حافظی: مدیریت تهران در دست نوکیسه ها است

شهروند نوشت: «رحمت‌الله حافظی»، رئیس کمیسیون محیط ‌زیست شورای شهر تهران که در سال‌های گذشته راه خود را از هم‌طیفان سیاسی‌اش در شورا جدا کرده و انتقادات کم‌سابقه‌ای را نسبت به مدیریت شهری و شهردار تهران داشته، در گفت‌و‌گو با «شهروند» از «دلایل ضعف عملکرد شهرداری تهران»، «مدیریت ثروتمندان نوکسیه بر تهران» و همچنین پیشنهادش به مردم درباره انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو سخن می‌گوید. او معتقد است که اگر شهردار کنونی تهران به‌عنوان ر‌ئیس‌جمهوری انتخاب شود شیوه مدیریتی ۱۲ ساله‌اش در شهرداری را به سطح کلان کشور تعمیم خواهد داد و در ادامه بر لزوم هوشیار بودن مردم تأکید می‌کند. این پرسش‌ و‌ پاسخ که در حاشیه جلسه «نقدوبررسی عملکرد مدیریت شهری در دانشگاه شهید بهشتی» صورت گرفته در ادامه آورده شده است.

شهردار تهران امروز ١٠١ پروژه در منطقه ۱۵ تهران را افتتاح کرده و فعالیت‌های مشابه در این روزها افزایش یافته است. این درحالی‌است که شهردار تهران نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری هم شده است. شما سال‌ها نماینده مردم و ناظر تیم مدیریت شهری بوده‌اید؛ در این شرایط چه پیشنهادی برای مردم دارید؟

مدیریت شهری خدماتی که ارایه می‌دهد باید به‌گونه‌ای باشد که شائبه‌ای به همراه نداشته باشد. اگر شائبه ایجاد شود این کار مثل توزیع سیب‌زمینی و مثال‌های این‌چنینی می‌شود. اگر آقایان برای خدا کار کرده‌اند که قطعا اجر خود را خواهند گرفت، نباید توقع کاری داشته باشند و پاداش خود را از خدا بخواهند.

ولی شما چهارسال ناظر عملکرد شهردار بودید؛ براساس این تجربه چه پیشنهادی به مردم برای انتخابات کنونی می‌دهید؟

قطعا فردی که مدیریت یک کلانشهر را داشته است، اگر کارنامه‌ مثبتی دارد، اگر مردم آن شهر از محیطی که برای زندگی‌شان ساخته شده رضایت دارند حتما خودشان رأی خواهند داد و این نیاز به تبلیغات ندارد، حتما خودشان انتخاب خواهند کرد، اما اگر مردم از آنچه در مدیریت شهری برایشان فراهم شده است، ناراضی باشند قطعا اجازه نخواهند داد که فردی با چنین ظرفیت و استعدادی به سطوح بالاتر که سطوح ملی است راه پیدا کند.

قطعا آنها تصمیم درست را خواهند گرفت و مردم بسیار باهوش هستند، ما نگران انتخاب مردم نیستیم؛ اگر مشارکت حداکثری صورت بگیرد آن چیزی که به صلاح ملی است، رقم خواهد خورد.

شما نماینده مردم در شورای شهر تهران بودید که نقش زیادی در افشاگری‌ها و به‌زعم کارشناسان، ایستادگی درباره تخلفات داشتید. فرض کنیم که تیم کنونی مدیریت شهری، مدیریت دولت را به دست بیاورد؛ به نظر شما چه اتفاقی در کشور رخ خواهد داد و سیستم دولت‌داری آنها به چه شکل خواهد بود؟ شائبه‌هایی که الان درباره این تیم وجود دارد، باز اتفاق خواهد افتاد؟

- تیمی که پایتخت را با این نگرش اداره کردند قطعا با همین نگرش کشور را اداره خواهند کرد. اگر مردم از این روش، فضای موجود زندگی خود و حرکتی که این تیم در ۱۲‌سال گذشته داشته، راضی‌اند قطعا می‌توانند همین الگو را ببرند و به سطح کشور تعمیم دهند.

