نقش پارلمانی زنان در تقویت توسعه سیاسی

روزنامه آرمان نوشت: کار، حق مالکیت، حق رای دادن و حق رای گرفتن.» اینها بخشی از منویات بنیانگذار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی‌(ره) است که همواره بر حضور جدی زنان در عرصه‌های مختلف حیات اجتماعی تاکید داشتند و در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی این مهم از طریق قانونگذاری، بسترسازی و اهتمام به تربیت زنان برای حضور پررنگ در حوزه‌های مختلف سیاسی- اجتماعی توانست منجر به رشد دانش آموختگی زنان شود که آنها را آماده ایفای وظایف اجتماعی کرد.

در واقع امروزه بیش از هر زمان دیگری توافق بر این اصل که توسعه پایدار هر جامعه‌ای وابسته به توانمندی و مشارکت تمامی اعضای آن جامعه است، شکل گرفته و در پرتو این توافق همگانی، حضور پررنگ‌تر زنان در تعالی و توسعه کشور اهمیتی دوچندانی یافته است. باید تاکید کرد که مشارکت سیاسی زنان یکی از چالش‌های موجود در ساختار سیاسی کشور است و در طول دهه‌های اخیر فراز و نشیب‌های بسیاری داشته است که باید دیدگاه مردسالارانه در جامعه ایران و کم تجربگی زنان در عرصه فعالیت‌های سیاسی را از مهم‌ترین دلایل کمرنگ بودن حضور زنان در سطوح عالی مدیریت و اجرا دانست؛ به گونه‌ای که بر اساس آمار در سال ۱۳۹۰ سهم زنان از کرسی‌های مجلس شورای اسلامی تنها ۳‌درصد بوده است و همین امر سبب شد تا جایگاه ایران از منظر سطح مشارکت سیاسی زنان رتبه ۱۳۴ در میان ۱۹۰ کشور باشد.

طبیعتا این جایگاهی نیست که یک جامعه را به سمت توسعه حرکت دهد به‌ویژه زمانی که بپذیریم توسعه پایدار در گرو مشارکت همه آحاد جامعه است. علاوه بر این، ایران در بین ۱۷۰ کشور جهان دارای رتبه ۱۴۱ از نظر حضور کمی زنان در پارلمان است و در بین ۱۶ کشور خاورمیانه رتبه ۱۴ را دارد. حال اگر با انتخابات مجلس دهم و حضور ۷‌درصدی زنان در این دوره شاهد تغییر جایگاه ایران در جهان باشیم باز هم نباید گمان کرد که وضعیتمان در این حوزه مطلوب است. بنابراین باید با سازماندهی مناسب امور زنان و توانمند ساختن آنها و نیز توجه به منافع و سهم آنان در جریان توسعه و مشارکت، در مسیر توسعه پایدار حرکت کنیم.

با اینهمه می‌توان حضور پرتعداد زنان در مجلس دهم را امری خواند در راستای حرکت جامعه به سوی احساس نیاز به تعمیق نگاه زنانه در فرآیندهای تصمیم گیری و همچنین مشارکت دادن زنان در امور مدیریتی و اجرایی؛ اموری که زنان نشان داده‌اندبه رغم حضور کم تعدادشان در جایگاه‌های مدیریتی، به خوبی از پس آن برآمده‌اند و همین مساله سبب شده تا اعتماد جامعه را به دست آورند و راه خود را برای پذیرش نقش‌های مسئولانه‌تر و سازنده‌تر اجتماعی باز کنند.

سهم زنان از ادوار دهگانه مجلس

برای سنجش اهمیت حضور پرتعداد زنان در مجلس دهم، باید نگاهی به حضور زنان در دوره‌های پیشین قوه مقننه انداخت تا این نتیجه حاصل شود که جامعه، امروزه بیش از گذشته به اهمیت حضور زنان در نهادهای تصمیم گیری واقف شده است. باید گفت که در نخستین دوره مجلس شورای اسلامی تنها ۴ نماینده زن به مجلس راه یافتند. در دومین و سومین دوره‌های مجلس نیز زنان نتوانستند تعدادشان را به بیش از این تعداد برسانند. در چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی اما تعداد نمایندگان زن به ۹ نفر رسید و این افزایش حدود دوبرابری در مجلس پنجم هم به سیر صعودی اش ادامه داد و ۱۴ نماینده زن را در درون خود پذیرفت و توانست رکورددار حضور زنان در قوه مقننه شود. مجلس ششم با ۱۳ نماینده زن و مجلس هفتم با همین تعداد دوره چهار ساله خود را سپری کردند.

