تهران در حال فروپاشی؛ بحرانِ تهران به روایت هاشمی

سالنامه شرق: تهران در یک سال اخیر حوادث و ماجراهای بسیاری را به لحاظ شهری به خود دیده است؛ وقایعی که بروز و وقوع هرکدام چندین روز و هفته پایتخت و اهالی اش را متاثر کرد. حوادثی همچون انفجار لوله گاز در شهران، نشست های متعدد زمین در معابر عمومی، ماجرای واگذاری املاک و در نهایت حادثه پلاسکو که در همه آنها اگرچه ارگان های مختلفی درگیر و دخیل بودند اما یکی از مسئولان و پاسخ گویان اصلی همه آنها به غیر از مدیران شهری و شهرداری، استاندار تهران بود.

سید حسین هاشمی خود انتقادات زیادی به شرایط فعلی مدیریت شهر تهران دارد و می گوید: برای حل بسیاری از این مشکلات و اشکالات درصدد تعامل با ارگان های ذی ربط از جمله شهرداری تهران بودیم اما این تعامل از سوی آنها حفظ و پیگیری نشد. او همسو با انتقادات رییس جمهور درباره درآمدزایی شهرداری تهران و نحوه صدور مجوز در ساخت و سازها به ویژه در ساختمان های تجاری نیز نقدهایی دارد و صریح این موارد را مطرح می کند.

رییس جمهور در اجلاس شهرداران انتقادی را درباره اداره شهر با فروش تراکم داشتند که تا مدت ها با انتقاد و هجمه از سوی شهرداری تهران رو به رو شد. شما که از نزدیک تر با مسائل تهران آشنا هستید و بر تعامل با شهرداری تهران هم تاکید دارید، چقدر این رویکرد رییس جمهور را درباره اداره تهران با تراکم فروشی منطبق می دانید؟

من با ذکر مثال می گویم؛ ما در حال حاضر با مسئله مهمی به نام مجموعه های تجاری یا «مال»ها مواجه هستیم که از همه لحاظ به نقاط پرخطر و پرآسیب تهران تبدیل شده اند. جانمایی این مجموعه های تجاری به شدت اشتباه بوده و همچنان هم ادامه دارد و شاهد افزایش آنها هستیم. به عنوان نمونه خیابان مقدس اردبیلی که به خاطر حضور پالادیوم، بیشتر ساعت های روز قفل است و مسیرهای اطراف خود را هم قفل می کند. همین اتفاق را مجتمع تجاری ارگ در میدان تجریش دارد و یکی از ورودی های مهم میدان را قفل کرده است.

در هیچ جای دنیا به چنین مجتمع های تجاری ای با این ظرفیت در چنین فضاهایی اجازه ساخت نمی دهند و من نمی دانم این الگوی اشتباه را از کجا گرفته اند. در همه جای دنیا فضایی را به عنوان مراکز خرید در نظر می گیرند که تمام فروشگاه ها و برندها کنار هم قرار می گیرند و همه امکانات را هم برایشان قرار می دهند و هیچ مزاحمتی برای شهروندان و شهر ندارد. اتفاقی که رخ داده این است که این مال ها در کنار خانه مردم بالا آمده اند و برای ساخت شان هیچ دلیلی جز ایجاد درآمد برای شهرداری تهران نداشته اند.

ما در تهران مکرر با خیابان ها و کوچه هایی با معبر کم و معدود رو به رو هستیم که برج های 20 یا 30 طبقه مسکونی و تجاری را در نظر بگیریم متوجه عمق فاجعه می شویم و همه اینها نشان می دهد در واگذاری و دادن مجوز به این واحدها اصول معماری شهری یا طرح جامع شهر را مد نظر نداشته اند.

علاوه بر اینها من بارها درباره ساخت و ساز در غرب تهران هشدار داده ام که کریدور هوایی تهران را بسته اند، اما توجهی به این مسائل نمی شد. اوایل که این موضوع را مطرح می کردیم، قبول نمی کردند؛ اما حالا پذیرفته اند که این ساخت و سازها جلوی حرکت باد را وقتی که سه یا چهار متر بر ثانیه است، می گیرد و امکان عبور ندارد. باید قبول کنیم که جانمایی این فروشگاه ها و برج ها در تهران اشتباه بوده است، اما حالا که رخ داده، باید جلوی افزایش آن را گرفت.