من یادداشتی در فضای مجازی از دوستی دیدم که بسیار زیبا و جالب‌ توجه بود؛ که آقایان این‌جا دارند شهر می‌فروشند و این همه تخلف عملکردی دارند، اگر کشور را در دست بگیرند احتمالا جزایر ما را خواهند فروخت. این نگاه بسیار دقیق و جالب است.

آقای حافظی، ۱۲‌سال است که «محمدباقر قالیباف» شهردار تهران است. ۱۲‌سال فرصت زیادی برای کسب تجربه و عملکرد موفق است و این همه‌سال زمان مناسبی است که حتی یک فرد کم‌تجربه هم بتواند به سواد مناسبی درباره مدیریت شهری دست پیدا کند و عملکرد موفقی از خود ارایه دهد، اما آن‌طور که شما، بعضی از اعضای شورای کنونی شورای شهر و کارشناسان شهری بیان می‌کنند مدیریت شهری شرایط مناسبی در راستای منافع مردم ندارد. چرا باید تیمی با ۱۲‌سال سابقه و تجربه به چنین وضعیتی برسد؟

- چون این سیستم اشکالات زیادی داشت، یکی از آنها نبود شفافیت است. اگر عملکردها توسط جایگاه نظارت که وظیفه شورای اسلامی شهر تهران است، از همان روزهاي اول به مردم منعکس می‌شد، خود همین رفتار بازدارنده بود و جلوی تخلفات و انحرافات را می‌گرفت؛ چون عملکردها در افکار عمومی منعکس نشد و چون خطاها به مراجع قضائی صالح ارجاع نشد، این موارد انباشته شد و این انحرافات و خطاها به وجود آمد. در اصل شهرداری، نحوه مدیریت آن و تیم مدیریت شهری دست‌پرورده سیاست‌های غلط شوراهای ۱۲‌سال گذشته است. اگر شورا و ریاست آن به‌درستی مدیریت می‌کرد، قطعا ما با این چالش‌هایی که اکنون مواجه هستیم، روبه‌رو نمي‌شدیم.

پس شما نبود نظارت کافی از سوی شورای شهر در این ۱۲‌سال را عاملی تاثیرگذار در آنچه امروز اتفاق افتاده، می‌دانید؟

- بله، مصیبت‌هایی که الان با آنها روبه‌رو هستیم ناشی از این است که در مجموعه شورای شهر کارشناس خبره‌ای وجود ندارد. درمجموع اگر بخواهم مقصر اصلی را معرفی کنم شورای شهر است؛ این شوراست که از آن ریل تخصصی و نظارتی خارج و به دنبال آن شهرداری دچار انحراف و خطا شده است؛ مشکل اصلی اینجاست. تهران درحال حاضر یک سیاه‌چاله است که نمی‌تواند پشتوانه لازم برای حیات معنوی شهروندان را فراهم کند؛ سیاه‌چاله‌ای است که نمی‌تواند پشتوانه لازم برای بهره‌مندی اقتصادی مردم خودش را فراهم کند، سیاه‌چاله‌ای است که نمی‌تواند ظرفیت‌های لازم برای محیط ‌زیست مناسب برای زندگی مردم فراهم کند و حتی در تعارض با این ظرفیت‌ها پیش می‌رود. تهران امروز کانون ثروتی است که مسیر آن تولید ثروت برای ثروتمندان است؛ ثروتمندان نوکیسه‌ای که دارند شهر را مدیریت می‌کنند.

ظهر دیروز تالار مولوی دانشگاه شهید بهشتی تهران میزبان فردی بود که در سه‌سال گذشته بی‌سابقه‌ترین انتقادات را نسبت به مدیریت شهری و شهردار تهران مطرح کرده است؛ «رحمت‌الله حافظی»، رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران که به دلیل «مشکلات شخصی و بیماری همسرش» کاندیدای شورای پنجم نشده، دراین جلسه از «تخلف قطعی شهرداری درپرونده املاک نجومی»، «لزوم پایبندی به قانون در واگذاری پروژ‌ه‌ها به نهادهای خاص» و «تبدیل مجموعه همشهری به ابزار تبلیغاتی شهرداری تهران» سخن گفت.

