انگلیس؛ افول دولت مستقر،خيزش حزب‌ كارگر

ميثم سليماني در روزنامه اعتماد نوشت: دنيا ديگر به شگفتي در انتخابات بريتانيا عادت كرده است. سه انتخابات در عرض سه سال و سه شگفتي در هر كدام را در كمتر كشوري مي‌توان ديد.

سال ٢٠١٥ برخلاف تمام پيش‌بيني‌ها حزب محافظه‌كار اكثريتي قدرتمند را در انتخابات كسب كرد، يك سال بعد در سال ٢٠١٦ در رفراندوم خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا در كمال ناباوري ٥٢ درصد شركت‌كنندگان در رفراندوم راي به خروج از اتحاديه دادند، حالا نيز در هشتم ژوئن ٢٠١٧ اين سه‌گانه تكميل شد. زماني كه ترزا مي، ‌نخست‌وزير بريتانيا در ماه گذشته ميلادي اعلام كرد كه قصد دارد انتخابات زودهنگام در اين كشور برگزار كند، به نظر مي‌رسيد حريف خود را دست كم گرفته بود و انتظار داشت، پيروزي بزرگ‌تر از سال ٢٠١٥ كسب كند و يك شكست تحقير‌آميز را به حريف خود يعني حزب كارگر و شخص جرمي كوربين وارد كند.

اما زماني كه از نيمه‌شب جمعه به وقت گرينويچ نتايج انتخابات رفته‌رفته اعلام مي‌شد، شگفتي انتخابات ژوئن بيشتر بر همگان نمايان شد. حزب كارگر برخلاف همه انتظارات در ساعات اوليه اعلام نتايج با اختلاف قابل‌توجهي از حزب محافظه‌كار پيش افتاده بود. مناطق مختلفي كه شايد محافظه‌كاران تصور نمي‌كردند يك به يك از دست‌شان خارج مي‌شد و تنها مجبور به نظاره بودند، آنها حتي برخي از كرسي‌هاي خود را كه به نام كرسي‌هاي امن معروف هستند از دست دادند تا در ساعات اوليه اعلام نتايج انتخابات هيچ كس جاي خود را امن نبيند، حتي زماني كه دو تن از اعضاي كابينه دولت بريتانيا نتوانستند راي لازم را براي ورود به پارلمان كسب كنند، اين موضوع مطرح شد كه نكند شخص نخست وزير از ورود به پارلمان جا بماند.

در برخي از حوزه‌ها به حدي آرا نزديك بود كه حتي شخصيت‌هايي مانند‌وزير كشور بريتانيا نيز نزديك بود از ورود به پارلمان جا بماند و حتي آرا در برخي حوزه‌ها بازشماري شد تا تشكيك در خصوص نتايج كمتر شود. هرچه از زمان اعلام نتايج مي‌گذشت اضطراب در ميان محافظه‌كاران بيشتر مي‌شد. هرچند نتايج نظر سنجي پس از انتخابات نشان مي‌داد حزب محافظه‌كار پيروز انتخابات است، اما كيفيت اين پيروزي مهم‌تر از نفس اين پيروزي براي حزب محافظه‌كار بود. در ساعات اوليه اعلام نتايج سخنگوي حزب محافظه‌كار اعلام كرد كه نتيجه هرچه باشد ما عملكردي بهتر از قبل خواهيم داشت.

شخصيت‌هايي مانند ليام فاكس، وزير دفاع سابق بريتانيا و وزير تجارت كنوني اين كشور نيز در ساعات اوليه اعلام نتايج به حدي نگران بود كه در شبكه بي‌بي سي عنوان كرد كه همه بايد پشتيبان ترزا مي ‌باشيم ولي همه هم‌نظر نيستيم.

در طرف مقابل برخي از افراد در داخل حزب كارگر كه مخالف سرسخت جرمي كوربين بودند، مجبور شدند از مواضع خود كوتاه بيايند و با مشاهده نتايج لب به تمجيد از عملكرد كوربين گشودند. ديويد بلانكت، وزير سابق دولت توني بلر در مصاحبه‌اي عنوان كرد: باور نمي‌كردم كوربين اينقدر جان سخت باشد و بايد بابت توفيقش در استقامت و تقويت موضع حزب به او تبريك گفت.