تا به حال درباره برخورد و جلوگیری از دادن مجوز و شروع به کار این برج ها و مجموعه ها اقدامی کرده اید؟

مواردی بوده که مستقیم یا از طریق شورای عالی شهرسازی اقدام کرده ایم؛ مثلا درباره باغ معنوی در محدوده منطقه یک؛ البته این برج ها و مال ها که ساخته شده اند و نمی توان درباره آنها کاری کرد، اما ازاین به بعد باید در این روند کنترل داشت؛ ما می دانیم در بسیاری از این نقاط مهم و حساس تهران، تراکم ها و مجوزهایی داده شده و کار قطعا در آینده سخت تر می شود.

ما در تهران با ساختمان های سینوسی مواجه هستیم؛ بناهایی بلند و کوتاه که به شکلی نابرابر و غیرهمگون در کنار هم قرار گرفته اند و برای یکدیگر مزاحمت و خطر دارند. در همه جای دنیا پس از جانمایی، تعداد طبقات مشخصی را در یک پهنه مجوز می دهند، اما در تهران یک محله مدل به مدل از مجوزها را می توان دید که از یک طبقه به ۲۰ طبقه رسیده اند و این روند عینی در شهر، گویای رعایت نکردن طرح جامع تهران است.

در ادامه همین موضوع تراکم با مسئله نحوه هزینه درآمدهای شهرداری تهران و برخی اتفاقات، همچون املاک نجومی که از سوی دستگاه های مسئول در حال پیگیری بیشتر موضوع است، مواجه هستیم. آیا نمی توان درباره این عملکرد مالی بررسی بیشتر داشت؟

من با بررسی این موضوعات مهم و پیگیری آن موافق هستم، اما نباید مسائل را سیاسی کرد؛ چرا که به نظر من هر کاری را که می خواهند خراب کنند، سیاسی می کنند. تجربه من در این سال های مدیریتی این است که هر جا سیاسی کاری شد، کار به نتیجه نمی رسد، اما اگر کارشناسی باشد، می تواند به نتیجه برسد. نقش اصلی و مستقیم شورای شهر تهران نظارت و بررسی این مسائل مالی و بودجه بوده و هست.

شما معتقدید شورا عملکرد خوبی درباره نظارت بر شهرداری تهران داشته؟

من ورود زیادی نداشتم؛ چون از نظر قانونی زیر نظر مستقیم استاندار نیست و فرمانداری تهران در حوزه مصوبات شورا ورود دارد؛ اما معتقدم شورا وظیفه ذاتی در این مورد داشته است و اگر مسائل را به موقع جزیی تر بررسی می کردند، شاید خیلی از این مباحث اصلا مطرح نمی شد.

درباره اظهارنظرتان در زمینه گرسنه مطلق هم حاشیه هایی ایجاد شد!

در میان افراد غیرمعتاد، بهزیستی 18 هزار زن سرپرست خانوار در تهران دارد، نزدیک به 150 هزار معلول تحت پوشش دارد، کمیته امداد نزدیک به 140 هزار نفر را تحت پوشش دارد و بیش از سه هزار خیّر در تهران تعداد زیادی از افراد نیازمند را پوشش می دهند. به نظر من اینها رقم های خوبی است و در شرایطی که این ارگان های حمایتی را در کنار یارانه قرار می دهیم، نمی توان گفت گرسنه مطلق در تهران وجود دارد.

حرف من درباره گرسنه مطلق به این معنی، کسی است که حتی نمی تواند در یک شبانه روز نان هم برای خودش بخرد. وقتی کسی حداقل 45 هزار و 500 تومان ماهانه یارانه می گیرد، می تواند حداقل نان خود را بخرد و اینها را نباید با معتادان همسان کرد. در همه جای دنیا کارتن خواب و معتاد وجوددارد و محدود به تهران و ایران نمی شود.

