معصومه ابتکار: موفق بوده ایم اما...
این روزها انتقاد به عملکرد معصومه ابتکار در سازمان حفاظت محیط زیست در حالی از سوی منتقدان آغاز شده که به دلیل آثار و پیامدهای چندین دهه تخریب سرزمین با اجرای طرح های متعدد توسعه ای، حالا همه روزه بر شدت بحران ریزگردها و خشکیدگی تالاب ها افزوده می شود.
سالنامه روزنامه ایران - مژگان جمشیدی: این روزها انتقاد به عملکرد معصومه ابتکار در سازمان حفاظت محیط زیست در حالی از سوی منتقدان آغاز شده که به دلیل آثار و پیامدهای چندین دهه تخریب سرزمین با اجرای طرح های متعدد توسعه ای، حالا همه روزه بر شدت بحران ریزگردها و خشکیدگی تالاب ها افزوده می شود. آنچه در ادامه می آید خلاصه ای از گفت و گوی روزنامه ایران با معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست است.
خانم دکتر این روزها موضوع ریزگردهای خوزستان به پاشنه آشیل شما و سازمان محیط زیست تبدیل شده و با اینکه نزدیک ۴ سال از آمدن دولت می گذرد اما در عمل هنوز کاری صورت نگرفته و ریزگردها هم تشدید شده، چرا شما به عنوان یک دستگاه نظارتی و حاکمیتی خواستار تخصیص اعتبارات مقابله با ریزگردها نمی شوید؟
خانم دکتر این روزها موضوع ریزگردهای خوزستان به پاشنه آشیل شما و سازمان محیط زیست تبدیل شده و با اینکه نزدیک ۴ سال از آمدن دولت می گذرد اما در عمل هنوز کاری صورت نگرفته و ریزگردها هم تشدید شده، چرا شما به عنوان یک دستگاه نظارتی و حاکمیتی خواستار تخصیص اعتبارات مقابله با ریزگردها نمی شوید؟
آیا تخصیص ۱۱۳ میلیارد تومان اعتبار برای کنترل فقط ۶ درصد از کانون های بحرانی خوزستان این قدر برای دولت سخت است که حتی شما هم این مطالبه را از دولت پیگیر نمی شوید و مرتبا ریزگردها را با منشا خارجی معرفی می کنید؟ آن هم در حالی که سازمان هواشناسی و جنگل ها می گویند ریزگردهای اخیر منشاش داخلی بوده است؟
موضوع گرد و غبار را دولت از همان روزهای اول در دستور کار قرار داد، در نخسیتن جلسه شورای عالی محیط زیست و در همان ماه های اول من گزارش کامل وضعیت گرد و غبار را ارائه دادم و ستاد ملی مبارزه با گرد و غبار را با یک ساز و کار قوی و یک فرد باتجربه دنبال کردیم.
این فرد باتجربه کیست؟
دکتر شعاعی مدیر این طرح که سال های مسئول بخش پژوهش های آب و خاک بوده، بعد متعاقب آن روی شناسایی کانون های داخلی کشور کار کردیم و این طرح اصلی ما شد و اتفاقا آن سال های اول، اعتبارات خوبی هم داده شد که توزیع کردیم الان تقربیا تمام استان های کشور کانون های داخلی بحرانی شان را در سه طبقه یعنی کانون های فوق بحرانی، بحرانی و بالقوه شناسایی کردند.
این قدم مهمی است در حالی که قبلش اینها را نمی دانستیم، در بعضی استان ها مثل خوزستان، برنامه اقدام هم برای تثیبت این کانون ها تهیه شد و در خیلی از استان ها هم پهنه بندی کانون ها و هم برنامه اقدام را در شورای برنامه ریزی استانی تصویب کردیم. تقریبا در تمامی استان ها با حضور من و دستگاه های مسئول یک جلسه شورای برنامه ریزی را به موضوع گزارش وضعیت گرد و غبار اختصاص دادیم و استان ها را روی موضوع تجهیز کردیم.
تجهیز کردید یا ایجاد حساسیت کردید؟
تجهیز کردید یا ایجاد حساسیت کردید؟
نه، با برنامه و بودجه استان ها را تجهیز کردیم.
ولی همه از تخصیص نیافتن بودجه صحبت می کنند.
