کسانی که از ترامپ، جورج بوش می سازند

دیپلماسی ایرانی: حمله موشکی هفته گذشته امریکا به سوریه در پی حمله موشکی شیمیایی به این کشور بیانگر رویکرد جدید امریکا به پرونده سوریه است. حمله ای که ناگهانی بود و بسیاری از کارشناسان از انجام آن شوکه شدند. به ویژه که با شعارهای دونالد ترامپ و اظهاراتی که درباره سوریه می زد، تناقض آشکار داشت.

بسیاری از طرفداران راست افراطیِ دونالد ترامپ انجام این حمله را به سخره گرفته و آن را خلاف شعارهای وی در کارزار تبلیغاتی اش برای انتخابات ریاست جمهوری امریکا دانسته اند. راست گرایان افراطی می گویند عمدتا امریکا نباید در مسائل داخلی کشورهای دیگر دخالت کند و به هیچ وجه نباید اشتباه مقامات قبلی امریکا در جنگ نظامی با کشورهای دیگر را تکرار کند. آنها حتی به دولت باراک اوباما خرده می گیرند که با دخالت نظامی در لیبی فریب دستگاه سیاست خارجی و سازمان امنیت خود را خورد که تلاش می کردند با بزرگ نمایی خطر معمر قذافی، رهبر لیبی، او را وارد جنگی جدید کنند. آنها می گویند که با ورود امریکا به جنگ لیبی تروریسم در جهان تشدید شد و دامنه آن به کشورهای دیگر از جمله مصر و تونس، کشورهای همسایه لیبی و سوریه و عراق و از آن جا به اروپا و امریکا رسید.

با این استدلال آنها می گویند که دونالد ترامپ که در کارزار تبلیغات انتخاباتی اش وعده داده بود به هیچ وجه وارد جنگ نظامی در خارج از امریکا نمی شود و در سرنگونی حکومت های کشورهای دیگر دخالت نمی کند با حمله موشکی به سوریه خلف وعده کرد و وارد همان مسیری شد که پیش از او روسای جمهوری قبلی امریکا رفتند. ترامپ گفته است که وارد جنگ سوریه نخواهد شد و نیرو به این کشور نخواهد فرستاد. اما معلوم نیست که رئیس جمهوری که در قریب به صد روز آغاز به کارش تا این اندازه تناقض داشته تا چه اندازه می توان به اظهاراتش اعتماد کرد.

در این میان بسیاری بر این اعتقادند که آن چه ترامپ دستور انجام آن را داد به توصیه پیشکسوت های محافظه کار جمهوریخواه بود که به نوعی می خواستند از یک سو دولت جمهوریخواه او را با دولت دموکرات باراک اوباما، رئیس جمهوری سابق متفاوت نشان دهند و بگویند او رئیس جمهوری مقتدر است که در برابر نقض های آشکار سکوت نمی کند، از سوی دیگر مهر تاییدی بزنند بر این که دونالد ترامپ دست نشانده روس ها - آن طور که پیش از این شایع شده بود و گفته می شد به قدرت رسیدن وی به دنبال دخالت روس ها در انتخابات ریاست جمهوری امریکا بوده است - نیست.

برخی نیز می گویند در حقیقت برخی از چهره های جمهوریخواه که در حقیقت منتقد سرسخت او هستند به بهانه این که با حمله به سوریه می تواند اتهام هم دستی با روسیه را از خود دور کند او را فریب دادند و قانع کردند که آن حمله موشکی را انجام دهد. به اعتقاد این دسته از تحلیلگران با این کار جمهوریخواهان توانستند ضمن فاصله انداختن میان دونالد ترامپ با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه تا اندازه ای خود را از این نگرانی که ترامپ با پوتین علیه منافع امریکا و به سود منافع روسیه هم دست خواهد شد، آسوده کنند.

در این میان توجه به آرا و نظرات برخی از این چهره های تاثیرگذار در عرصه سیاسی امریکا قابل توجه است. چهره هایی نظیر آنتونی کوردزمن، که او را استراتژیست امریکا در جنگ عراق در مبارزه با تروریسم در دوران جورج بوش پسر به ویژه در سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ می دانند. به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران کوردیزمن که به جمهوریخواهان تمایل دارد در کنار ریچارد هاس، یکی دیگر از چهره های تاثیرگذار در عرصه سیاست خارجی ایالات متحده، در هدایت دستگاه سیاست خارجی جدید امریکا به رهبری دونالد ترامپ نقش به سزایی دارند. به گفته برخی کارشناسان آنها هستند که سکان دار عرصه سیاست خارجی امریکا هستند و تلاش می کنند فرمان هدایت دولت امریکا را از دستان دونالد ترامپ، رئیس جمهور کارنابلد و ناوارد در عرصه سیاست خارجی بگیرند.