در بحث کارتن خواب ها و معتادان با مسئله ورود و ماندگاری افراد شهرستان های اطراف تهران و حاشیه نشین ها مواجه هستیم که بار اضافی برای تهران هستند و نمونه آن را در همان گورخواب های شهریار دیدیم. نمی توان این افراد را در همان شهرستان ها نگه داشت و درمان کرد؟

در حال اقداماتی برای شهرستان ها هم هستیم. اما تا وقتی که خدمات درمانی در شهرستان ها انجام نشود، موثر نیست. بیش از ۵۰ درصد معتادانی که جمع آوری می کنیم از سایر استان ها هستند.

نمی توان همان اقدامی را که در شهر تهران در حال وقوع است، در شهرستان ها هم مستقر کرد تا وارد تهران نشوند؟

ما هم توقعمان از ستاد مبارزه با مواد مخدر همین است. البته نباید درآمد و امکانات شهر تهران را با شهرداری های شهرستان های ایران مقایسه کنید. آنها مشکلات مالی زیادی دارند. شهرداری تهران حداقل 18 هزار میلیارد تومان بودجه دارد. در عین حال اقداماتی را شروع کرده ایم و مرکز اخوان را که به زودی گسترش می یابد، برای نیاز محدوده غرب تهران اختصاص داده ایم. همین امکانات را برای شرق تهران با کمک خیرین ایجاد خواهیم کرد.

این اقدامات در اخوان با چه هزینه ای و چه برنامه ریزی ای قرار است اتفاق بیفتد؟ چه مرجعی هزینه می کند؟

اخوان حدود ۶ هزار مترمربع فضای خالی وغ یرفعال دارد که تا شروع سال جدید اقدامات اجرایی درآن انجام می شود و ظرفیت آن را به بیش از هزار و ۶۰۰ نفر می رسانیم و مجموعه کاملی برای درمان و بازپروری و آموزش خواهیم داشت. منابع این اقدام را دولت و خیرین پرداخت می کنند و به این ترتیب جلوی ورود معتادان شهرستان های اطراف به شهر تهران را می گیریم.

شهردار تهران در این سال ها در جلسات استان شرکت نمی کرد، در این مدت حضور داشتند؟

چند جلسه اول بودند، اما بعد متوقف شد. البته همکاری را قطع نکردند و گاهی برخی از کارشناسان می آمدند، اما قطعا اگر حضور مستقیم داشتند، بیشتر جواب می گرفتیم؛ مثلا در همان روزهای اول که سیل سولقان اتفاق افتاد، همکاری خوبی را شاهد بودیم و خوب نتیجه گرفتیم و اختلافی نبود. به عبارتی ما انتظار داشتیم ارتباط در سطح بالا و قوی تری باشد که این گونه نشد؛ اما بدنه کاری ارتباط داشت.

از نگاه بیرونی این گونه برداشت می شود که استانداری برخوردی مسالمت آمیز با شهرداری تهران دارد؛ نمود عینی این موضوع را در حادثه شهران دیدیم. وقتی که همه ارگان های مسئول اعلام کردند مترو در این حادثه مقصر و مسئول است، نه گزارش قطعی و نهایی ای اعلام شد و نه برخوردی صورت گرفت؛ درحالی که موضوع جان مردم مطرح بود!

دولت یازدهم دولت قانون گراست و فعلا به هر دلیلی از سال ها قبل قانون شده که یک سری از اختیارات را به جای فرمانداری تهران به شهردار تهران داده اند و مثلا شهردار در کمیسیون ماده ۵ یا کمیسیون ماده ۱۰۰ یا ستاد بحران تهران و شورای ترافیک تهران و... اختیاراتی دارد؛ بنابراین با نگاه به این قوانین موجود باید تعامل و همکاری کرد.

شما از این تعامل در این مدت جواب گرفت اید؟

تا حد زیادی و با همین شرایط که می بینید جواب گرفته ایم. البته معتقدم شرایط در تهران متفاوت است و نمی توان آن را با شهرهای دیگر مقایسه کرد و باید تعامل و تنظیم روابط را همیشه مدنظر داشته باشیم.

