اعتراض موزه هنرهای مدرن نیویورک ادامه دارد

روزنامه شرق - جیسون فاراگو ترجمه از افرا صفا: پس از فرمان جنجالی رئیس‌جمهوری ایالات متحده مبنی بر منع ورود اتباع هفت کشور به آمریکا از‌جمله ایران اکنون موزه هنرهای مدرن نیویورک بزرگ‌ترین اعتراض از سوی یک نهاد فرهنگی را ترتیب داده است. این موزه در تصمیمی بخشی از مجموعه خود را به نمایش در‌آورده است که در‌بر‌دارنده آثاری است از هنرمندانی با تابعیت کشورهای عمدتا مسلمان که از ورود به ایالات‌ متحده منع شده‌اند. حال آثاری از نقاش سودانی، ابراهیم الصلاحی و معمار زاده عراق،‌ زاها حدید و یک ویدئو‌آرت از هنرمند ایرانی ساکن لس‌آنجلس، طلا مدنی، جایگزین آثاری از پیکاسو، ماتیس و پیکابیا و دیگر هنرمندان غربی شده است.

در کنار هر اثر نوشته‌ای نصب شده است که هدف موزه از نمایش این آثار را آشکارا بیان می‌کند: «این اثر به دست هنرمندی خلق شده است که از اتباع کشورهایی است که در فرمان اجرائی ریاست‌جمهوری در ۲۷ ژانویه ۲۰١۷ از ورود به ایالات متحده منع شده‌اند. این اثر یکی از آثار بسیاری است که در کل طبقه پنجم موزه به نمایش در‌آمده‌اند تا نشان بدهند در‌آغوش‌کشیدن تفاوت‌ها و آزادی، آرمان‌هایی حیاتی برای این موزه و برای آمریکا هستند».

به ‌غیر از الصلاحی و حدید، باقی هنرمندانی که آثارشان به نمایش در‌آمده است، همه ایرانی یا ایرانی‌تبار هستند. در میان این هنرمندان طلا مدنی، پرویز تناولی مجسمه‌ساز، حسین زنده‌رودی، شیرانا شهبازی عکاس و مارکو گریگوریان حضور دارند. علاوه بر اینها یک مجسمه بزرگ از آلومینیوم و استیل از سیا ارمجانی که زاده ایران است، در لابی شیشه‌ای موزه نصب شده است.

موزه هنرهای مدرن شهر نیویورک معمولا آثار پسا‌امپرسیونیسم تا کوبیسم، دادائیسم و پس از آن را در مجموعه‌اش دارد و هنوز به جهان‌بینی نخستین مدیر خود یعنی «آلفرد بار» وفادار است. بسیار کم دیده شده است که این موزه کارهایی از آثار پس از جنگ جهانی دوم و دوران معاصر را در مجموعه‌اش قرار دهد؛ اما ظاهرا حالا خرید آثار بیشتر در هفته‌های آینده در برنامه این مرکز قرار گرفته است.

موزه هنرهای مدرن نیویورک همچنین قرار است در این ماه فیلم‌هایی با موضوع «منع سفر افراد» را نمایش دهد. در‌این‌میان فیلم «ستاره‌ها در روز روشن» (١٩٨٨) اثر کارگردان سوریه‌ای مقیم پاریس، اوسامه محمد، نیز به نمایش درمی‌آید.

این کار موزه هنر‌های مدرن که جانبداری محکم سیاسی از سوی نهادی است که معمولا موضع بی‌طرف دارد، از سوی بسیاری از منتقدان و بازدیدکنندگان ستایش شده است. جایگزینی برخی از آثار معمول با آثار هنرمندان مدرن و معاصر مسلمان، بسیار زود با استقبال هواخواهان هنر و بازدیدکنندگان روبه‌رو شد؛ به‌طوری‌که بسیاری تنها برای دیدن این نمایشگاه و پشتیبانی از پیام آن از شهرهای دیگر به نیویورک سفر کردند.

بسیاری از تفسیرگران باور دارند که موزه هنرهای مدرن نیویورک با این حرکت، گامی مثبت در تغییر سیاست بی‌طرفانه موزه‌ها برداشته است. یکی از مسئولان اجرای نمایشگاه توضیح می‌دهد که جمع‌آوری و جایگزین‌کردن این آثار با مجموعه پیشین در چند روز پس از فرمان اجرائی رئیس‌جمهور، کاری بسیار دشوار بود؛ اما این واکنش سریع و قاطع نشان می‌دهد موزه‌ها که همواره تلاش کرده‌اند از گرفتارشدن در نزاع‌های سیاسی دوری کنند، باید طرز فکر خود را بازنگری کنند. او در ادامه می‌گوید: «شاید هنگامی که یک اثر از زاها حدید در کنار اثری از روسو قرار می‌گیرد، این دو به هم نیایند؛ اما همین ناهمگونی در زمانه‌ای که ترامپ می‌خواهد همه نظام‌های قدیمی را به هم بریزد، خود پیامی بزرگ دارد».

کریستف چریکس، یکی از نمایشگاه‌گردانان این مجموعه در گفت‌وگو با خبرگزاری کوآرتز گفت: «قانون منع سفر اتباع هفت کشور به آمریکا علاوه بر اینکه برخلاف ایدئولوژی موزه ما است، مستقیما بر زندگی هنرمندانی که ما آثارشان را در اختیار داشتیم، هم اثر گذاشت. برخی از آنها ناگهان دیگر نمی‌توانستند آزادانه سفر کنند و بنابراین درواقع از نشان‌دادن اندیشه‌ها و ایده‌هایشان هم منع شده بودند. ما نمی‌توانستیم نسبت به این موضوع بی‌تفاوت بمانیم».

با وجود تمام توجهی که رسانه‌ها به این نمایشگاه نشان داده‌اند، این تصور به وجود می‌آید که شاید این نمایشگاه هیاهویی زیاد است؛ اما این آثار تازه به نمایش در‌آمده چنان در کنار آثار قدیمی‌تر خوش نشسته‌اند که اگر کاملا با آثار معمول موزه آشنا نباشیم، شاید در نگاه اول اصلا متوجه آثار جدید نشویم.

چه این نمایشگاه بتواند تأثیری بر سیاست کلی ایالات متحده داشته باشد و چه مانند بسیاری از اعتراض‌ها و جنبش‌های دیگر مورد بی‌اعتنایی دولت جدید آمریکا قرار بگیرد؛ به‌هرحال حرکتی نمادین برای نشان‌دادن همدلی و همبستگی با مسلمانان جهان است.