جنگ آمریکا و کره شمالی تا چه حد جدی است؟

تابناک: ناوگان نیروی دریایی آمریکا از جمله ناوهای هواپیمابر با قابلیت پرتاب موشک های کروز و همچنین زیردریایی های این کشور به سمت کره شمالی در حرکت هستند. کره شمالی، بزرگترین آتش بازی زنده خود را اخیرا به نمایش درآورده است. مقامات واشنگتن و پیونگ یانگ، تقریبا هفتگی علیه یکدیگر مواضع تند و تهدیدآمیز در پیش می گیرند و همه اینها دنیا را در هراس از یک برخورد نزدیک و شدید میان این دو کشور قرار داده است.

در حالی که تنش ها میان آمریکا و کره شمالی از زمان به قدرت رسیدن دونالد ترامپ افزایشی کم سابقه داشته است، هنوز هیچ کس از این امر اطمینان ندارد که آیا قرار است این تنش ها به یک جنگ تمام عیار ختم شود و یا آنکه این ها همه نشانه هایی از زورآزمایی صرف دولت دونالد ترامپ با معضل بزرگی به نام کره شمالی و کیم جونگ اون است.

با این حال، گزارش های روزانه ای که از اتفاقات میان دو کشور حکایت دارند، همگی به این سمت و سو گرایش پیدا کرده که برخورد از نزدیک میان واشنگتن و پیونگ یانگ، با احتمالی بالا در میان ما حضور دارد؛ اما آیا آمریکا و کره شمالی به نقطه بدون بازگشت رسیده اند؟

تحلیلگران بر این باورند، شرایط میان این دو کشور به جایی رسیده که جنگ با کوچکترین اتفاق و محاسبه اشتباه قابل تصور است. «بروس بنت» پژوهشگر ارشد مؤسسه تحقیقاتی RAND می گوید: پرسش اصلی این است که آیا قرار است یکی از این دو طرف یک اشتباه احمقانه را صورت دهد یا نه؟ زیرا در اوضاع کنونی حتی کوچکترین افزایش تنش می تواند از کنترل خارج شود. البته شرایط اکنون آنقدر خطرناک نیست که بگوییم ظرف سه هفته آینده، جنگ به وقوع خواهد پیوست؛ اما به وضوح وضعیت خطرناکی پیش روست که به سادگی می تواند از کنترل خارج شود.

با این حال، بسیاری از تحلیلگران دیگر بر این باورند، در اوضاع کنونی، حتی اگر یک محاسبه اشتباه استراتژیک در میان باشد، جنگ قریب الوقع نیست. به گفته «کارل شوستر»، مدیر سابق مرکز اطلاعات و عملیات مشترک آسیای پاسیفیک ایالات متحده، اگر شرایط به سمت یک جنگ قریب الوقوع پیش می رفت، نیروهای آمریکایی در حالت DEFCON ۲ قرار می گرفتند - حالت موسوم به شرایط هشدار برای دفاع. به گفته وی، این شرایط و این حالت اضطراری باید به شکل عمومی و صریح اعلام شود.

به گفته او در این شرایط، نیروهای آمریکایی در مرزهای این کشور به حالت آماده باش درمی آیند و از سوی دیگر، فرماندهی آسیای پاسیفیک آمریکا اطلاع داده که ناو کارل وینسون تا پایان ماه آوریل از شبه جزیره کره خارج خواهد شد. شوستر معتقد است، همچنین باید ارزیابی دقیقی از وضعیت آماده باش نیروهای نظامی کره شمالی نیز داشت.

با این حال، مانور بزرگ اخیر کره شمالی که به گفته یکی از مقامات آمریکایی بزرگترین نمونه در تاریخ این کشور بوده است، سیگنال کاملا منفی در این زمینه تلقی می شود. طراحان و مهندسان جنگ ایالات متحده به شدت مشغول محاسبه این موضوع هستند که چه حد از مهمات و نیرو صرف این رزمایش در کره شمالی شده است. به گفته شوستر کره شمالی در جنگ واقعی مهماتی بیش از این اندازه را به کار خواهد گرفت.

عاملی به نام ترامپ

عامل پیچیده کننده موضوع در این میان این است که رئیس جمهور آمریکا دوره ای جدید در سیاست خارجی این کشور را آغاز کرده که می تواند از چالش های کوچک و بزرگ سیاست خارجی عملا یک بحران و آشوب کامل ایجاد کند. دولت ترامپ و مقامات ارشد این کشور، به تازگی با گفتن این جمله که «دوره صبر و تحمل استراتژی در برابر کره شمالی به سر رسیده است» و همه گزینه ها روی میز است، تنش ها با کره شمالی را به اوج رسانده اند.

