توضیح آموزش و پرورش درباره ارزشيابي تحصيلي
ماه خرداد كه فرا مي‌رسد و تابستان خودنمايي مي‌كند براي هركس كه تجربه كلاس و مدرسه را داشته باشد دو احساس متناقض نيز تداعي مي‌شود؛ يكي روزهاي دلهره آور امتحانات پايان سال و ديگري خوشي سه ماه تعطيلي تابستان.
روزنامه اعتماد: ماه خرداد كه فرا مي‌رسد و تابستان خودنمايي مي‌كند براي هركس كه تجربه كلاس و مدرسه را داشته باشد دو احساس متناقض نيز تداعي مي‌شود؛ يكي روزهاي دلهره آور امتحانات پايان سال و ديگري خوشي سه ماه تعطيلي تابستان.
در حال حاضر نظام ارزشيابي پيشرفت تحصيلي مبتني بر چه اصول علمي است؟
آيا همپاي تحول در نظام آموزشي تحول در امتحانات نهايي نيز مدنظربوده است؟
امتحانات نهايي در پايه سوم متوسطه نظري و فني و حرفه‌اي و در دوره يك ساله پيش‌دانشگاهي برگزار مي‌شود و با پايان دوره قديم و حذف دوره يك ساله پيش‌دانشگاهي اين امتحانات به پايه دوازدهم انتقال مي‌يابند و دروس پايه دوازدهم در نظام جديد ارزشيابي نهايي خواهند شد يعني در يك امتحان هماهنگ كشوري ميزان يادگيري محتواي آنها مورد ارزشيابي واقع خواهد شد.
در واقع هدف از برگزاري امتحان نهايي چيست؟
در نظام آموزشي ايران امتحانات نهايي تقريبا نقش يك آزمون جامع را براي فارغ‌التحصيل كردن دانش‌آموزان ايفا مي‌كند اگر چه به لحاظ محتوايي اين آزمون‌ها در واقع آزمون جامع از يادگيري ١٢ ساله دانش‌آموزان نيست ولي چون اين آزمون‌ها در سال آخر تحصيل دانش‌آموزان به انجام مي‌رسد چنين جايگاهي داشته‌اند. با فرض يكساني فرصت‌هاي آموزشي در سراسر كشور اين آزمون بدون اعمال هيچ گونه ضريبي براي همه دانش‌آموزان سراسر كشور به طور يكسان و با يك مجموعه سوالات واحد برگزار مي‌شود و فرضي كه در اين امتحانات وجود دارد اين است كه اين آزمون‌ها براي سنجش ميزان يادگيري دانش‌آموزان از يك محتواي معين انجام مي‌شود و چون در اين ارزشيابي هر فرد با خودش مقايسه مي‌شود و بنايي بر رتبه‌بندي يا مقايسه يادگيرندگان با هم وجود ندارد بنابراين ايجاد تفاوت در سوالات امتحاني به تفكيك استان‌ها يا مناطق كشور بر مبناي برخورداري يا محروميت آنها منتفي است و اعمال ضريب براي مناطق به مانند آنچه در آزمون سراسري ورود به دانشگاه‌ها انجام مي‌شود نيز محلي از اعراب ندارد زيرا كنكور يك آزمون غربالگر است كه شركت‌كنندگان در آن در يك مسابقه شركت مي‌كنند و امتحانات نهايي
آموزش و پرورش چنين هدفي را دنبال نمي‌كند.
برخي امتحان نهايي را با كنكور مقايسه مي‌كنند و در اين ارتباط نظرات مختلفي وجود دارد شما در اين زمينه چه توضيحي داريد؟
در سال‌هاي اخير و پس از تصويب قانون سنجش و پذيرش دانشجو در مجلس شوراي اسلامي كه بر مبناي آن وزارت آموزش و پرورش موظف به توليد سوابق تحصيلي و ارسال به سازمان سنجش آموزش كشور جهت اعمال در نظام پذيرش دانشجو شده است امتحانات نهايي مدارس نقش جديدي را نيز عهده‌دار شده‌اند و اين نقش اعمال آنها در پذيرش دانشجو در دانشگاه‌ها است. تلفيق نمرات حاصل از آزمون‌هاي عمومي و اختصاصي كنكور با نمرات امتحان نهايي البته اساسا كار نادرستي است زيرا اين دو نوع نمرات يعني نمرات كنكوري و نمرات امتحان نهايي با دو هدف متفاوت به دست مي‌آيند و ملاك‌هاي آنها كاملا متفاوت است.
