افزایش تنش بین ترکیه و یونان

خبرگزاری ایرنا: روابط آنکارا و آتن که معمولا با چالش هایی روبرو بوده، در این اواخر وارد مرحله ای جدیدی با تنش های فراوانی شده که نگرانی هایی را در پی داشته است.

در این اواخر اوضاع سیاسی در ترکیه از یک سو و حالت تهاجمی گرفتن اظهارات دو طرف از سوی دیگر، باعث شده روابط دو کشور بشدت متشنج شود و این امر نگرانی ناتو و آمریکا را از احتمال بروز درگیری و جنگ در دریای مدیترانه و دریای اژه برانگیخته است.

بر اساس گزارش رسانه های خبری یونان چند روز پیش دو کماندوی ترکیه ای، که گفته می شود در کودتای نافرجام تابستان گذشته در ترکیه دست داشته اند، توسط نیروهای امنیتی یونان در منطقه 'اورو' واقع در شمال این کشور و بین مرزهای ترکیه و یونان دستگیر و راهی زندان شدند.

آنکارا بلافاصله خواستاراسترداد این دو شد، ولی یونان با رد این درخواست اعلام کرد: باید مراحل قانونی پرونده این دو بر اساس قوانین کشور و قوانین بین المللی مورد بررسی دقیق قرار گیرد و سپس تصمیم نهایی اعلام شود.

این تصمیم یونان باعث خشم ترکیه شد و تعدادی از کشتی های خود را به نزدیکی سواحل یونان اعزام کرد و ادعاهایی ارضی را مطرح کرد که با واکنش شدید مقامات یونانی مواجه شد.

همچنین تعدادی از کشتی های جنگی ترکیه چند روز قبل وارد آب های یونان شدند و با نزدیک شدن به جزیره سنگی 'امی یا' مدعی شدند که این جزایر متعلق به ترکیه است و مرزهای دو کشور در منطقه دریای مدیترانه و اژه بطور کامل مشخص نشده و ترکیه می تواند در هر نقطه ای از این دریا در نزدیکی سواحل خود به تحقیقات و اکتشافات برای نفت و گاز دست بزند.

ترکیه اخیرا بارها اعلام کرده است که مرزهای یونان و ترکیه نیازمند بازنگری هستند و قرارداد لوزان دارای مشکلاتی است و باید مفاد آن تغییر یابد که این امر باعث خشم آتن و واکنش شدید دولتمردان این کشور شد.

**هشدار رئیس جمهوری یونان به ترکیه

'پروکوپیس پولوپلس' رئیس جمهوری یونان دیروز (شنبه) با حضور در منطقه ' اوره' واقع در مرزهای یونان و ترکیه با هشدار دادن به ترکیه گفت: ما دست دوستی به سوی تمامی همسایگان خود دراز می کنیم ولی در عین حال به هیچ کشوری اجازه شک و تردید در مورد تمامیت ارضی خود را نخواهیم داد.

رئیس جمهوری یونان با اشاره به 'تنش آفرینی نیروهای دریایی و هوایی ترکیه در دریای مدیترانه و دریای اژه' تصریح کرد: همسایگان ما بخوبی بدانند که یونان تحت هیچ شرایطی تمامیت ارضی خود را با کسی مورد بحث و تبادل نظر قرار نخواهد داد و نیروهای مسلح کشور با تمام توان از تمامیت ارضی کشور و مرزهای کشورشان و توافقات بین المللی دفاع خواهند کرد و به هر متجاوزی پاسخی دندان شکن خواهند داد.

قرارداد لوزران، که پس از جنگ شدید نیروهای نظامی ترکیه و یونان و با شکست یونان در آسیای صغیر در سال ۱۹۲۳به عنوان یک سند بین المللی به امضای دو کشور رسید، مرزهای زمینی و آبی امروز یونان و ترکیه و نیز نحوه فعالیت و زندگی اقلیت های دو کشور را در سرزمین یونان و ترکیه مشخص می کند.

پس از کودتای اخیر ترکیه، اختلافات بین دو کشور شدت گرفته و روابط آنان وارد مرحله ای جدیدی شده و یونان بارها از جوامع بین المللی خواسته است که به وظایف خود برای وادار کردن آنکارا به احترام نهادن به توافقات بین المللی عمل کنند و مانع تنش آفرینی ترکیه در منطقه دریای اژه و مدیترانه شوند.

