جزئيات معوقات بانك سرمايه

شرق: «متأسفانه بخش بزرگ تسهیلات اعطایی این بانک به دلایل مختلف در سررسید خود تسویه نشده و به سرفصل مطالبات منتقل شده است. از مجموع مطالبات سررسید گذشته این بانک ٧,٨٠٠ میلیارد تومان است که ٤.٢٦٠ میلیارد تومان آن مربوط به سال‌های ١٣٨٦ تا ١٣٩٢ و مبلغ ٣.٥٤٠ میلیارد تومان آن هم مربوط به سال ١٣٩٢ به بعد است که دو هزار میلیارد تومان از آن جریمه تأخیر است»؛ اين را مهدي نيكدل، مديرعامل صندوق ذخيره فرهنگيان در گفت‌وگو با «شرق» مي‌گويد. او در اين گفت‌وگو از ٧.٨ هزار میلیارد تومان معوقات بانک فرهنگیان رمزگشایی مي‌كند و از شاهکار ٦.٣ هزار میلیارد تومانی مدیر دولت قبل در بانک سرمایه خبر مي‌دهد.

نيكدل درباره سهم‌الشرکه معلمان عضو مؤسسه می‌گوید: اين سهم تا آخرین روز شهریور ١٣٩٥ براساس حساب دفتری و بدون احتساب ارزش افزوده چهار‌هزارو ٣٦٩‌ میلیارد تومان بوده است. از این رقم،‌ هزارو ١٠٧‌ میلیارد تومان، یعنی ٢٥ درصد مانده واریزی اعضا، ٣٥٠‌ میلیارد تومان معادل هشت درصد مانده واریزی دولت و دو‌هزارو ٩١٢‌ میلیارد تومان معادل ٦٧ درصد سود ناشی از فعالیت‌های اقتصادی مؤسسه صندوق ذخیره فرهنگیان است. مانده سود سال مالی منتهی به ٣١ شهریور ١٣٩٥ پس از برگزاری مجمع و تصویب سود، در صورت وضعیت اعضا اعمال خواهد شد. بدیهی است که با ارزیابی دارایی‌های مؤسسه، ارزش روز این دارایی‌ها بیشتر از مبلغ مذکور خواهد بود. او ادامه داد: بنابراین باید گفت که کل سهم‌الشرکه معلمان اصلا به مبلغ هشت‌ هزار‌ میلیارد تومان نمی‌رسد؛ چه رسد به اینکه چنین مبلغی چپاول یا اختلاس شده باشد. همان‌طور که دادستان کشور هم بارها تأکید کرده، مباحث مطرح‌شده، درباره رخدادهای بانک سرمایه است.

نیکدل در پاسخ به این پرسش که «مگر اموال و دارایی فرهنگیان کجاست که شما معتقدید کسی نمی‌تواند آن را چپاول کند؟» توضیح داد: دارایی معلمان در حوزه‌هایی مانند پتروشیمی، ساختمانی، صنعت، بورس، بیمه معلم و... محفوظ است و کسی نمی‌تواند آن را چپاول کند. بیشترین سرمایه‌گذاری مؤسسه در قالب هلدینگ پتروفرهنگ و پروژه‌های پتروشیمی وابسته با آن است که به‌تازگی رئیس‌جمهوری و وزیر آموزش‌وپرورش یکی از این پروژه‌ها را در عسلویه افتتاح کردند. در واقع شرکت پتروفرهنگ به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های زیرمجموعه صندوق ذخیره فرهنگیان، در سال ١٣٨٧ تأسیس شده است.

به گفته او فعالیت‌های جاری شرکت پتروفرهنگ به‌طور کلی به چهار دسته تقسیم می‌شود: این شرکت سهام‌دار سه مجتمع تولیدی شامل پتروشیمی مروارید، پتروشیمی خراسان و پتروشیمی مارون است. پتروفرهنگ همچنین در هشت طرح اجرائی از‌جمله کیمیای پارس خاورمیانه، پتروشیمی کیان، پتروشیمی لاوان، پتروشیمی آریا، پتروالفین‌ فن‌آوران، مهتاب پارسیان، پردیس آذربایجان و پتروشیمی تفتان سهام دارد. طرح‌های توسعه‌ای این شرکت هم شامل طرح توسعه‌ای مروارید (پتروشیمی تابان) و طرح توسعه‌ای کیمیای پارس خاورمیانه بوده و شرکت بازرگانی پارسه پتروفرهنگ هم از شرکت‌های فعال این هلدینگ در حوزه بازرگانی است.