قبول دارید که دربسیاری از موارد و به طور مشخص در حادثه شهران که کاملا مشخص بود مترو تهران مقصر است و سازمان مدیریت بحران هم این موضوع را تایید، درباره اعلام نهایی و برخورد با خاطیان اغماض شد؟

همان زمان هم اعلام کردیم که موضوع مقصران را پیگیری می کنیم، اما عجله نداریم و منتظر نظر تیم کارشناسی می مانیم، در عین حال این را که تونل مترو یکی از عوامل موثر باشد، نمی توان از ذهن دور کرد؛ چرا که در جاهای دیگر که مترو در حال احداث است مشکلاتی از این قبیل داشتیم. البته به جز مترو که بخشی از علل این موضوع است، باید مسئله خشک سالی و بهره برداری از آب های زیرزمینی را هم اضافه کنیم.

در شرایطی که هر نقطه ای از تهران یکباره نشست می کند و مردم نگران شده اند، نباید درباره این شرایط و امنیت تهران بررسی و ورود جدی تری داشته باشیم؟ حداقل درباره یکی از دلایل ثابت شده که مترو است!

ما هم در این زمینه اتفاق نظر داریم و بررسی های کارشناسی را شروع کرده ایم تا علاوه بر خطوط مترو، حرکت آب های سطحی و قنات ها و.... هم بررسی شود. درباره حادثه شهران خوشحال هستیم که حداقلِ ضایعات انسانی را داشته ایم و باید دقت را بالا ببریم و این قدر دنبال شوت کردن توپ در زمین دیگران نباشیم. و نظرات کارشناسی را بپذیریم و شرایط را اصلاح کنیم.

تهران در چند ماه قبل و در برهه ای مشخص دچار ترافیکی متفاوت حتی در روزهای عادی و غیربارانی بود. این موضوع را قبول دارید؟ آیا در این مورد بررسی و گزارشی تهیه شد؟

غیرعادی بودن ترافیک تهران در دو هفته مشخص را من هم احساس و اعلام کردم، اما وقتی موضوع را با آقای ساجدی نیا، فرمانده تهران و پلیس راهور گفتم آنها نظر دیگری داشتند. از نظر من طبیعی نبود؛ چرا که من 21 سال است که این مسیر را هر روز بدون تغییر می روم و در همان ساعت ترافیک مشخصی دارد، ولی این ترافیک در ان دو هفته برای خود من غیرمنتظره بود. البته در این مورد بحث های حاشیه ای هم مطرح شد، اما در نهایت هم اصل موضوع، یعنی ترافیک برطرف شد. فرمانده جدید راهور هم فرد متخصص و پاسخ گویی است و الحمدلله شرایط مثل قبل شده است.

با نظر شهرداری درباره اینکه نمایشگاه عامل اصلی این ترافیک است، موافق بودید؟

نمایشگاه همیشه بوده است و اتفاقا در این مدت که ترافیک قفل کننده داشتیم، نمایشگاه های پربازدید نداشتیم و آن ترافیک قفل کننده به تنهایی ربطی به نمایشگاه نداشت.

شما به عنوان استاندار و نماینده دولت، اظهاراتی را که درباره عدم ارائه کمک های دولتی می شود چقدر منصفانه می دانید؟

بسیاری از این اظهارات منصفانه نیست. به عنوان نمونه مباغلی هر سال به عنوان ارزش افزوده یا از محل آلایندگی و جرائم رانندگی در بودجه سالانه مشخص می شود که از ملح های مختلفی تامین می شود و درمجموع حداقل سالانه بیش از سه هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به حساب شهرداری تهران واریز می شود.

ما منکر کمک هایی که باید از سوی دولت انجام شود، نیستیم. اما اینکه می گویند دولت چیزی نمی دهد، کم لطفی است. چرا دریافت این مبلغ را اعلام نمی کنند؟ من در این مدت پرداخت این رقم ها را اعلام کردم تا یادآوری شود و همه بدانند؛ چرا که رقم کمی نیست و پول مردم است. به نظر می رسد شهرداری تهران در مقابل سایر طلب هایی که از دولت دارد چنین حرف هایی را مطرح می کند.