جا به جایی یک‌سوم از بودجه مصوب شهرداری در سال ٩٣ با همراهی رئیس شورا
رئیس کمیسیون سلامت شورای کنونی شهر تهران در ابتدای این جلسه که با استقبال زیادی ازسوی دانشجویان دانشگاه‌ شهید بهشتی روبه‌رو نشده بود، به تعریف مدیریت شهری پرداخت و در نقد شورای کنونی گفت: «مشکل ما این است که شورای شهر به عنوان سیاست‌گذار و هدایت‌کننده و ناظر نتوانسته نقش خودش را که درقانون تعریف شده، ایفا کند. لذا می‌بینیم درموضوعات مختلف مانند محیط‌زیست، منابع، ترافیک و آلودگی هوا نتوانسته کارنامه موفقی داشته باشد.» «شورای شهر تهران نتوانسته است به وظایف قانونی خود دربخش سیاست‌گذاری و نظارت و هماهنگی میان دستگاه‌ها عمل کند»؛ حافظی درتوضیح این جمله که بارها و با کلمات مختلف درسخنانش تکرار شد هم، گفت: «جا به جایی یک‌سوم از بودجه مصوب شهرداری در سال ٩٣ با همراهی رئیس شورا درقالب دو فوریت، نه تنها شأن شورا را رعایت نمی‌کند بلکه راه را برای بررسی نهادها و سیستم‌های نظارتی می‌بندد. نباید نمایندگان مردم درشورای شهر دچار خودسانسوری و مماشات شوند. هرنماینده در شورا در سال، ٦٠میلیون تومان دریافتی دارد که مجموع آن در ٤ سال، ٢٤٠ میلیون می‌شود، حال چگونه بپذیریم که یک فرد برای حضور در انتخابات شوراها، میلیاردها هزینه می‌کند؟ چرا این کار انجام می‌شود؟ مگر درپشت صندلی‌های سبز چه خبر است که این میزان هزینه می‌شود. مردم بدانند، اگر سطح شهر از پوستر تبلیغاتی پر بود، باید با دقت و حساسیت بیشتری رأی دهند.»

توسعه اتوبان‌ها یک استراتژی غلط است

نقد عملکرد مدیریت شهری و تیم کنونی شهرداری تهران هم یکی ازمحورهای اصلی نشست نماینده مردم تهران درشورا با دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی بوده است. او با اشاره به کم‌توجهی شهرداری به حمل‌و‌نقل عمومی و درکنار آن، توسعه اتوبان‌ها گفت: «این یک استراتژی غلط است. وقتی این بخش را توسعه می‌دهید، یعنی مردم را به استفاده از وسیله نقلیه شهری تشویق می‌کنید و این موضوع در نتیجه ترافیک بیشتر را به همراه دارد. باید درحوزه حمل‌ونقل عمومی بیشتر کار کنیم.»

حافظی در ادامه بدون نام‌‌بردن از شهردار تهران، اشاره‌ای به بیانیه قرائت‌شده قالیباف در وزارت کشور داشته است: «صحبت‌شده سیاست مالیاتی را به نفع ۹۶درصد مردم تغییر می‌دهند. آیا این فرد موفق‌شده مشکلات ١٥درصد ازجمعیت شهر تهران را که دربافت فرسوده ساکن هستند، حل کند؟ آیا توانسته باغات شهر را حفظ کند؟ آیا توانسته پسماند شهر تهران را طبق قانون مدیریت کند؟ با وجود مشکلات متعدد، مردم با چه انگیزه‌ای کشور را به دست این فرد بسپارند؟» رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری در ادامه بعضی از تبلیغات شهرداری تهران را «عوام‌فریبی» دانست و گفت: «شهرداری برای انجام وظیفه خود دربخش توسعه مترو آن هم با پول مردم منت می‌گذارد؛ این درحالی است که براساس برنامه، شهرداری موظف است؛ سالیانه ٣٠کیلومتر مترو احداث کند اما درحال حاضر، حدود ١٨٠کیلومتر مترو ایجاد شده است. پس نمی‌توان به آن افتخار کرد؛ عوام‌فریبی تا کی؟»
شفاف‌سازی و نظارت