مدیرعامل صندوق ذخیره فرهنگیان ادامه می‌دهد: صندوق به ‌دلیل جمعیت بزرگ فرهنگیان عضو در حوزه‌های امور مالی، سرمایه‌گذاری و بیمه‌ای مؤسسه، شرکت‌های تابعه و همچنین فرهنگیان عضو، اقدام به تأسیس یا خرید سهام‌داری چند شرکت مهم در این زمینه کرده است. شرکت سرمایه‌گذاری فرهنگیان از شرکت‌های اصلی صندوق ذخیره، علاوه بر سهام‌داری چندین شرکت بورسی، مدیریت و خریدوفروش سهام شرکت‌های تابعه مؤسسه را برعهده دارد. بانک سرمایه نیز به‌عنوان یکی از بانک‌های خصوصی کشور فعالیت داشته و حدود ٤٧ درصد از سهام آن به واسطه شرکت‌های زیرمجموعه مؤسسه متعلق به صندوق ذخیره فرهنگیان است. نیمی از سهام بیمه معلم هم مربوط به صندوق است؛ شرکت بیمه امید آسایش و سرمایه ایرانیان هم به‌عنوان یکی از نمایندگی‌های بیمه معلم است که فعالیت آن در راستای خدمات بیمه‌ای به مؤسسه و شرکت‌های تابعه و همچنین فرهنگیان عضو مؤسسه است.

نیکدل همچنین در پاسخ به این پرسش که «صندوق ذخیره فرهنگیان در حوزه املاک و مستغلات هم فعالیت دارد و به‌تازگی یکی از پروژه‌های این حوزه به اسم مگاپارس بر سر زبان‌ها افتاده است...» گفت: مجموعه ساختمانی مؤسسه مرکب از دو شرکت ساختمانی معلم و شرکت تأمین مسکن فرهنگیان است. شرکت ساختمانی معلم یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های ساختمانی در کشور، ده‌ها پروژه مهم در تهران و دیگر استان‌ها را در دست احداث و تکمیل دارد که‌ هزار‌ میلیارد تومان ارزش دارد. یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های شرکت ساختمانی معلم، مجموعه چند‌منظوره تجاری-اداری-تفریحی مگاپارس است این مجتمع با زیربنای ٢١٥‌ هزار مترمربع در ٢٤ طبقه (پنج طبقه زیرزمین، همکف و ١٨ طبقه روی همکف) در زمینی به مساحت ٢٧‌ هزار مترمربع درحال ساخت است.

تنها شرکت ویژه ساخت مسکن معلمان به‌ قیمت تمام‌شده

او در پاسخ به این پرسش که «شما برای فرهنگیان هم مسکن می‌سازید یا تنها فعالیت تجاری می‌کنید؟» توضیح داد: شرکت تأمین مسکن فرهنگیان تنها شرکت ویژه ساخت مسکن برای معلمان به قیمت تمام‌شده در سراسر کشور است که تاکنون پنج‌ هزار واحد مسکونی به فرهنگیان تحویل داده یا در دست تکمیل دارد که می‌توان به پروژه‌ هزار‌واحدی فولاد‌شهر اصفهان، پروژه ٧٦٠ واحدی بهاران سنندج، پروژه‌های ٤٢٥ واحدی مشهد، پروژه‌های ٤٠٠ واحدی همدان، ٤٠٠ واحدی قزوین، ٢٧٦ واحدی تبریز و... اشاره کرد. شرکت تأمین مسکن فرهنگیان علاوه بر تأمین مسکن معلمان عضو مؤسسه، مانند دیگر شرکت‌های ساختمانی چندین پروژه تجاری هم در دست احداث و تکمیل دارد.

مدیرعامل صندوق ذخیره فرهنگیان ادامه داد: مؤسسه با دارابودن چندین شرکت بزرگ صنعتی در کشور یکی از هلدینگ‌های تأثیرگذار در این حوزه است. این شرکت‌ها شامل ماشین‌سازی اراک، گروه صنعتی پلور سبز (تولید واگن‌های مسافربری)، آلوپن (تولید در و پنجره پروفیل)، شرکت بازرسی مهندسی ایران، شرکت بازرسی مـهندسی و صنعتی ایران و شرکت میرداد (تولید آجر) است.

شرکت ماشین‌سازی اراک یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تجهیزات مورد نیاز صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، نیروگاهی، حمل‌ونقل، سیمان و معدن در کشور است. گروه صنعتی پلور سبز در زمینه تولید و تعمیر محصولات ریلی مانند واگن‌های مسافری، باری و مترو فعالیت دارد. شرکت آلوپن هم تولیدکننده‌ انواع مقاطع پروفیل‌های صنعتی، درب و پنجره و نمای آلومینیومی و اسپایدر در کشور است.