نه، در همه استان ها برای این موضوع بودجه پیش بینی شده است. بجز این، دولت در سال 93 یک مصوبه برای گرد و غبار دارد و آیین نامه اجرایی ستاد مقابله با گرد و غبار را هم در سال 95 تصویب کرد و مرتب هم در دولت ما گزارش دادیم. علاوه بر این دولت یک مصوبه هم داد و مدیریت بحران گرد و غبار را به وزارت کشور سپرد و آنها هم کارگروه مقابله با گرد و غبار را از زاویه مدیریت بحران تشکیل دادند که آن هم کمک زیادی کرد، از این جهت که حالا هم یک بحث پیشگیری داریم هم مدیریت بحران.
پیشگیری، کارهایی است که ما باید برای شناسایی کانون ها، تدوین برنامه، اجرای برنامه- که بخش اصلی اش با سازمان جنگل هاست- و پیش بینی وضعیت هوا- که کار هواشناسی است- انجام دهیم. تا امروز هم هواشناسی، استان به استان گزارش داده و الان با تجهیزات جدید و مدلینگ دارند کار می کنند.
اما کار مدیریت بحران چیست؟ مدیریت بحران وقتی حادثه اتفاق می افتد وارد عمل می شود و به مردم اطلاع رسانی می شود که مثلا روز آینده هوا طوفانی است، برنامه ریزی کنید آن روز از منزل خارج نشوید، به مردم آموزش می دهند که از نظر عایق بندی منازل چه کارهایی انجام دهند و مباحث مربوط به تعطیلی مدارس و ادارات و... و اورژانس ها و بیمارستان ها برای پذیرش بیماران در آماده باش قرار می یگرند که البته این بخش وظیفه وزارت بهداشت است.
اما بهترین کار، پیشگیری از بحران است. مواجه نشدن با بحران هم، روش هایش همین هایی است که گفتم و البته در آیین نامه دولت هم گفته شده که حمل و نقل عمومی را توسعه دهید که اگر مردم مواجه شدند بتوانندسریعا خودشان رابه مقصد برسانند؛ یا تکلیف شده که فضاهای عمومی هم عایق بندی شده و به مردم مثل همه جای دنیا، تسهیلاتی داده شود که خانه هایشان را استحکام ببخنشد.
یک بحثی هم بود که معاونت علمی و فناوری دولت حمایت کرد تا مثلا در سیستان و بلوچستان یکس ری پارچه های نانو را روی کولر نصب کنند و بعد که طوفان تمام شد آن پارچه را درآورده و شست و شو دهند تا کول آسیب نخورد.
اما این چیزهایی که گفتید ربطی به وظایف شما ندارد و مربوط به زمان بحران است. پرسش من این بود که سازمان محیط زیست به عنوان یک دستگاه حاکمیت و نظارتی برای پیشگیری از بیابان زایی و تخریب سرزمین و البته پیگیری نحوه درمان ریزگردها چه کرده است؟
برای احیای آن ۳۵۰ هزار هکتار کانون های بحرانی خوزستان که ۸۰ درصدش تالاب خشک شده است چه کردید؟ و چرا از دولت نمی خواهید که همین بودجه ناچیز را که وعده دو سال پیش اش بوده برای تثبیت ۲۵ هزار هکتار از کانون های فوق بحرانی خوزستان تخصیص دهد؟
بله پیشگیری وظیفه ماست، اجازه بدید توضیح می دهم. خب ما کانون ها را شناسایی کردیم و نخستین کار ما مقابله با آن فوق بحرانی هاست ضمن اینکه در نتیجه تغییر اقلیم بخشی از این کانون های بحرانی در جنوب استان تبدیل به فوق بحرانی هم شد. اما اخیرا برخی از کانون های فوق بحرانی کشور مثل جازموریان در اثر سیلاب و بارندگی موقتا آبگیری شد.
خانم دکتر چرا با وجود ابلاغ دولت به وزارت نیرو مبنی بر اینکه حقابه تالاب ها بعد از شرب در اولویت قرار گیرد اما شما حقابه تالاب ها را از وزارت نیرو نمی گیرد تا جلوی تشدید ریرگردها گرفته شود؟ در عمل این مصوبه اجرا نشده و عملا اولویت شرب، کشاورزی و بعد هم صنعت است و تالاب هم سهمی ندارد مگر از الطاف الهی و باران؟!
توضیح می دهم ببینید در مورد هورالعظیم در خوزستان اتفاقی که افتاد این بود که ما در سال ۸۳ و ۸۴ با طرح اکتشاف نفت در هور العظیم به صورت مشروط موافقت کردیم. البته اول سختگیرانه عمل کردیم و موافقت ندادیم چون تالاب بود اما گفتند چون عراق دارد از این ذخایر مشترک استفاده می کند و ثروت کشور از دست می رود لذا موافقت کردیم و یکی از شروط ما این بود که تالاب به هیچ وجه نباید خشک شود و ارزیابی هم شد.