یونان بارها مرزهای خود را مرزهای اتحادیه اروپا معرفی و از سران اتحادیه اروپا خواسته است که در قبال تحریکات آنکارا سکوت اختیار نکنند.

** اظهارات وزیر خارجه ترکیه

'مولود چاوش اوغلو' وزیر امورخارجه ترکیه سه روز پیش با اشاره به افزایش تنش بین ترکیه و یونان گفت: یونانیان بخوبی می دانند که ارتش و نیروهای مسلح ترکیه توانایی انجام چه کارهایی را دارند و اگر زمانی لازم باشد برخورد شدیدی خواهند کرد و اگر نیروهای یونان جرات کنند به خاک ترکیه پا بگذارند، خواهیم دید که چه جوابی دریافت خواهند کرد.

وی همچنین گفت: ما اختلافاتی با یونان در زمینه چند جزیره و فلات قاره در سواحل خود داریم ولی همسایه هستیم و منافع و مشترکات فراوانی نیز داریم ولی
وزیر دفاع یونان همیشه سخنان تحریک آمیز علیه ترکیه می گوید که لازم است دولت یونان این بچه بدآموز را تا دیر نشده متوقف کند.

**پاسخ وزیر دفاع یونان به ترکیه

'پانوس کمنوس' وزیر دفاع یونان که بارها به مرزهای این کشور با ترکیه سفر کرده است، دیروز با انتقاد از عملکرد ترکیه و 'دامن زدن این کشور به تنش در منطقه'، گفت: ترکیه در آستانه برگزاری همه پرسی برای تغییر قانون اساسی و اعطای اختیارات مطلق به 'رجب طیب اردوغان' رئیس جمهوری قرار دارد و سران این کشور با بهره گیری از گروه و احزاب سیاسی تندرو به تنش آفرینی دست می زنند و به دروغ مدعی شده اند که کشتی نیروی دریایی ترکیه وارد سواحل یونان شده و در ساحل جزیره سنگی امی یای یونان پهلو گرفته اند و این در حالیست که ناوهای این کشور جرات ورود به سواحل یونان را ندارند و بخوبی می دانند که ورود آنان به آب های یونان به معنای خروج جسد (خدمه) آنان از این آب ها خواهد بود.

وزیر دفاع یونان در ادامه با اشاره به آمادگی نیروی مسلح کشورش برای جوابگویی به هر تحریکی افزود: نیروهای مسلح یونان در آماده باش کامل برای صیانت از مرزهای آبی و زمینی و هوایی کشور به سر می برند و آماده اند تا هرگونه اقدام خصمانه نیروهای ترکیه را بشدت پاسخ دهند.

وی بارها اعلام کرده است: یونان تحت هیچ شرایطی اجازه نخواهد داد که مرزهایش مورد شک و تردید قرار گیرند و اگر ترکیه به قرارداد لوزان عمل نکند، یونان توافقنانه 'سرون' را، که خاک بیشتری برای یونان پیش بینی کرده است، مد نظر قرار خواهد داد و به مرحله اجرا خواهد گذاشت.

توافقنامه سرون در سال 1920 میلادی قبل از درگیری بین نیروهای نظامی یونان و ترکیه در منطقه آسیای صغیر توسط قدرت های بزرگ آن زمان تهیه شده بود که با مخالفت 'کمال آتاترک' رهبر وقت ترکیه مواجه شد و درگیری های نظامی بین دو کشور آغاز شد و سرانجام در سال 1923 میلادی قرارداد لوزان که تا حدودی به سود ترکیه بود، به امضای دو طرف رسید.

**علت افزایش تنش ها بین دو کشور

رسانه های یونان در این اواخر گزارش دادند، 'رجب طیب اردوغان' رئیس جمهوری ترکیه طی سخنانی گفته است توافقنامه ۱۹۲۳ لوزان بین ترکیه و یونان به زیان ترکیه تنظم شده و تلویحاً خواستار بازنگری در آن شده است.

با ابراز این گونه اظهارات در واقع توافقنامه لوزان را، که شرایط روابط همسایگی، زندگی و فعالیت یونانی زبانان و ترک زبانان باقی مانده در کشور مقابل را پس از به پایان رسیدن حاکمیت عثمانی بر یونان تعیین می کند، مورد شک و تردید قرار داده است.