شرکت بازرسی مهندسی ایران به‌عنوان اولین شرکت بازرسی ایرانی با ماهیت مستقل و ملی تأسیس شد و از باسابقه‌ترین شرکت‌های کشور در حوزه بازرسی مهندسی است. صلاحیتش هم برای بازرسی کالا و پروژه‌ها، همواره به تأیید مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران رسيده است. درنهایت شرکت میرداد با دراختیار‌داشتن تجهیزات و ماشین‌آلات تولید آجر، سفال سقفی و تیغه‌ای و داشتن معدن خاک، یکی از معتبرترین تولیدکنندگان آجر ماشینی استاندارد در ایران است.

‌نیکدل همچنین در پاسخ به این پرسش که «ازآنجایی‌که صندوق ذخیره فرهنگیان با آموزش‌وپرورش در ارتباط است، آیا در این حوزه هم سرمایه‌گذاری خاصی انجام داده‌اید؟» توضیح داد: چهار شرکت صنایع آموزشی، تجهیزات مدارس ایران، پژوهش و نوآوری صنایع آموزشی و ایران ارقام از شرکت‌های تابعه مؤسسه صندوق ذخیره فرهنگیان در این مجموعه هستند.

شرکت صنایع آموزشی انواع تجهیزات آموزشی، کمک‌آموزشی، آزمایشگاهی و کارگاهی را برای همه دوره‌های تحصیلی متناسب با شرایط زمان، تغییرات فناوری، برنامه‌ریزی و محتوای کتاب‌های درسی بر اساس استانداردهای بین‌المللی طراحی، نمونه‌سازی و تولید می‌کند. شرکت تجهیزات مدارس ایران هم با دارابودن یکی از بزرگ‌ترین کارخانجات صنایع چوب و فلز پلاستیک و تزریق آلومینیوم در ایران، با تولید نزدیک به ٣٠٠ نوع محصول در زمينه طراحی و تولید انواع تجهیزات و مبلمان کلاسی و اداری فعالیت دارد. شرکت پژوهش و نوآوری هم یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان کشور است که در حوزه تولید و پشتیبانی نرم‌افزارهای سفارشی دارای رتبه یک از شورای عالی انفورماتیک است.

به گفته نیکدل شرکت ایران ارقام نخستین شرکت ارائه‌کننده دستگاه‌های خودپرداز در ایران است. خدمات و محصولات این شرکت در حوزه سخت‌افزاری شامل تجهیزات بانکی ازجمله دستگاه‌های خودپرداز، CRS و همچنین ارائه خدمات پشتیبانی این محصولات از سوی شبکه گسترده نمایندگی سراسر کشور است.

‌بانك سرمايه ربطي به ما ندارد

نيكدل همچنين در پاسخ به پرسشي ديگر مبني بر اينكه «معلمان انتظار دارند که مجموعه‌ای به این بزرگی خدمات مناسبی به آنها ارائه کند؛ اما ظاهرا چنین اتفاقی نیفتاده است؟»، توضيح داد: مؤسسه صندوق ذخیره فرهنگیان علاوه بر شرکت‌های فعال در حوزه‌های مختلف اقتصادی، ارائه خدمات رفاهی به فرهنگیان عضو را از راه شرکت‌های لیزینگ و رفاه فرهنگیان، سرمایه‌گذاری اقتصاد و رفاه فرهنگیان و شرکت خدمات مسافرتی زاگرس مد نظر قرار داده است. شرکت لیزینگ و رفاه فرهنگیان در زمینه ارائه خودرو و کالاهای لیزینگی به فرهنگیان عضو مؤسسه با شرایط ویژه فعال است و در این راستا تا سال ١٣٩٥ بیش از ١٢٠ هزار خودرو به فرهنگیان متقاضی واگذار کرده و این روند همچنان در حال انجام است.

شرکت سرمایه‌گذاری اقتصاد و رفاه فرهنگیان هم از شرکت‌های تازه‌تأسیس مؤسسه صندوق ذخیره فرهنگیان است که با همکاری وزارت آموزش و پرورش با هدف بهسازی و تجمیع خدمات رفاهی ارائه‌شده به فرهنگیان در سراسر کشور فعالیت می‌کند. این خدمات شامل خدمات فروشگاهی، مسافرتی، تسهیلات، لیزینگ و... است. شرکت خدمات مسافرتی زاگرس هم به ‌شكل ویژه به ارائه خدمات مسافرتی و جهانگردی از قبیل تورهای ایرانگردی و جهانگردی، تهیه بلیت و... به فرهنگیان عضو مؤسسه با شرایط ویژه و اقساطی می‌پردازد. مؤسسه و شرکت‌های تابعه از بدو تأسیس تاکنون در مجموع بیش از هزارو ٦٣٥ میلیارد تومان خدمات رفاهی به فرهنگیان عضو مؤسسه ارائه کرده‌اند که علاوه بر خودرو، در حوزه‌های بیمه‌ای، گردشگری، تأمین مسکن و تسهیلات مالی و اعتباری بوده است.