مي دانيم كه بحث اهداف نظام ارزشيابي كه به عنوان بخشي از فرآيند ياددهي-يادگيري بايد متناسب با اصول و مباني ارزشيابي صورت گيرد، به نظر شما در عمل چقدر از امتحانات در مدارس در اين چارچوب صورت مي‌گيرد؟
براي حفظ امنيت امتحانات نهايي چه تدابيري انديشيده شده است تا با جلوگيري از افشاي سوالات اعتبار اين امتحانات خدشه‌دار نشود؟
اما با وجود اين تدابير، چند سالي است كه برخي سوالات حتي چند ساعت قبل از شروع امتحان و در مواردي روز قبل از امتحان سوالات لو رفته است دليل اين موارد چه بوده است و براي جلوگيري از آن چه بايد كرد؟
در سنوات اخير برخي شيادان و كلاهبرداران در فضاي اينترنت اقدام به تاسيس كانال‌ها و سايت‌هايي براي فروش سوالات امتحاني كرده‌اند كه با پيگيري‌هاي مركز حراست وزارت آموزش و پرورش و پليس فتا اين اقدامات خنثي شده و عوامل مربوطه دستگير شده‌اند. سوالاتي كه آنها به معرض فروش گذاشته‌اند نيز با سر برگ‌هاي جعلي مربوط به سنوات و دوره‌هاي امتحاني گذشته بوده و عملا با گرفتن پول از مشتريان خود سوالات بي‌مصرف و تاريخ گذشته در اختيار آنان قرار داده‌اند.
بي‌ترديد سودجويان دو دسته‌اند برخي از عوامل داخلي و برخي هم عوامل خارج از آموزش و پرورش هستند. پيگيري‌هايي كه در اين زمينه انجام شده نشان مي‌دهد اين افراد معمولا از چه سنخ هستند و با چه انگيزه‌هايي دست به چنين اقدامي مي‌زنند؟
سودجويان در هر دو حالت به دنبال اخاذي از مردم هستند و فعالان سايت‌هاي مذكور اقدام به اخاذي‌هاي چند ده ميليوني كرده‌اند كه با پيگيري‌هاي پليس فتا دستگير شده‌اند. برخي عوامل آموزشي نيز در اين ميان نقش داشته‌اند كه آنان نيز به جرم‌هاي خود اعتراف كرده‌اند. برخي عوامل داخلي آموزش‌و پرورش نيز ممكن است غير از انگيزه‌هاي مالي داراي انگيزه‌هايي از جنس خصومت‌هاي شخصي و منطقه‌اي هم باشند و حتي ممكن است انگيزه‌هاي سياسي نيز محرك اين گونه حركات باشد.
ميزان اين موارد چقدر است و به نسبت سال‌هاي گذشته چگونه است و در مناطق مختلف كشور چه تفاوت‌هايي دارد؟
به نظر مي‌رسد با توسعه فضاي مجازي هر ساله اين شيادان نسبت به سال قبل هم بيشتر مي‌شوند و هم شگردهايي پيچيده‌تر را به كار مي‌گيرند تا بتوانند از رصد تور اطلاعاتي و امنيتي بگريزند و البته پليس فتا و مجموعه عوامل مرتبط با تمام قدرت با آنها مقابله مي‌كنند و هم‌اكنون تعداد زيادي از اين شيادان دستگير شده‌اند و در حال طي كردن مراحل قانوني براي مجازات آنها هستيم و در وزارت آموزش و پرورش اقدامات هماهنگي از طريق مركز حراست و معاونت حقوقي وزارتخانه در جريان است.