سخنان نخست وزیر ترکیه باعث واکنش شدید دولتمردان یونان شده است و آنان از جامعه جهانی خواسته اند که اجازه ندهند توافقنامه های بین المللی دستخوش بازی سیاسی و زیر سئوال بردن اعتبار سازمان های بین المللی و بخصوص شورای امنیت سازمان ملل متحد گردد.

حدود سه هفته پیش رسانه های خبری یونان گزارش داده بودند: وزارت امور خارجه ترکیه مدعی شده که مرزهای دریایی بین یونان و ترکیه مشخص نشده است و تکلیف حاکمیت بر تعدادی از جزایر سنگی بین دو کشور نیز روشن نشده و تعلق به ترکیه دارند.

این اظهارات نیز با واکنش شدید دولتمردان یونانی مواجه شد و وزارت خارجه یونان در این باره اعلام کرد: این گونه اظهارات نه تنها به بهبود روابط دو کشور کمکی نمی کند، بلکه آن را وخیمتر نیز می کند و یونان تحت هیچ شرایطی به هیچکس اجازه نخواهد داد که حاکمیت ملی کشور یونان بر مرزهای آبی و خاکیش را زیر سوال ببرد.

یونان در این باره افزود: هیچ اختلاف و ابهامی در رابطه با مرزهای یونان و ترکیه وجود ندارد و تنها مساله ای که باید حل شد مساله فلات قاره در مرزهای آبی دو کشور است که آن هم دادگاه لاهه تنها مرجع برای حل و فصل آن است، بنا بر این یونان به هیچ کشوری اجازه نخواهد داد که حاکمیت یونان بر مرزهای دریایی و زمینیش را زیر سوال برد و با تمام قدرت از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی خود دفاع خواهیم کرد.

به گزارش دیروز رسانه های خبری یونان، 'جفری پاتیت' سفیر آمریکا در یونان طی سخنانی با اشاره به افزایش تنش بین آنکارا و آتن گفت: افزایش تنش بین دو کشور عضو ناتو در دریای مدتیرانه و اژه به سطح نگران کننده ای رسیده و لازم است که از اظهارات تحریک آمیز خودداری شود.

به نوشته رسانه های یونانی وی گفته است 'یونان با آرامش و عقلانه گرایی به مساله برخورد می کند ولی ترکیه به تحریک ها دامن می زند، در حالیکه باید از اقداماتی که تنش انگیز است و احتمال درگیر نظامی در منطقه دریای مدیترانه و اژه را سبب می گردد، خودداری شود و ما نمی توانیم شاهد درگیری بین دو کشور عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) باشیم، زیرا خطرات جدی در جمع کشورهای عضو این پیمان ایجاد خواهد شد.

در همین حال رسانه های خبری یونان طی چند روز گذشته از نقض مکرر حریم هوایی این کشور توسط جنگنده های نیروی هوایی ترکیه خبر داده اند که به گفته آنها با واکنش سریع و بموقع جنگنده های نیروی هوایی یونان از فضای این کشور بیرون رانده شده اند.

احزاب سیاسی یونان بر این مساله که ترکیه با در پیش گرفتن چنین سیاستی در قبال یک کشور عضو اتحادیه اروپا و مورد شک و تردید قرار دادن مرزهای یونان، که همانا مرزهای اتحادیه اروپا محسوب می شوند، و زیر سئوال بردن توافقات بین المللی، نمی تواند مدعی عضویت در اتحادیه اروپا گردد و دیگر اینکه بخوبی می داند که دولت و ملت یونان تحت هیچ شرایط و به هیچ قدرتی اجازه زیر سوال بردن حاکمیت یونان بر مرزهای آبی، زمینی و جزایر کشور خود را نخواهند داد.

دیروز نیز رسانه های خبری یونان گزارش دادند که یک کشتی اکتشافاتی ترکیه وارد آب های یونان شده در نزدیکی سواحل این کشور اکتشاف نفت و گاز انجام داده است.

وزارت دفاع یونان با انتقاد از اقدام ترکیه، اعلام کرد: کشتی نیروی دریایی یونان با دقت حرکات این کشتی را زیر نظر دارند و بموقع اقدامات لازم را انجام خواهند داد.