او ادامه داد: ما بارها و بارها روشنگری کرده‌ایم که موضوع اصلی در هجمه‌ها درباره اموال و دارایی‌های فرهنگیان، اتفاقات بانک سرمایه است و ارتباطی به صندوق ندارد. بانک سرمایه در سال ١٣٨٤ تأسیس شده و به‌عنوان یکی از بانک‌های خصوصی کشور فعالیت دارد. ٤٧ درصد سهام بانک سرمایه به بهای تمام‌شده ٢١٨ میلیارد تومان متعلق به مؤسسه صندوق ذخیره فرهنگیان است که ارزش فعلی آن بیش از پنج برابر قیمت تمام‌شده برآورد می‌شود. همچنین مؤسسه صندوق ذخیره فرهنگیان از محل سهام خود در بانک سرمایه در مجموع بیش از ١٦٧ میلیارد تومان سود دریافت کرده و قیمت تمام‌شده خرید سهام صندوق در بانک سرمایه نسبت به کل دارایی‌های صندوق کمتر از سه درصد است؛ با‌این‌حال بانک سرمایه در ١٠ سال گذشته، مانند ديگر بانک‌های کشور در زمینه ارائه تسهیلات به مشتریان خود فعالیت کرده که متأسفانه بخش بزرگ تسهیلات اعطایی این بانک به دلایل مختلف در سررسید خود تسویه نشده و به سرفصل مطالبات منتقل شده است.

از مجموع مطالبات سررسید گذشته این بانک ٧,٨٠٠ میلیارد تومان است که ٤.٢٦٠ میلیارد تومان آن مربوط به سال‌های ١٣٨٦ تا ١٣٩٢ و مبلغ ٣.٥٤٠ میلیارد تومان آن هم مربوط به سال ١٣٩٢ به بعد است که دو هزار میلیارد تومان از آن جریمه تأخیر است. به گواه دادستان کشور، در مجموع بدهکاران کلان این بانک ٣١ نفر اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی هستند که بدهی آنها از ٢٠٠ میلیارد تومان تا هزارو ٢٠٠ میلیارد تومان متغیر است. تعدادی از این افراد دستگیر شده‌اند و دستگاه قضائی هم پیگیر این پرونده است.

همچنین تسهیلات پرداخت‌شده از سوی بانک سرمایه مانند سایر بانک‌ها از محل اعتبارات نظام بانکی و با پشتوانه بانک مرکزی بوده است؛ بنابراین مطالبات بانک سرمایه هیچ ربطی به دارایی معلمان در صندوق ذخیره فرهنگیان ندارد؛ به‌طوری‌که دادستان تهران هم تأکید کرده است که عده‌ای می‌گویند هشت هزار میلیارد تومان در صندوق ذخیره فرهنگیان اختلاس شده است؛ اما با بررسی‌ها مشخص شد این مبلغ، معوقات بانکی و تسهیلات بلاوصول و سررسید گذشته بانک سرمایه است.

نيكدل همچنين در پاسخ به اين پرسش كه «آیا همه مسائلی که برخی اعضای هيئت تحقیق و تفحص مطرح می‌کنند مربوط به بانک سرمایه است یا سایر شرکت‌های وابسته صندوق ذخیره فرهنگیان را هم در بر می‌گیرد؟»، گفت: به اذعان مقامات و نهادهای رسیدگی‌کننده، بيشتر مسائل مطرح‌شده مربوط به اتفاقات بانک سرمایه است، با‌این‌حال در تعداد معدودی از شرکت‌های وابسته به صندوق ذخیره فرهنگیان هم ممکن است اتفاقاتی در دوره‌های مدیریتی گذشته افتاده باشد؛ باوجود اینکه ارتباطی با دوره مدیریتی فعلی ندارد، از راه مراجع قضائی آنها را پیگیری کرده و هيئت تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی هم در حال بررسی مدارک و مستندات است که امیدواریم با ارائه گزارش نهایی این هیئت، فعالیت‌های صندوق ذخیره فرهنگیان در مسیر سودآوری برای معلمان عضو و همچنین ایفای نقش در اقتصاد، تولید و اشتغال کشور ادامه پیدا کند.