بعد در دولت بعد شکرت نفت اقدام به ایجاد دایک و جاده کشی های متعدد کرد و تالاب خشک شد. سال 92 که ما آمدیم دیدیم هورالعظیم کامل خشک است. به آقای زنگنه سریعا اعلام کردیم که باید حقابه تالاب تامین شود و به وزیر نیرو هم گفتیم. آقای چیت چیان گفت ما حقابه تالاب را می دهیم و شما باید مسیرهای ورودی آب را باز کنید و بعد از آن مدت ها کشمکش داشتیم. چون وزیر نفت و معاونش دستور داده بودند اما در عمل زیرمجموعه ایشان زیر بار نمی رفتند.
آن زمان آقای جوادی معاون وزیر نفت بود. ایشان آخر خودش رفت روی این دایک ها نشست تا مسیر آب را شرکت مربوطه باز کند و تهدید کرد که اگر مسیر باز نشود از روش های دیگر استفاده می کند، تا نهایتا دایک ها باز شد و از آن موقع با حقابه هایی که از کرخه برای تالاب تامین شد الان به حوضچه های ۶ و ۷ هم تقریبا آب رسیده و تصاویر ماهواره ای روند آبگیری را در سطحی معادل ۷۰ درصد نشان می دهد.
پارسال هم من رفتم بازدید کردم و به اتفاق 4-5 نفر از معاونان وزیران قایق ما هم چپ شد و ارتفاع آب هم به حدی بود که داشتیم غرق می شدیم. آن قسمت که ما بودیم نزدیک دایک مرزی ایران و عراق ارتفاع آب حدود 3 متر بود و اتفاقا پر از لاک پشت های فراتی بود و شاید یکی از دلایلی که نجات پیدا کردیم دعای همین لاک پشت ها بود (با خنده)، چو ن قبلش وقتی داشتیم با پای پیاده از دایک مرزی بازدید می کردیم متوجه شدیم که این طفلکی ها از آب خارج شده و می آمدند بالای دایک و گیر می افتند و من به همه گفتم هر کس هرچی لاک پشت دستش می رسد، برداشته و بیندازد داخل آب، چون از شدت گرمای تابستان درخشکی داشتند می مردند و بعد گفتم احتمالا دعای همین ها ما را از غرق شدن نجات داد (با خنده)، متاسفانه ماسله هورالعظیم در استان خیلی سیاسی شد و تعدادی از نماینده های مخالف دولت مدعی شدند که هورالعظیم هنوز خشک است.
شاید به خاطر اینکه تصاویر موجود حکایت از خشکیدگی بخش های وسیع و آّبگیری محدوده کمی داشت؟
نه این طور نیست، تصاویر ماهواره ای موجود است. صدا و سیمای استان هم فیلم خوبی تهیه کرد که این حقیقت را نشان می دهد. در مورد شادگان هم یک مشکل داشتیم یعنی در اثر یک سری اتفاقات حقابه تالاب خیلی آسیب دید.
منظورتان سدسازی های دهه 70 و اوایل دهه 80 است؟
خیلی از عوامل، لذا آمدیم کشت و صنعت نیشکر را وادار کردیم که زهابش را به سمت کاهش شوری هدایت کنند و گزارشی هم که به ما دادند گفتند اصلا از سم استفاده نمی کنیم مگر یک مقدار خیلی کم قارچ کش و ما هم گفتیم پساب را بعد از تصفیه به سمت شادگان هدایت کنید.
ولی این کار شما در دولت هشتم به منابع آّبزی آسیب زد. حالا اینکه آنها مدعی شدند از سم استفاده نمی کنند شما هم پذیرفتید؟
نه اندازه گیری های ما هم در یک برهه ای این را تاید کرد که پساب شان آلودگی ندارد. حداقل این آب از هیچی بهتر است اما بعد از آنکه مصوبه حقابه تالاب ها در دو سال گذشته اعلام شد برای دو دوره، یکبار 200 میلیون و بار بعد 300 میلیون مترمکعب حقابه رهاسازی شده هم برای تالاب رسید. یک اتفاق دیگر هم افتاد که با نیشکر صحبت کردیم گفتیم شما که همیشه خاک شویی و پساب ندارید، در ماه هایی که پساب ندارد از کارون آب را به شادگان پمپ کنید تا جبران آن رودخانه هایی شود که بسته شده یا رویش جاده کشیده شده که پارسال 90 میلیون و امسال 120 میلیون مترمکعب آب به تالاب دادند.
الان وسعت حوضه آبگیر تالاب چقدر است؟
بیش از ۳۵۰ هزار هکتار است.
