شرط موفقیت روحانی در دور دوم دولت

خبرآنلاین: سید حسین موسویان، عضو ارشد تیم پیشین هسته‌ای کشورمان در یادداشتی در نشریه هافینگتون پست، چالش‌های دور دوم ریاست جمهوری دکتر حسن روحانی را مورد بررسی قرار داده است.

ترجمه یادداشت سید حسین موسویان را در ادامه بخوانید:

ایرانیها با اکثریت چشمگیربه دور دوم ریاست روحانی درشرایطی رای دادند که ایران در حساس ترین مقطع تاریخ بعد ازانقلاب اسلامی ۱۹۷۹ قراردارد. درحالیکه میانه روها از این پیروزی بعنوان رای مردم ایران درمخالفت با انزوا و عوام گرایی استقبال کرده اند، اما این آغاز چالشهای بزرگتر دراجرای تعهدات روحانی میباشد.

در حالیکه منطقه با بحرانهای بی سابقه دست و پنجه نرم می کند و رییس جمهور آمریکا به دنبال آغازتقابل جدیدی با ایران است، روحانی در یک مبارزه انتخاباتی با حضور شش رقیب از دو جناح میانه رو و اصولگرا، پیروز شد. رقیب اصلی او ابراهیم رییسی ۳۸.۵ درصد آرا را کسب کرد که این میزان رای، حاکی از ظرفیت موجود چرخش ایران به سمت دولتی اصولگراست. بعد از یک رقابت نفس گیر، اکثریت ملت ایران در شرایطی به میانه روی در سیاست داخلی و دیپلماسی در روابط خارجی رای دادند که دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا سیاست تشدید فشار و انزوای ایران را انتخاب کرده است.

رکورد تاریخی مشارکت ۴۲ میلیونی ملت ایران در انتخابات ریاست جمهوری، نقطه قوت دولت جدید روحانی برای حرکت در مسیر درست است. روحانی باید پاسخگوی مطالبات مردم در مورد بهبود شرایط اقتصادی بعد از برجام و تقویت حقوق شهروندی باشد. او برای موفقیت دراین مورد، دردرجه اول نیازمند حمایت مقام معظم رهبری است و دردرجه دوم نیز قدرتهای جهانی و منطقه ای باید به سیاست تعامل او پاسخ متقابل و مناسب بدهند.


آسیب پذیری روحانی

در جریان مبارزات انتخاباتی، روحانی با وضعیت دو قطبی مواجه شد. در جریان مذاکرات هسته ای، او از حمایت قاطع مقام معظم رهبری و ملت ایران برخوردار بود. او توانست اقتصاد ایران را از سقوط نجات داده، کشور را از رشد اقتصادی منفی به رشد اقتصادی هفت درصدی رسانده، تورم 40% را به 9% کاهش داده، صادرات نفت را به شرایط ما قبل تحریمها بازگرداند و حدود 12 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی نیزجذب کند. منتهی چالش اصلی او همچنان عدم تامین توقعات بالای مردم دربهبود سریع وضعیت اقتصادی روزمره شان بود که روحانی به دو دلیل قادرنبود: اول دوره کوتاه اجرایی شدن برجام و دلیل دوم هم کارشکنی های آمریکا در اجرای بهینه برجام بود.

واقعیت این بود که حجم زیادی از تحریمهای غیرهسته ای آمریکا به قوت خود باقی است ضمن اینکه آمریکا بعد از برجام هم تحریمهای غیرهسته ای جدیدی اعمال نمود که مانع تراشی آشکار برای اجرای بهینه برجام بود. لذا مخالفین روحانی هم سیاست خارجی تعاملی او با قدرتهای جهانی و مذاکره به آمریکا را به تمسخرگرفته و آن رانشانه ضعف خواندند.

رییسی، رقیب اصلی، سیاست خارجی روحانی را "ملتمسانه" خواند و صدیقی امام جمعه تهران نیز تفکر میانه روها در سیاست خارجی را بزدلانه و سازشکارانه خواند. هرچند پیروزی قاطع روحانی به معنی "نه" مردم به این اتهامات بود اما واقعیت این است که روحانی باید بتواند بین سیاستهای عملگرایانه در سیاست خارجی و حفظ هویت ایرانیها بالانس برقرارکند. بهمین دلیل هم بعد ازپیروزی او تاکید کرد که او تعامل باجهان را براساس احترام متقابل و منافع ملی دنبال خواهد کرد و درمقابل تحقیر و تهدید خواهد ایستاد.