در نهايت در پايان نتايج راي‌گيري هرچند حزب كارگر پيروز نهايي انتخابات نشد، اما توانست به موفقيتي بزرگ دست يابد و پس از ١٢سال تعداد كرسي‌هاي خود در پارلمان بريتانيا را افزايش دهد. حزب كارگر در انتخابات سال ٢٠١٠ كه قدرت را به حزب محافظه‌كار واگذار كرد در سال ٢٠١٥ با رهبري اد ميليبند با يك شكست تحقيرآميز روبه‌رو شد و پس از آن جرمي كوربين به عنوان يك فرشته نجات براي ايجاد اتحاد در بدنه حزب كارگر با وجود تمام مخالفت‌ها در رهبري حزب وارد عمل شد.

او در طول دو سال گذشته اگرچه با چالش‌هاي عمده‌اي با سران مواجه بود به نحوي كه ظرف كمتر از يك سال عليه او دست به كودتا زدند و يك انتخابات زودهنگام در حزب برگزار شد اما او توانست قدرتمند‌تر از گذشته خود را به عنوان رهبري كه گروه‌هاي كارگري و جوانان را توانسته به سمت حزب سوق دهد و آنها را متحد نگه دارد به كار خود تا انتخابات ادامه داد و فرصت انتخابات زودهنگام را غنيمت شمرد تا بتواند به دستاوردي مهم‌تر دست پيدا كند. بسياري از مخالفان درون حزبي كوربين منتظر شكست او در انتخابات بودند تا او را كنار بزنند اما نتايج چيز ديگري بود. نتايج نهايي براي حزب كارگر نشان از افزايش قابل توجه كرسي‌هاي اين حزب نسبت به دو انتخابات گذشته بود.

برخلاف تمام پيش‌بيني‌ها حزب كارگر توانست با كسب مجموع ٢٦١ كرسي، ٣١ كرسي را به اندوخته خود در پارلمان اضافه كند تا اقليتي قدرتمند را در مجلس عوام بريتانيا شكل دهد و از موضع ضعف گذشته نسبت به محافظه‌كاران خارج شود. اما در طرف مقابل هرچند محافظه‌كاران پيروز قطعي انتخابات اعلام شدند، اما اين پيروزي دست‌كمي از شكست نداشت. ترزا مي ‌كه اميدوار بود بر تعداد كرسي‌هاي حزب در مجلس عوام بيفزايد و با قدرت بيشتري در مذاكرات با اروپايي‌ها حاضر شود، نه‌تنها نتوانست كرسي‌هاي پيشين خودرا حفظ كند بلكه ١٢ كرسي پيشين خود را از دست داد تا با مجموع ٣١٨ كرسي اكثريت مطلق خود را مجلس از دست بدهد و تا براي تشكيل دولت مجبور به ائتلاف شود.

با توجه به اينكه هيچ حزبي نتوانست پيروز حداكثري انتخابات بريتانيا شود، حزب اول مجبور است با يك حزب براي كسب اكثريت بالاي پنجاه درصد كرسي‌هاي پارلمان دست به ائتلاف بزند. از همين رو آراي احزاب كوچك‌تر در اين رقابت بسيار تعيين‌كننده مي‌شود. در اين بين حزب ملي اسكاتلند توانست ٣٥كرسي كسب كند و ١٩ كرسي خود را نسبت به قبل از دست داد كه يك شكست جدي براي حزب محسوب مي‌شود. اما در خصوص ائتلاف اين حزب با توجه به اينكه رويكردي استقلال‌طلبانه را از بريتانيا دنبال مي‌كند، نمي‌تواند با محافظه‌كاران وارد ائتلاف شود. همچنين در جايگاه بعدي حزب ليبرال‌دموكرات با ١٢كرسي قرار دارد كه پس از شكست تحقيرآميز در سال ٢٠١٥ توانست با بازسازي خود ٣ كرسي اضافه‌تر كسب كند.

هرچند اين حزب در سال ٢٠١٠ با ائتلاف خود با حزب محافظه‌كار خود را در دولت جاي داد اما همين موضوع عاملي بر شكست آنها در سال ٢٠١٥ شد. آنها با ائتلاف خود در سال ٢٠١٠ يك خودكشي سياسي انجام دادند، اكنون نيز سران حزب نمي‌خواهند با ائتلافي ديگر دست به يك خودكشي ديگر بزنند و قصد دارند تا خود را مجدد بازسازي كنند. در اين بين تنها راه ائتلاف باقي مانده ائتلاف با حزب اتحاد دموكراتيك ايرلندشمالي (DUP) است كه موفق شدند ١٠كرسي را به دست آورند و با آن ١٠ كرسي مي‌توانند يك اكثريت نسبي راي براي حزب محافظه ايجاد كنند.

