است که اگر جایگاه و تشکیلات زنان ارتقا پیدا کند، مطمئنا در زمینه رسیدگی به وضعیت و ارتقای سطح کیفی زنان تحول ایجاد می‌شود. بنابراین طبیعتا یک وزارتخانه با ساز و برگ‌ها و منابع مالی‌ که دارد می‌تواند بسیاری از برنامه‌های مخصوص به زنان را جامه عمل بپوشاند.»او ادامه می‌دهد: «در صورت تشکیل این وزارتخانه، با ادارات و شعبی که در شهرستان‌های مختلف در زیرمجموعه آن تشکیل می‌شود، بسیار در زمینه حل مشکلات زنان شهرستانی هم موثر است.

در هشت سال قبل مجمع زنان اصلاح‌طلب که متشکل از زنان مدیر و دارای مسئولیت دوران اصلاحات و قبل از آن است، برای دولت نهم برنامه‌ای تدوین کردیم که در آن به بسیاری از مسائل مهم زنان اشاره کردیم بنابراین امیدوارم در صورت مطرح شدن این قضیه در مجلس با موافقت نمایندگان مواجه شود.»یکی دیگر از مخالفان تشکیل وزارتخانه زنان، آذرنظري، مشاور استاندار تهران است. او در مورد تشكيل وزارت زنان و خانواده می‌گوید: «موضوع تشكيل وزارتخانه نيست. مقام معظم رهبري هم فرمودند بهتر است تمام توان خود را براي معرفي يك زن مسلمان به كار ببريد. ولي قطعا تشكيل وزارت زنان و خانواده دردي را دوا نمي‌كند. قوانين و مقررات موجود در حوزه زنان خوب است ولي بايد ارتقا پيدا كند. اگر همين برنامه‌ها اعتبار كافي و قدرت اجرايي داشته باشد بسيار كارساز خواهد بود. با اين اقدام دولت و تبديل مشاوران امور بانوان وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها به معاونت و همراه با تامين اعتبار جهش بزرگي در اجراي برنامه‌ها در حوزه زنان و خانواده خواهيم داشت.»