گرایش روحانی به رفع تنش با رقبای منطقه ای مانند عربستان سعودی، نیز در دوران انتخابات به یک موضوع چالشی تبدیل شد. رییسی سیاستهای عربستان سعودی را امتداد سیاستهای راهبردی آمریکا و عربستان را "غده سرطانی" در منطقه خواند که بدنبال اختلاف افکنی درجهان اسلام است. این نکته از این جهت مهم است که تا قبل ازاین، ایران تنها اسراییل را "غده سرطانی" در منطقه میخواند. روحانی در دوران مبارزات انتخاباتی حمله به سفارت عربستان را محکوم و حتی جهانگیری معاون ایشان، مدعی شد که مجرمین حمله به سفارت سعودی در ستاد انتخاباتی رقیب حضور دارند.

سیاستهای تعاملی روحانی شامل مسایل داخلی از جمله تعامل با اقلیتهای مذهبی هم بود و به همین جهت عبدالحمید، رهبر اهل سنت ایران نیز از کاندیداتوری روحانی حمایت نمود. حمایت رهبر اهل سنت ایران از روحانی باید پیام مثبتی به سعودیها و دیگر کشورهای سنی عرب منطقه در مورد ضرورت تعامل با دولت روحانی باشد.

چالشهای درپیش رو: دمکراسی، ترامپ و عربستان

روحانی درآغاز دور دوم با چالشهای سیاست خارجی مهمی روبروست. در زمانی که ایرانیها به پای صندوقهای رأی رفتند، همزمان رهبران عرب جهان اهل سنت در عربستان باترامپ نشست گذاشتند. ترامپ قرارداد فروش 100 میلیارد دلاری فروش اسلحه با عربستان و دهها میلیارد دلار قرارداد فروش اسلحه با سایر کشورهای عرب خلیج فارس رانهایی کرد تا منطقه را بیش از پیش نظامی کند. وزیر دفاع عربستان اظهار داشته که جنگ را بداخل ایران خواهد کشاند. کشورهای عربی در یک اقدام بی سابقه تصمیم به تشکیل ائتلاف ضد ایرانی بنام "ناتو عربی" را اعلام کرده اند.

در جریان سفر ترامپ به عربستان، عادل الجبیر اعلام کرد که دوکشور برای مقابله با به اصطلاح"سیاستهای تجاوزکارانه ایران" توافق نموده اند. تیلرسون وزیر خارجه آمریکا فروش صدمیلیارد دلاری اسلحه به عربستان را برای مقابله با نفوذ منطقه ای ایران خواند. اوباما معتقد به مشارکت ایران و سعودی درمنطقه بود. اما ترامپ درمسیر افزایش تنش در روابط سعودی با ایران قدم برمیدارد و این مسیری است که به افزایش بی ثباتی منطقه کمک نموده و عربستان را به مقابله با سیاست مصالحه جویانه روحانی، ترغیب خواهد کرد. از طرف دیگر ترکیه بدنبال ایجاد دیوار 160 کیلومتری در مرز باایران است، برجام به خاطر تحریمهای جدید مصوب و در دستور کار کنگره آسیب پذیر شده و شعله های آتش و بی ثباتی درسوریه و عرلق و یمن و افغانستان ادامه دارد.

با این وجود امید وجود دارد. یک نکته کلیدی استثنایی بودن انتخابات و دموکراسی ایران درمنطقه است.ایران اولین انتخابات آزاد خود را در 100 سال پیش تجربه کرد اما انرژی و ظرفیتهایی که بر اثر انتخابات اخیر درایران بروز کرده، درمنطقه بی مانند است. شبیه انتخابات اخیر ریاست جمهوری ایران را در انتخاباتهای اخیر درآمریکا و اروپا میتوان مشاهده کرد درحالیکه متحدین عرب منطقه ای آمریکا قبیله ای و فامیلی اداره شده و با ایران قابل مقایسه نیستند.

در هر صورت روحانی نیازمند حمایت مقام معظم رهبری ایران است. درمسیر پیش رو، ترامپ مهمترین چالش روحانی است. ترامپ دو راه دارد یا اینکه از سیاستهای تعاملی روحانی استقبال کند و یا اینکه مسیر تخاصم و تنش را در پیش گیرد. اگر قصد تعامل با ایران داشته باشد، پاسخ مناسب از تهران خواهد شنید. اما اگر سیاست دشمنی و تقابل رادرپیش گیرد، روحانی وملت ایران در مقابل او خواهند ایستاد همانطور که در مقابل تجاوز صدام به خاک ایران ایستادند. روحانی و ترامپ راه طولانی و سختی در پیش رو دارند.

فراخوان ترامپ در ریاض برای مقابله همه کشورها با ایران تکرار یک تجربه شکست خورده است و قطعا درآینده هم شکست خواهد خورد. این مسیر باخت- باخت برای آمریکا، ایران، عربستان و سایر کشورهای منطقه است.