حلقه‌های گمشده‌ شورا

توجه به شفافت‌سازی و همچنین وظیفه نظارتی شورا بخشی دیگر از سخنان عضو کنونی شورای شهر تهران بود. او در ادامه از لزوم توجه به ظرفیت مردم در تدوین بودجه و شفاف‌بودن با مردم سخن گفت: «قرار نیست پشت درهای بسته نشست و تصمیم گرفت. باید دید نیاز مردم چیست؟ یکی از نهادهای واسط مردم و شوراها، شورایاری‌ها هستند؛ شورایارها کسانی هستند که در دل مردم و محله‌ها زندگی می‌کنند و به خوبی می‌دانند مسائل، کمبودها و مشکلات مردم چیست؟ در تدوین بودجه باید به این افراد مراجعه شود و با آنها مشورت شود. از این ظرفیت طی سال‌های گذشته به خوبی استفاده نشده است. به همین دلیل صدها میلیارد تومان هزینه شده، خارج از آن مسیری است که مشکلات مردم را برطرف می‌کند و درنتیجه مردم ناراضی هستند.»

مدت‌هاست که جلسات روز یکشنبه شورای اسلامی شهر تهران به صورت غیرعلنی و در غیاب خبرنگاران برگزار می‌شود که حافظی این کار را در تناقض با شفاف‌سازی می‌داند: «جلسه علنی نباید از مردم مخفی باشد. اکثر جلسه‌های ما علنی است ولی مردم مطلع نمی‌شوند. اگر نماینده هدفی جز ارتقای آسایش و آرامش مردم نداشته باشد، نباید پشت درهای بسته تصمیم‌گیری کند. درهای شورا باید باز باشد.»

در سال‌های گذشته اخباری تاییدنشده از لابی و همراهی بعضی از اعضای شورای شهر با شهرداری هم مطرح شد که معروف‌ترین مورد، پرونده املاک نجومی بود. حافظی درباره عوامل به‌وجود‌آورنده این لابی‌ها و راه‌های پیشگیری از آن هم گفت: «ابزارهای نظارتی در عملکرد شورا و عملکرد شهرداری باید ایجاد شود. متن مذاکرات همان‌گونه که در مجلس اتفاق می‌افتد باید مکتوب باشد. این کار در شورای شهر انجام نمی‌شود. برای هر مصوبه‌ای باید مخالفان و موافقان مشخص باشند. در حالی که این اتفاق نمی‌افتد، این موضوع باعث می‌شود لابی‌هایی ایجاد شود و افرادی که می‌آیند برایشان مهم نیست چون نیازی نیست پاسخگو باشند.» او در ادامه به توضیحاتی درباره پرونده واگذاری املاک توسط شهرداری به بعضی از اعضای شورای اسلامی شهر تهران و همچنین مدیران شهرداری پرداخت و پس از توضیح روند این پرونده از قطعی بودن تخلف شهرداری در این پرونده سخن گفت.

واگذاری پروژه‌ها به نهادهای خاص باید قانونی باشد

در ادامه این نشست، تعدادی از دانشجویان به صورت کتبی و شفاهی سوالاتی را از این عضو شورا مطرح کردند. پرسش درباره برج‌های نهادهای خاص در شهر تهران و همچنین توان نظارتی شورای شهر بر قراردادهای شهرداری تهران با قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا، سوال یکی از دانشجویان بود که حافظی در این‌باره از لزوم پایبندی به قانون در تمام قراردادها سخن گفت: «اگر واگذاری‌ها قانون‌محور و بر اساس رعایت تشریفات صورت گیرد، واگذاری پروژه‌ها به این نهادها اشکالی ندارد اما گاهی دیوار قانون شکسته می‌شود. اینجاست که شورا باید وظایف نظارتی خود را به خوبی انجام دهد. جاهایی که قانون اجازه داده، می‌شود ترک تشریفات کرد و بیشتر از این نمی‌توانم توضیح دهم.»