این تعداد اما در مجلس هشتم ریزش کرد و به ۸ نماینده زن تقلیل یافت. در مجلس نهم نیز تعداد نمایندگان زن تنها به ۹ نفر محدود شد تا اینکه نوبت به دهمین دوره مجلس شورای اسلامی رسید که این دوره توانست با حضور ۱۸ نماینده زن رکوردار ادوار ده گانه شود. با اینهمه اگرچه کمیت همواره مولفه‌ای مهم در سنجش شاخص‌های توسعه‌یافتگی اجتماعی است اما در حقیقت آنچه که در عینیت بخشیدن به رسالت خطیر خدمت‌رسانی به مردم، کلیدواژه است، کیفیت عملکرد است و تجربه نشان داده که این تعهد، دانش و تخصص مدیران و تصمیم گیرندگان است که موجب اعتماد مردم به آنان می‌شود بر این مبنا بررسی عملکرد زنان مجلس دهم، بهترین شیوه‌ای است که می‌توان با اتکا به آن به آینده حضور زنان در دستگاه قانونگذار خوشبین یا برعکس بدبین شد. «آرمان» درهمین راستا نظر چند تن از زنان مجلس دهم را پرسیده است.

سلحشوری: عزم فراکسیون زنان

پروانه سلحشوری، نماینده تهران و رئیس فراکسیون زنان مجلس دهم ورود تعداد بیشتری از زنان پارلمان را نشانگر خواست جامعه به حضور وکلایی دانست که نیازهای جامعه زنان به عنوان نیمی از جمعیت جامعه را پاسخگو هستند. وی افزود: در راستای پاسخگویی به این نیاز فراکسیون زنان تشکیل و آغاز به کار کرد و همگی اعضا فراکسیون عزم و اراده شان معطوف به پیشبرد امور زنان است. سلحشوری تاکید کرد: هدف ما در فراکسیون زنان نیز بر همین مبناست تا ساختاری ایجاد کنیم که پاسخگوی مطالبات بحق و حقوق زنان ایرانی اسلامی باشد و در دوره‌های بعدی نیز زنان دیگری که به مجلس خواهند آمد درون این ساختار و تشکیلات قرار گیرند تا مطالبات زنان دغدغه اصلی آنان باشد. درحال حاضر تعداد نمایندگان زن نسبت به دوره‌های قبلِ مجلس زیادتر است، با اين حال زنان فقط شش‌درصد از كل نمايندگان مجلس را تشکیل می‌دهند و بايد اظهار داشت كه لیاقت و توانایی زنان ما بیشتر از این تعداد است.

ذوالقدر: پرداختن به مطالبات زنان از نگاه زنان

فاطمه ذوالقدر دیگر نماینده مردم تهران، با اشاره به مطالبات و نیازهای زنان جامعه، حضور زنان در مجلس را فرصتی خواند که می‌تواند بخش مهمی از نیازهای نیمی از جمعیت را پاسخگو باشد، آن‌هم با ایجاد یک ساختار منسجم و پیمودن گام‌های هدفمند. وی تصریح کرد: این ساختار در فراکسیون زنان مجلس دهم ایجاد شده است و همه نمایندگان زن با اتحاد و برنامه ریزی در حال استحکام و قوت بخشیدن به این ساختارند. ذوالقدر همچنین بازنگری در قوانینی را که ممکن است محدودیت‌هایی بر سر پیشبرد امور زنان ایجاد کنند، یکی از اولویت‌های فراکسیون زنان خواند و تاکید کرد که اراده فراکسیون بر این است که نگاه زنانه به چالش‌ها و مطالبات زنان را جایگزین نگاه مردانه کند اگرچه اساسا در مجلس رویکرد جنسیتی وجود ندارد اما پرداختن به برخی از موضوعات جامعه از زاویه دید زنان بهتر می‌تواند به چالش‌ها پایان دهد و نیازهای زنان را محقق سازد. وی کارآفرینی و ایجاد اشتغال برای زنان را یکی از اولویت‌های فراکسیون زنان در جهت افزایش مشارکت اقتصادی زنان در جامعه و به تبع آن توانمندسازی زنان خواند و ابراز امیدواری کرد که این مهم از طریق ارتباط فراکسیون با سایر نهادها و دستگاه‌ها تحقق یابد.