اما این مساحت کل تالاب قبل از خشکیدگی اش بوده نه الان، ضمن اینکه این حجم آب در برابر این وسعت عملا هیچ است و برای همین شادگان هم به یکی از کانون های بحران خوزستان تبیدل شده است.
بله الان وسعت تالاب کمتر از این رقم است و هنوز بخش هایش خشک است ولی یک کار خوبی داریم می کنیم که یک کانالی را از کارون ایجاد کرده تا برای تالاب آب بیاوریم که مطالعاتش هم انجام شده و ان شاءالله برای خرداد سال 96 افتتاح می شود.
خانم دکتر به نظر شما آیا دولت به این درجه از باور رسیده که درک کند وضعیت خوزستان بسیار بحرانی است که حداقل اعتبارات مصوب برای مقابله با کانون های ریزگرد را اختصاص دهد؟ چون ما کمترین تغییرات را در سیاست ها و برنامه های دولت شاهدیم و همچنان شاهد پروژه های متعدد انتقال آّب از سرشاخه های کارون هستیم.
ما هنوز در سازمان محیط زیست به هیچ کدام از این پروژه های انتقال آب مجوز ندادیم و با بسیاری از ارزیابی های سدها مخالفت کرده و رد کردیم. از طرف دیگر دولت هر وقت وضع اعتباراتش خوب بود تخصیص های خوبی داشت من فکر می کنم سه میلیارد تومان پارسال دادیم به خوزستان برای خرید تجهیزات و تکمیل مطالعات.
سه میلیارد تومان که رقمی نیست، بعد هم تجربه نشان داده بسیاری از سدها و پروژه های انتقال آب بدون مجوز سازمان هم اجرایی شده است چون سازمان قدرت اجرایی ندارد.
نه این طور نیست ما الان انتقال آب چغاخور را متوقف کردیم پس قدرت داریم! اما امسال دولت هنوز هیچی از اعتبارات را تخصیص نداده که این هم خاص همه دستگاه هاست نه فقط محیط زیست. ولی در استان به صورت نسبی تلاش هایی شده است. اخیرا هم که آن بحران در خوزستان به وجود آمد رییس جمهوری برای تثبیت آن 20 هزرا هکتار کانون های فوق بحرانی به سازمان جنگل ها دستور داد که برنامه ریزی کند.
برنامه که هست، دولت اگر پول بدهید برنامه اجرا می شود.
الان آقای حجتی با آقای جهانگیری دارند برای این موضوع فکر می کنند و چندین جلسه همب رای این کار برگزار شده و وزیر جهاد گفتند مشکل حل می شود! آما شما به این هم توجه داشته باشید که مجموعه ای از عوامل باعث تشدید بحران خوزستان شده و بارندگی هم بسیار کاهش یافته است.
بارندگی جای خود، اما کارشناسان که حتی برخی مسئولان هم می گویند سدسازی ها علت عمده بحران امروز خوزستان است. چرا شما این را نادیده می گیرید و عمدتا یا به کانون های خارجی اشاره می کنید یا کاهش بارندگی؟ حال آنکه سازمان جنگل ها صراحتا علت بحران های اخیر خوزستان را کانون های داخلی استان و علتش را هم سدسازی ها می داند.
بله اما این کاهش بارندگی، خشک خاک را هم تشدید می کند و بادهای جنوبی که می وزد شرایط بحرانی می شود.
نمره دولت یازدهم را در بخش محیط زیست چند می دهید؟
کار خیلی سختی است ولی سوال خوبی است. فکر می کنم در مقایسه با شرایط و گرفتاری هایی که دولت به لحاظ اقتصادی و اشتغال و مسائل اجتماعی و بحث تحریم و برجام و فشارهای سیاسی که داشتیم...
اینها که همیشه در همه دولت ها بوده؟
نه دیگه، دولت احمدی نژاد رشد اقتصادی 7 درصد و تورم 10-11 درصد دولت قبلی را تحویل گرفت و وقتی دولت را تحویل داد رشد اقتصادی اش منفی 4 درصد و تورم 40 درصد تحویل آريالای روحانی داد و این بدترین شرایط ر ا برای د ولت فعلی ایجاد کرد. بدون شک بدترین دولت از نظر وضعیتی که تحویل گرفت، دولت آقای روحانی بوده است و وضع محیط زیست هم همین بود. با این تفاسیر من نمره قبولی به دولت می دهم.