کوردزمن پیش از این نیز طرح هایی را در عراق و سوریه برای مبارزه با تروریسم از یک سو و سرنگونی حکومت بشار اسد از سوی دیگر، به دولت های جورج بوش پسر و باراک اوباما ارائه داده بود. همچنین گفته می شود که وی از چهره های تاثیرگذار در دخالت نظامی امریکا در لیبی بوده است. حالا او می رود به یکی از چهره های موثر پشت پرده سیاست خارجی امریکا، به ویژه در استراتژی نبردهای میدانی تبدیل شود. وی خود تلویحا در یادداشتی که در وبسایت مرکز "استراتژیک و مطالعات بین المللی" که ریاست میز استراتژی آن را بر عهده دارد، منتشر کرده به این موضوع اشاره کرده است. وی در این یادداشت ضمن دفاع شدید از حمله موشکی امریکا به سوریه به سناریوهای احتمالی پیش رو اشاره می کند و نوید می دهد که آینده ای سخت با گزینه های سخت تر پیش روی سوریه است که می تواند بسیاری از معادلات جاری حاکم بر این کشور را تغییر دهد. کوردزمن همچنین به گونه ای چگونگی تشکیل مناطق امن (چیزی که ترامپ پیش از این درباره آن صحبت کرده بود) را می دهد که گویی خود معمار آن است.

در کنار کوردزمن، ریچارد هاس، رئیس شورای روابط خارجی و از جمهوریخواهان دو آتشه از دیگر چهره های موثر و تاثیرگذار در عرصه سیاست خارجی امریکا محسوب می شود که بسیاری او را هزاردستان عرصه دیپلماسی امریکا می دانند. هاس اولین کسی بود که بعد از شروع انقلاب های عربی در تونس و مصر ایده برکناری مبارک از قدرت و تشکیل یک دولت نظامی را مطرح کرد که طی چند روز به سیاست رسمی آمریکا تبدیل شد. همچنین او در جریان حوادث شیمیایی سوریه در سال ۲۰۱۳، بیشترین مخالفت را با ورود به جنگ کرد. در دوره ترامپ نیز از او به عنوان یکی از نامزدهای سمت وزیر امور خارجه و بعدا نفر دوم وزارت امور خارجه آمریکا یاد می شد. بررسی مواضع اعلام شده هاس قبل و بعد از اقدام نظامی علیه سوریه به عنوان یکی از موثرترین نماینده نخبگان نهادی آمریکا، نشان دهنده این است که حداقل در اقدام اخیر، ترامپ بر اساس توصیه و طراحی این نخبگان عمل کرده یا از پشتیبانی آنها برخوردار بوده است.

ریچارد هاس در تاریخ پنجم آوریل یعنی دو روز قبل از حمله موشکی آمریکا در توئیتی نوشت: آمریکا باید با پاسخی نظامی دینامیسم های فعلی در این کشور و خاورمیانه را تغییر دهد و همچنین هنجارهای جهانی به کار نگرفتن سلاح های کشتار جمعی را تقویت کند. هاس نیم ساعت بعد از توئیت اول در توئیت دیگری نوشت: اقدام نظامی به معنی پیگیری سیاست تغییر رژیم یا جنگ نخواهد بود، بلکه به معنی هزینه مند کردن اقدام سوریه و تکرار نشدن آن در آینده خواهد بود. هاس همچنین ساعاتی پس از انجام حمله به سوریه، در توییت خود نوشت: بی عملی اوباما در سال ۲۰۱۳، از او چهره یک کلانتر بی تفاوت را به نمایش گذاشت. اقدام اخیر ترامپ این فرصت را به او می دهد که اعلام کند کلانتری جدید وارد شهر شده است.

به این ترتیب به نظر می رسد که نومحافظه کاران و چهره های تاثیرگذار در عرصه سیاست خارجی امریکا که عموما اتاق فکرهای امریکا را در اختیار دارند، می روند تا سیاست خارجی دونالد ترامپ را در دست بگیرند و او را از عملی کردن شعارها و طرح هایش در دوران انتخابات ریاست جمهوری دور کنند و حتی ناکام بگذارند. از این رو پیش بینی می شود سیاست خارجی ترامپ رفته رفته از دست او خارج شود و به دست عناصر پشت پرده ای بیفتد که بیش از همه تحت تاثیر اتاق های فکر امریکا هستند. به ویژه که در راس وزارت امور خارجه امریکا کسی حضور دارد که همانند رئیس جمهوری امریکا تجربه ای در سیاست خارجی ندارد اگرچه او را از چهره های زبردست در دیپلماسی نفتی در امریکا می دانند. نشریه وکس در این رابطه می نویسد که گفته می شود ایوانکا، دختر ترامپ و همسرش جرد کوشنر، ارتباطات تنگاتنگی با این اتاق های فکر و اندیشکده های فعال در عرصه سیاست خارجی امریکا دارند و آنها تلاش می کنند از طریق این دو توصیه های خود را به گوش رئیس جمهوری امریکا برسانند.

پیش از این می گفتند هنری کسینجر، وزیر امور خارجه اسبق امریکا، زلمای خلیلزاد، نماینده اسبق امریکا در سازمان ملل و دنیس راس از چهره های موثر در سیاست خارجی دونالد ترامپ هستند. همه این افراد یا خود اتاق فکر و مراکز مطالعات استراتژیک دارند یا در اتاق فکرها از عناصر موثر و کلیدی هستند. به این ترتیب سیاست خارجی دونالد ترامپ بیش از پیش رنگ و بوی جمهوریخواهانه به خود می گیرد و احتمال می رود بسیار شبیه دوره ریاست جمهوری جورج بوش شود.