بازندگان بزرگ انتخابات

اما انتخابات هشتم ژوئن چند بازنده بزرگ داشت. اگر بخواهيم از ترزا مي ‌كه بازنده بزرگ اين انتخابات محسوب مي‌شود عبور كنيم، بازندگان زيادي را اين انتخابات برجا گذاشت. شايد مهم‌ترين بازنده اين رقابت حزب ملي اسكاتلند بود. حزبي كه در انتخابات گذشته توانست در حدود ٦٠ كرسي پارلمان را كسب كند و با اقتدار پس از جدايي بريتانيا از اتحاديه به دنبال جدايي از اين كشور بود و قصد داشت يك رفراندوم مجدد برگزار كند به ناگاه با يك تنبيه اساسي از سوي راي‌دهندگان مواجه شد. نيكولا استورجن، دبيركل اين حزب كه در طول اين انتخابات ساز جدايي را بيش از هر زمان ديگري كوك كرده بود به ناگاه با يك ريزش ١٩كرسي مواجه شد كه براي اين حزب يك شكست جدي محسوب مي‌شود. شكستي كه بخش زيادي از كرسي‌هاي خود را به حزب كارگر و محافظه‌كار واگذار كرد تا مردم اسكاتلند نشان دهند كه ديگر تمايل چندان به بحث جدايي ندارند. شكست حزب تا جايي بود كه الكس سالمون، دبيركل سابق حزب نيز از نماينده حزب كارگر در حوزه خود شكست خورد و نتوانست به پارلمان راه پيدا كند. با اين آرا بعيد است صحبت‌هاي نيكولا استورجن براي جدايي چندان جدي گرفته شود. ديگر بازنده اين انتخابات حزب استقلال بريتانيا معروف به يوكيپ بود.

حزبي كه تلاش فراواني براي جدايي بريتانيا از اتحاديه انجام داد اما با توجه به مشخص شدن ماهيت حزب و عدم برنامه مدون مردم بريتانيا با راي ندادن به هيچ يك از نامزدهاي آن عملا اين حزب را از چرخه سياسي بريتانيا خارج كردند تا ديگر اثري از آن باقي نماند. اما شايد آخرين بازنده را مي‌توان نيك كلگ، معاون سابق نخست‌وزير و دبيركل سابق حزب ليبرال‌دموكرات دانست كه با پذيرش ائتلاف با محافظه‌كاران در سال ٢٠١٠ نه‌تنها آينده حزب بلكه آينده سياسي خود را نيز زير سوال برد به گونه‌اي كه حتي نتوانست در حوزه راي خود پيروز شود و شكست را پذيرفت تا او نيز جايي در صحنه سياسي بريتانيا نداشته باشد.

تشكيل دولت

ترزا مي ‌پس از انتخابات با وجود تمام هجمه‌ها سعي كرد تا خود را حفظ كند و اعلام كرد در سمت نخست‌وزيري باقي مي‌ماند. او عصر روز گذشته به كاخ باكينگهام رفت و با ملكه بريتانيا ديدار كرد تا ملكه اورا مامور تشكيل كابينه كند. او نيز پس از خروج از كاخ باكينگهام گفت با حزب DUP ائتلاف خواهد كرد و ظرف ١٠ روز آينده مذاكرات را با اتحاديه اروپا آغاز مي‌كند. او خطاب به خبرنگاران گفت كه اين واضع است كه تنها حزب محافظه‌كار و حزب اتحاديه دموكراتيك هستند كه مي‌توانند اكثريت مجلس عوام را داشته باشند و به دولت مشروعيت ببخشند. وي افزود: كار با دوستان و متحدان‌مان در حزب اتحاديه دموكراتيك را آغاز خواهيم كرد. حالا حزب محافظه‌كار مي‌تواند با ٣٢٨كرسي كار خود را در مجلس عوام ادامه دهد اما بايد ديد اختلافات داخلي در حزب اجازه چنين شرايطي را به خانم مي ‌خواهد داد. زيرا به نظر مي‌رسد كه افرادي همچون بوريس جانسون، وزير خارجه كنوني بريتانيا چندان تمايلي به ادامه راه ترزا مي ‌ندارند.

مذاكره با اتحاديه اروپا