بي‌ترديد براي موفقيت در اين رويكردهاي علمي همراهي والدين و دانش‌آموز نيز ضرورت دارد؛ براي به دست آوردن اين همراهي چه تدابيري انديشيده شده است؟
خوشبختانه والدين ايراني نسبت به آموزش فرزندان خود حساسيت بالايي به خرج مي‌دهند و سهم آموزش در سبد هزينه خانوارهاي ايراني سهم مهمي است و هر روز مشاركت اوليا در اداره كردن مدارس و ايفاي نقش آنها در فرآيندهاي مربوط به تحصيل فرزندان‌شان جدي‌تر مي‌شود در گذشته والدين تنها از طريق نمره امتحان فرزندان‌شان نسبت به وضعيت تحصيلي آنان اطلاع پيدا مي‌كردند و اكنون با توجه به انواع روش‌هاي تعامل خانه و مدرسه اين اطلاع جامع‌تر شده است به ويژه در دوره ابتدايي كه آموزگاران با داشتن پوشه‌هاي كار و مستندات ديگر در مورد عملكرد تحصيلي دانش‌آموزان اطلاعات دقيق‌تري را به خانواده‌ها ارايه مي‌كنند و به ويژه با جدي‌تر شدن مساله پژوهش‌هاي دانش‌آموزي اوليا واجد نقش جدي‌تري شده‌اند با توسعه فرآيندهاي كيفي در ارزشيابي تحصيلي دانش‌آموزان اين نقش و همراهي هر روز نيز بيشتر خواهد شد تغيير روش آموزش و اتخاذ روش‌هاي نوين تدريس و بهبود محتوا به نحوي كه امكان يادگيري گروهي و مشاركت در آموزش را بيشتر كند نقش والدين را نيز در ارزيابي از عملكرد تحصيلي فرزندشان بهبود و توسعه قابل ملاحظه‌اي خواهد بخشيد.
سپاسگزارم از شركت شما در اين گفت‌وگو اگر نكاتي را در اين زمينه ضروري مي‌دانيد كه فرهنگيان و والدين و دانش‌آموزان در جريان باشند بفرماييد؟
آموزش در ذهن ما عموما معادل درس دادن و در حالت بهتر ياد دادن است در حالي كه امروزه آموزش را فرآيندي دو طرفه مي‌دانند كه يك طرف ياد دادن است و طرف ديگر ياد گرفتن و تا زماني كه ياد گرفتن اتفاق نيفتد ياد دادن هم اتفاق نيفتاده است. ياددهي نوعي داد و ستد است كه زماني اتفاق مي‌افتد كه هم فروشنده اراده فروختن و هم خريدار اراده خريدن داشته باشد و امروزه در حوزه‌هاي مختلف اقتصادي نيز قبل از شروع فرآيند عرضه كالا و خدمات به تحريك طرف تقاضا مي‌پردازند. براي اينكه يادگيري به خوبي اتفاق بيفتد والدين و معلمان بايد شرايط يادگيري را براي دانش‌آموزان فراهم كنند اين شرايط هم تمهيد مقدمات و ايجاد امكان‌هاي مادي است و تمهيد شرايط به لحاظ روحي و رواني است تا فرزندان ما به آنچه ياد مي‌گيرند علاقه‌مند باشند تا يادگيري در آنها نهادينه شود و تعميق يابد و بايد محتوا به روش‌هاي جذاب و دلچسب به آنها ارايه شود در اين روش ارايه، همپاي تدريس ارزشيابي نيز صورت مي‌گيرد و ارزشيابي مستمر و تكويني شرط لازم و كافي براي يك يادگيري منسجم و پايدار است زماني فرزندان ما در تحصيل موفق خواهند بود كه آنچه سرنوشت تحصيلي آنها را معين مي‌كند نه يك امتحان
تجميعي پاياني بلكه جرياني مستمر از ارزشيابي تحصيلي باشد.
نظر کاربران
با این که خودم شاگرد زرنگ کلاس بودم و الانم فارغ التحصیل شدم اما میگم که سیستم آموزشی ایران به هیچ دردی یعنی هیچ دردی نمیخوره .این باعث تاسف به خصوص این که دوازده سآل از عمرت خود میره.وباز تاسف داره