سیاوشی: شاخص حضور ۳۰‌درصدی

طیبه سیاوشی شاه‌عنایتی نیز حضور پرتعدادتر زنان در مجلس دهم را نشانگر این دانست که جامعه نیاز به حضور زنان در نهادها و دستگاه‌های تصمیم ساز را درک کرده است و خواستار مشارکت دادن زنان در سطوح بالای سیاسی و اجرایی است. وی ادامه داد: ساختار یکدست مردانه در کشورمی تواند مشکلاتی را ایجاد کند که رفع این مشکلات جز با تغییر این ساختار ممکن نخواهد بود و بر اساس این نگاه است که مساله شاخص حضور ۳۰‌درصدی زنان در مناصب و جایگاه‌های مدیریتی مبنای نظر اصلاح طلبان قرار گرفت تا جامعه در مسیر توسعه حرکت کند. سیاوشی تاکید کرد: این تلاش برای حضور ۳۰‌درصدی زنان در لیست امید در انتخابات مجلس دهم و تایئید آن از سوی جامعه نشانگر فهم و درک جامعه بود و این امر که باید بازتعریفی در واسپاری مسئولیت‌ها به زنان جامعه صورت گیرد،.

گرچه حضور ۷‌درصدی زنان در مجلس دهم تکافوی نیازهای جامعه را نمی کند اما اینکه این نیاز به حضور زنان درک شده مهم است و امید است در آینده، زنان سهم قابل توجهی از کرسی‌ها را در مجلس و سایر دستگاه‌ها کسب کنند. وی تصریح کرد: در واقع برای پاسخگویی به همه مطالبات زنان از هر قشر و رده‌ای باید‌ درصد حضور زنان افزایش یابد که در اولین قدم در شورا و بعد در مجلس امید است که شاهد حضور پررنگ‌تر زنان باشیم. نماینده مردم تهران با اشاره به راهکارهای تقویت حضور اجتماعی و مدیریتی زنان، گفت: یکی از راهکارها ترغیب زنان و اعتماد کردن به آنان از طریق اعمال سهمیه ۳۰‌درصدی است تا آنان را وارد میدان کند. راهکار مهم‌تر و اساسی‌تر دوم، بسترسازی فرهنگی برای افزایش حضور زنان در امور سیاسی و اجرایی از طریق آموزش و توانمندسازی آنان است و راهکار سوم نیز خودباوری زنان در جایگاه‌های مدیریتی است بدین معنی که هم خود را باور کنند و هم به مدیریت زنانه باور داشته باشند.

جلودارزاده: فراکسیون زنان جایگاهی کیفی است

سهیلا جلودارزاده که سابقه حضور در ادوار مجلس را در کارنامه دارد، حضور زنان و مشارکت آنها در جایگاه‌های مدیریتی و تصمیم گیری از جمله مجلس را از ضرورت‌های ساختار سياسي کشور خواند و تاکید کرد: در انتخابات مجلس دهم شاهد بودیم که زنان برای تغییر شرایط خودشان مشارکت بیشتری کردند و به زنان رای دادند چرا که این نگاه در جامعه شکل گرفته که بخشی از امور را تنها زنان هستند که می‌توانند به پیش برند و برای آنها برنامه ریزی کنند. وی خاطرنشان کرد: به خاطر دارم در دوره‌های گذشته زمانی که از یکی از خانم‌های نماینده در مورد مسائل زنان در مجلس مطالبه کردم گفت وقتی آقایان هستند و حرفی را می‌زنند چه ضرورتی است که ما آن را دنبال کنیم.

