قدیمی ترین سیاره منظومه شمسی را بشناسید

همشهری آنلاین: سیاره مشتری در یک چشم‌برهم‌زدن ژئولوژیکی متولد شده‌است،‌ هسته سنگی آن کمتر از یک میلیون سال پس از تولد سامانه خورشیدی شکل گرفته و همین موضوع آن را به قدیمی‌ترین سیاره سامانه تبدیل کرده‌است.

نتايج تحقيقات محققان لابراتورا ملي لارنس ليورمور نشان مي‌دهد هسته سياره مشتري در عرض دو تا سه ميليون سال پس از تشكيل شدن، به جرمي ۵۰ برابر بيشتر از زمين دست‌يافته‌است.

دانشمندان پيش از اين مدل‌هاي رايانه‌اي از روند تولد سياره مشتري را ايجاد كرده‌بودند اما اين اولين‌باري است كه حقيقتي درباره اين سياره براساس محاسبات انجام‌گرفته در آزمايشگاه آشكار مي‌شود. محققان براي رديابي فرايند تولد سياره،‌ مواد فرازميني مانند شهاب‌سنگ‌هاي باستاني كه به سطح زمين افتاده‌بودند را مورد بررسي قرار دادند.

سامانه خورشيدي حيات خود را در شكل صفحه‌اي از غبار و گاز درحدود ۴.۶ ميليارد سال پيش آغاز كرده‌است، در ميان سياره‌ها،‌ابتدا سياره‌هاي گازي شكل گرفته‌اند و پس از آن سياره‌هاي فلزي و سنگي مانند زمين متولد شده‌اند، سياره مشتري بزرگترين آنها است كه با وجود گازي بودن،‌جرم آن ۳۰۰ برابر جرم زمين است،‌از اين رو اخترشناسان به سن اين سياره مشكوك شدند و احتمال دادند قدمت آن از بقيه سياره‌ها بيشتر باشد.

مطالعه جديد از اين فرض پشتيباني مي‌كند، زماني كه سياره مشتري متولد شده،‌در حين رشد و چرخيدن به دور خورشيد نواري بزرگ از گاز و غبار را صرف بزرگتر شدن خود كرده‌است. علاوه بر اين مشتري مانند يك حصار مانع از ورود شهاب‌سنگ‌ها خودسر به بخش‌هاي داخلي سامانه خورشيدي شده‌است. زماني كه سامانه خورشيدي يك ميليون ساله شد،‌قدرت سياره مشتري به اندازه‌اي بود كه مانع از عبور اجرام كيهاني از مدارش شود.

پس از آن زماني كه سامانه خورشيدي به سن چهار ميليون سالگي رسيد،‌جرم سياره مشتري ۵۰ برابر جرم زمين شد و فاصله آن تا خورشيد كمتر شد. همين موضوع باعث كاهش قدرت بازدارندگي سياره شده و سنگ‌هاي خارجي با مواد داخلي سامانه تركيب شدند. اين سنگ‌ها امروز در كنار يكديگر در كمربندي ميان مشتري و مريخ قرار گرفته‌اند.

مطالعه جديد شواهدي مبني بر اين رويداد نشان مي‌دهند كه سياره مشتري به صورت موقت جمعيت شهاب‌سنگ‌هاي سامانه را به دو نيم تقسيم كرده‌است، آنهايي كه ميان مشتري و خورشيد قرار گرفته اند و آنهايي كه فراتر از مشتري قرار دارند. محققان با بررسي ساختارهاي شيميايي شهاب‌سنگ‌هايي كه به زمين رسيده‌اند،‌نه تنها سن اين اجرام،‌ بلكه دو گروهي كه به آنها متعلق بوده‌اند را نيز تعيين كرده‌اند.

براساس اين مطالعه گروه‌هاي شهاب‌سنگي يك ميليون سال پس از تولد سامانه خورشيدي از يكديگر جدا شده و تا چهار ميليون سال بعد به همين شكل باقي ماندند كه قوي‌ترين احتمال براي اين جداسازي،‌حضور سياره مشتري است.