سازمان مدیریت بحران شهرداری در دو سال گذشته تنها مصرف‌کننده منابع مالی بود

«اگر ریزش ساختمان پلاسکو، تهران و کشور را تحت تاثیر قرار داده، زلزله با تهران و کشور چه خواهد کرد؟» حافظی در پاسخ به این سوال دانشجویان به کارآمدی سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران اشاره کرد و گفت: «سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران در دو سال گذشته فقط مصرف‌کننده منابع مالی برای حقوق پرسنل بوده است و نتوانسته کارآمدی خاصی داشته باشد. علاوه‌براین، گسل‌های تهران باید شناسایی شود، بخشی از این امر اتفاق افتاده و بخشی دیگر مانده است که نیاز به مطالعه دارد. طبق قانون ساخت‌وساز روی گسل ممنوع است. باید حریم‌های گسل‌ها مشخص شود ولی این کار صورت نگرفته است و شاهد بودیم حتی روی گسل ساخت‌وساز انجام شده است. نظام مهندسی حریمی مشخص کرده که اگر ساختمان در آنجا از استحکام خوبی برخوردار باشد، می‌تواند ساخته شود و این موضوع قانونی است و ایرادی ندارد.»

حافظی ادامه داد: «خوشبختانه ابلاغیه‌ای را وزارت راه و شهرسازی سال گذشته برای نهاد ریاست جمهوری ارسال کرد که جمع‌بندی نظر کارشناسی بود و تکالیف را برای حوزه‌های مختلف پیش‌بینی کرده بود. اگر این مصوبه عملیاتی شود، این دغدغه‌ هم برطرف خواهد شد. در طرح تفصیلی که ما داریم و طرح جامع بایستی براساس نقشه گسل‌ها بازنگری شود.» عضو شورای شهر در پاسخ به سوالی درخصوص اجاره دادن سوله‌های مدیریت بحران توسط شهرداری هم گفت: «قرار شد سوله‌هایی ساخته و تجهیز و ابزار و امکانات لازم برای امداد و نجات دپو شود و همچنین مقداری مواد غذایی فاسدنشدنی در آنجا قرار بگیرد که اگر حادثه‌ای رخ داد، بتوان امدادرسانی را از داخل منطقه آسیب‌دیده انجام داد و کمک‌رسانی کرد. متاسفانه در این موضوع انحرافی صورت گرفت و این سوله‌ها تبدیل به محل ورزشی برای بانوان شد.» او این را هم گفت که «تهران کانون ثروتی است که مسیرش تولید ثروت برای ثروتمندان است. ثروتمندان نوکیسه‌ای که شهر را مدیریت می‌کنند.»

همشهری ابزار تبلیغاتی شهرداری شده است

سوال از عملکرد مجموعه رسانه‌ای همشهری که زیرمجموعه شهرداری تهران مدیریت و اداره می‌شود و اینکه بهتر نیست این مجموعه زیر نظر شورای شهر اداره شود هم سوال یکی دیگر از دانشجویان حاضر در این جلسه بود که حافظی در پاسخ به این سوال از لزوم ناظر بودن این مجموعه بر عملکرد شهرداری سخن گفت: «نگرش حاکم در این خصوص اشکال دارد. موسسه همشهری به جای اینکه ابزار نظارتی باشد، ابزار تبلیغاتی برای شهرداری شده است؛ این در حالی است که روزنامه همشهری می‌بایست مشکلات مردم را رصد و منتشر و در حل این مسائل به مردم کمک کند. من اگر در این‌باره مسئولیت داشتم، مجموعه همشهری را تبدیل به رسانه‌ای برای نظارت و نقد عملکرد شهرداری می‌کردم تا مانعی در برابر خطا و لغزش باشد.» توضیحات حافظی درباره شائبه‌های دوران کاری‌اش در وزارت بهداشت و سازمان تامین اجتماعی و همچنین پیشنهاد او درباره دقت و جدیت گروه‌ها و احزاب درباره لیست‌های انتخاباتی شورای پنجم، بخش پایانی جلسه نقد و ارزیابی عملکرد شهرداری تهران بود.