این در حالی است که زنان مجلس دهم جدای از تعاملی که با نمایندگان مرد دارند، مستقل عمل می‌کنند و این گونه نیست که سایه مردان بر سر زنان سنگینی کند. جلودارزاده حضور زنان در کمیسیون‌های مختلف را در راستای یک تقسیم کار زنانه در مجلس خواند تا زنان بتوانند در حوزه‌های مختلف منشأ اثر باشند و مطالبات موکلان خود را لحاظ کنند. وی درباره ماهیت و عملکرد فراکسیون زنان مجلس دهم گفت: ما تلاش کردیم فراکسیونی را تشکیل دهیم که کیفی باشد نه نمایشی.چرا که جامعه برای اعتماد به زنان به بررسی عملکرد آنان نیاز دارد و نه حضور فیزیکی آنان در جایگاه‌ها و نهادهای تصمیم گیری و اجرایی. نماینده مردم تهران در مجلس همچنین از تعامل سازنده فراکسیون زنان با دولت خبر داد که می‌تواند پیش برنده مصوبات مجلس باشد. وی تاکید کرد: بسياري از طرح‌ها را با مطالعات و تجربيات معاون رئيس‌جمهور در امور زنان انجام مي‌دهيم و موضوعاتي چون طرح توانمند‌سازي زنان سرپرست خانوار، صندوق كار آفريني زنان و برداشته شدن تبعيض‌هاي نا‌روا عليه زنان در فراکسیون در حال پیگیری است.

ساعی: زنان یکی از بازوهای توسعه سیاسی کشور هستند

زهرا ساعی نماینده اصلاح طلب تبریز اما انتقادهای وارد شده به فراکسیون زنان را مورد توجه قرار داد و گفت: اینکه گفته می‌شود فراکسیون زنان منفعل وکم تجربه است و زنان مجلس کم تجربه هستند را قبول ندارم چرا که هر یک از زنان مجلس دهم دارای تخصص و تجربه در حوزه‌های مختلف هستند و این را در کمیسیون‌های تخصصی خود اعمال می‌کنند. وی ادامه داد: فراکسیون زنان نهادی پویا و کارآمد است. به‌طور مثال در جریان تصویب برنامه ششم توسعه چهار كميته در فراكسيون زنان تشكيل شد كه همواره بحث زنان و خانواده را با برنامه ششم توسعه مورد بررسي قرار داد تا هر آنچه به نفع زنان و خانواده است، اعمال شود. وی یادآور شد: به ثمر رسیدن طرح‌ها و برنامه‌های فراکسیون زنان و همچنین طرح هایی که در کمیسیون‌های مختلف مجلس در حال تدوین است، نیازمند زمان است و دور از انصاف است که بخواهیم با گذشت حدود چند ماه از مجلس و بدون نگاه به تلاش‌های زنان، عملکرد آنان را مورد نقد قرار دهیم.

وی تصریح کرد: زنان مجلس دهم در تلاش هستند تا باعملکرد خود در این دوره، راه را برای افزایش مشارکت سیاسی زنان در جامعه بالا ببرند و اعتماد موکلان خود را جلب کنند تا در سال‌های آینده شاهد صعود جایگاه کشور در میزان مشارکت سیاسی زنان باشیم. ساعی همچنین با بیان اینکه در مجلس در پی تقابل دو جنس زن و مرد نیستیم، گفت: ما در پی تحقق رویکردی هستیم که در آن دغدغه‌ها و مطالبات زنان و خانواده و همچنین آسیب‌های اجتماعی مبنا قرار گیرد و به عنوان بازوهای توسعه سیاسی کشور در کنار مردان فعالانه و مسئولانه عمل کنیم. وی افزود: امروز جامعه نیاز به زنانی متخصص و توانمند دارد که امید است ما به عنوان بخشی از این زنان، فرصت را برای حضور گسترده زنان در جامعه ایجاد کنیم.

محمودی: هویت سیاسی زنان مجلس منشأ دینی دارد