خب نمره 10 هم نمره قبولی است. شما چند می دهید؟
نه خیلی بیشتر نمره می دهم، مثلا ۱۶ تا ۱۷ ولی ۲۰ قطعا نمی دهم چون هنوز خیلی کار داریم. برای اینکه اعضای دولت هرکدام در بخش های خودشان خیلی کار کردند؛ چون آقایروحانی با جرات آمد جلو و همان نخستین جلسه هیات دولت را به بحث ارومیه اختصاص داد.
وزیران کابینه برای محیط زیست چه کاری کردند؟
وزیر نیرو می توانست حقابه تالاب ها را در بدترین سال های خشکسالی ندهد. اما رسما تعیین و بعد هم ابلاغ کرد. حالا اینکه قدر محقق شد من کاری ندارم ولی بالاخره یک بخشی دادند. بهترین کار آقای زنگنه هم حذف بنزین پتروشیمی بود.
به خاطر همین به ایشان جایزه ملی محیط زیست دادید؟
به خاطر همین یک کار و حذف سرطان از شهرهای ما. آقای حجتی هم در اصلاح الگوی کشاورزی کار کردند.
ولی ممنوعیت کشت برنج در ۱۵ استان کشور به رغم مصوبه وزارتخانه هنوز نادیده گرفته می شود؟
بله ولی خیلی کارهای خوب دیگری هم شده است.
وزیر صنعت هم نمره قبولی می گیرد؟
بله چون بالاخره استاندارد خودروها و موتورسیکلت ها بعد از ۷-۸ سال مقاومت خودروسازها ارتقا یافت. وزیر راه و شهرسازی هم در توقف بلندمرتبه سازی در تهران موفق بود.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
این خانم خیلی پررو تشریف دارن
از مسئولین خواهش می کنم هرچه زودتر این خانم را از کار برکنار و محاکمه نمایند
محیط زیست ایران نابود شده است و این به خاطر بی کفایتی این خانم است
پسر ایشان هم که افتضاح به بار آوردند و کسی چیزی نگفت
متاسفم
هیچ بقالی نمیگه ماست من ترشه !! تا حالا دیده نشده یکی از مسئولین بیان و بگن در اداره امور و برنامه ها اشتباه کردن ! همه شون کار های خوبی انجام دادن که درآینده مشخص خواهد شده که چه کار خوبی انجام دادن ! این همه گرد و غبار و آلودگی هوا و مشکلات زیست محیطی همان اقدامات چندین سال پیش بود که با به به و چه چه انجام داده شد و الان دودش به چشم مردم میره ! الحمدالله از شما هم سنی گذشته و فرزندتون هم که آمریکاست و این گردوغبار و آلودگی رو تنفس نمیکنه ! نگران آینده فرزندان مردم هم که نیستین ! پس خدا رو شکر !!
چرا ایشونو استیضاح نکردن؟؟؟؟زورشون فقط به اون وزرای قبلی میرسید؟
عکسش هم حالمو بد میکنه، هر وقت میبینمش احساس میکنم پر روترین دروغگوی دنیا جلو روم وایستاده و داره اسرار میکنه که آدم راستگوییه، نمیدونم چرا در مورد ایشون و خانواده سرکار خانم قانون اجرا نمیشه؟!
آره کاملاً هم موفق بوده اید و بهترین نمونه کارنامه تان هم به استان خوزستان و تهران مربوط می شود. البته شما اروپا تشریف داشتید این افتخار رو به صورت کنترل از راه دور کسب کرده اید!!!
بله شما در زمینه منقرض کردن یوزپلنگ‌ها و آلوده کردن هوای خوزستان و از بین رفتن دریاچه‌ها و خشک کردن تالاب‌ها آتش‌سوزی جنگل‌ها موفق عمل کردید با همین فرمون برید جلو محیط‌زیست ایران رو به‌طور کامل تو دره چپ میکنید
آره راست میگید خانم ابتکار، مواردی از قبیل خشکی تقریباً کامل دریاچه اورمیه، فرابحران چندین ماهه استان خوزستان، و مشکلات روز افزون و سال افزون آلودگی کلان شهرها در چهار سال شما، برگ های زرین مدیریت مدبرانه شما بوده اند. انصافاً به شما خیلی ظلم شده و کاش نمره 20 به خود میدادید تا عدالت رعایت میشد!!
ای خداااااااا
عزیزم وزیر رو استیضاح میکنن دلبندم . این خانم رییس سازمان محیط زیست . هنوز سواد سیاسی نداریم خدایا. اون کتاب مطالعات اجتماعی تو مدرسه نخوندی . وزیر رو استیضاح میکنن.
از طرفی این خانم چجور روش میشه از کلمه موفقیت استفاده کنه اصلا .
چی بگیم والا.....خدا انشا.. ابتکارو هدایت کنه