ترامپ مشغول تلاش برای متقاعد کردن چین، مهمترین همکار کره شمالی در منطقه، برای فشار اقتصادی بیشتر بر پیونگ یانگ است. همچنین معاون اول وی نیز بیان کرده که این کشور در حال همکاری نزدیک با متحدان منطقه ای خود و چین برای فشار اساسی و بیشتر بر کره شمالی است. اما مسأله اینجاست که فشار استراتژیک بیشتر بر کره شمالی تفاوت چندانی در وضعیت آینده نسبت به گذشته ایجاد نخواهد کرد. کره شمالی تحریم ها و فشارهای اقتصادی را با مقاومت بیشتر و بی اعتنایی سپری می کند.

ترامپ در این میان گاه گاهی به توئیتر سر زده و جملات و عبارات تحقیر آمیز را نسبت به پیونگ یانگ منتشر می کند و اخیرا نیز در یک کنفرانس خبری با روزنامه نگاران محافظه کار بیان کرده که بعید می داند رهبر کره شمالی آنقدرها که می گوید قدرت داشته باشد؛ سخنی که بیش از پیش می تواند آتش خشم و هیاهو در کره شمالی را شعله ور کند.

مسأله دیگر آنکه سیاست و استراتژی غیر شفاف واشنگتن در برابر کره شمالی، می تواند نگرانی و محاسبه اشتباه کره شمالی را افزایش داده و منجر به برافروخته شدن بیشتر خصومت با آمریکا شود.

آنچه رهبر کره شمالی می خواهد

به همین اندازه عامل کیم جونگ اون و آنچه می خواهد صورت دهد، در این میان بااهمیت است. هرچند وی را معمولا یک رهبر جوان و عجول تصور و تصویر کرده اند، اهداف کره شمالی از داشتن زرادخانه هسته ای مبرهن است: اطمینان از بقا.

«جو برمودز» از پژوهشگران مسائل شبه جزیره کره بر این باور است که کره شمالی تنها راه جلوگیری از حمله ایالات متحده را در اختیار داشتن سلاح اتمی می داند. بنت پژوهشگر RAND می گوید: رهبر کره شمالی وضعیت این کشور را مانند وضعیت لیبی معمر قذافی می بیند که اگر هویج ایالات متحده را برای کنار گذاشتن سلاح اتمی قبول کند، به سرنوشت او دچار خواهد شد.

بنت ادامه می دهد: کیم جونگ اون بر کشوری رهبری می کند که به معنای واقعی کلمه در اقتصاد جهان سومی خوانده می شود و برای نشان دادن قوت و قدرت رهبری خود به چیزی متفاوت نیاز دارد. وی تسلیحات اتمی را می خواهد تا نشان دهد به واسطه آنها همتای قدرت ایالات متحده است.

تلویزیون رسمی کره شمالی امروز اعلام کرد، این کشور صلح را ارج نهاده و بیش از دیگر کشورها علاقه مند به آن است، ولی از جنگ نمی ترسد و به هیچ وجه موضوع جنگ را نادیده نخواهد گرفت.

این شرایط همسایگان کره شمالی و البته سایر کشورهای جهان را در آمادگی کامل برای بدترین سناریوی قابل تصور قرار داده است. ژاپن ماه گذشته بزرگترین مانور تخلیه مناطق از سکنه را به اجرا درآورد و اکنون دست به کار آموزش شهروندان خود برای آمادگی در برابر حملات احتمالی هسته ای است.

چین مشغول بازی نقش میانجی است و راهکارهایی را برای کاهش تنش ها ارائه کرده است. پکن نگرانی مهمی در مورد هزینه های انسانی و سرمایه ای جنگ دارد؛ اما در مورد آینده کره شمالی بعد از جنگ نیز همچنان نگرانی دارد: یک کره یکپارچه و متحد شده همکار و متحد با آمریکا، سیل نیروهای آمریکایی در مرزهای چین و همچنین سیل آوارگان به سمت این کشور.

تحلیلگران باور دارند که یک جنگ تمام عیار حتی با سلاح های متعارف، نتایج مخرب و فاجعه آمیزی خواهد داشت و منافع هیچ یک از طرفین را تأمین نخواهد کرد. با این حال، امید تحلیلگران بر این است که این تنش ها نیز همانند نمونه های قبلی آن مانند غرق کردن یک کشتی کره جنوبی از سوی پیونگ یانگ در ۲۰۱۰ و آتش باران عظیم جزیره کره شمالی در سال ۲۰۱۴، بدون درگیر شدن در یک جنگ فاجعه بار به پایان برسد.