** نگاهی به تاریخچه تنش ها بین آنکارا و آتن

گرچه اختلافات آتن و آنکارا به دوران حاکمیت عثمانی بر یونان برمیگردند، ولی تنش بین دو کشور در سال ۱۹۷۴ پس از مساله قبرس شدت یافت که نهایتاً به درگیری های نظامی بین دو کشور و تجزیه کشور قبرس به دو بخش ترک نشین (شمالی) یونانی نشین (جنوبی) منجر شد.

قبرس جنوبی و یونانی نشین توسط سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته می شود، عضو اتحادیه اروپا و دارای واحد پولی اروپا (یورو) است، ولی بخش شمالی(ترک نشین) جزیره قبرس فقط توسط ترکیه به عنوان یک کشور مستقل به رسمیت شناخته می شود.

از سال ۱۹۷۴ تاکنون تمام تلاش های سازمان ملل متحد و دیگر جوامع بین المللی برای حل مساله قبرس و وحدت مجدد دو بخش این کشور، که یکی از مشکلات اصلی و اختلافات بین آتن و آنکارا را تشکیل می دهد، نتیجه ای در برنداشته است.

البته همانطور که پیشتر اشاره شد یونان و ترکیه اختلافاتی نیز بر سر تعدادی از جزایر سنگی و فلات قاره بین مرزهای آبی دو کشور در دریای اژه دارند.

در این اواخر نیز تنش بین آتن و آنکارا پس از دعوت قبرس جنوبی از شرکت های خارجی برای انجام عملیات اکتشاف نفت و گاز در مرزهای آبی این کشور جزیره ای در دریای اژه، بشدت افزایش یافته و بارها ترکیه اعلام کرده است: بخش جنوبی قبرس حق ندارد تا قبل از حل کامل مساله دو جامعه یونانی و ترک قبرس، بتنهایی از منابع نفت و گاز این منطقه استفاده کند، زیرا قبرس شمالی نیز سهمی از این منابع دارد.

ترکیه بارها اعلام کرده است: آنکارا تحت هیچ شرایطی اجازه نخواهد داد که قبرس جنوبی بتنهایی از منابع نفت و گاز در سواحل قبرس، قبل از حل کامل اختلافات دو بخش، بهره ببرد و این اختلافات طی یکی دو سال گذشته بارها باعث شده که یونان و ترکیه حتی تا آستانه درگیری نظامی هم پیش بروند که با وساطت آمریکا و ناتو از درگیری نظامی بین این دو کشور عضو این پیمان نظامی جلوگیری شد.

یونان بطور مرتب از نقض حریم هوایی و دریایی خود توسط جنگنده ها و ناوها و کشتی های ارتش ترکیه خبر منتشر می کند و ترکیه نیز بارها یونان را به نقض حریم هوایی و دریایی خود متهم می نماید که این روند تقریباً یک حالت رومزه وعادی به خود گرفته است.

تحلیلگران و حتی بعضی از سیاستمداران یونانی بر این باورند که دولت ترکیه با استفاده از بحران مالی یونان و با به بن بست رسیدن مذاکرات آتن با اتحادیه اروپا از یک سو و نیز با توجه به تصمیم ' رجب طیب اردوغان' رئیس جمهوری ترکیه برای انجام اصلاح قانون اساسی این کشور که به رئیس جمهوری قدرت زیادی خواهد داد (در صورت تصویب در همه پرسی) از سوی دیگر، در صدد برآمده که به افزایش تنش در دریای اژه و مدیترانه با یونان، نظر سیاسیون تندروی ترکیه رل برای همکاری و همراهی با خود جلب نماید .

تحلیلگران همچنین بر این نظرند که ترکیه که هم اکنون تقریباً با تمام همسایه های خود دارای مشکلاتی است و بخصوص در عراق و سوریه مستقیماً بصورت نظامی درگیر است و از سویی پس از کودتای نافرجام تعداد زیادی از سران ارتش را دستگیر و زندانی کرده است، قادر نخواهد بود که جهبه دیگری با یونان باز کند. بنا بر این چنین تنش آفرینی هایی فقط خوراک داخلی دارد و برای جلب نظر سیاستمداران تندرو در آستانه برگزاری همه پرسی اصلاح قانون اساسی در این کشور است.