بمب ساعتي سالمندان ایرانی

و اگر در ٥‌ سال اخير هم مثل ٥‌ سال ١٣٨٥ تا ١٣٩٠ به همين ميزان افزايش يافته باشد كه معمولاً بعيد است، در حال حاضر اميد به زندگي در ميان مردان ايران حدود ٧٣‌سال و زنان نيز ٥/٧٥‌سال خواهد بود كه حدود ٥ تا ٦‌سال كمتر از ارقام آقاي وزير بهداشت است و البته اين رقم بسيار بالايي است، زيرا رسيدن به ارقام اعلام‌شده وزير بهداشت در فاصله كوتاه ٥ساله تقريباً غير ممكن است و نيازمند زيرساخت‌هاي بهداشتي و درماني خيلي بيشتري از آنچه هست كه اكنون داريم. نكته مهم اين است كه رسيدن به اين ارقام با توجه به نكات ديگر موجود در سخنان آقاي وزير بسيار پرهزينه و مسئوليت‌آور است. به علاوه فراموش نكنيم كه سازمان ملل براي ‌سال ٢٠٥٠ يعني حدود ٣٣‌سال ديگر نرخ اميد به زندگي را براي ايران ٧٩‌ سال برآورد كرده است و لذا بعيد است كه اكنون به چنين مرحله‌اي رسيده باشيم. فارغ از اين نكته، موضوع محوري سخنان آقاي وزير سالمندي و عوارض خاص آن ازجمله آلزايمر و ديگر بيماري‌هاي خاص كهنسالان است. اگر چه مطابق آنچه كه اعلام شده در حال حاضر هم ٧٠٠‌هزار نفر از ايرانيان دچار درجاتي از آلزايمر هستند كه مراتب خفيف آن چندان مشكل‌آفرين نيست، ولي هنگامي كه اين ارقام را در كنار ساير بيماري‌هاي اين دوره مثل ازپاافتادگي، تنهایی، سرطان، مشكلات قلبي و عروقي و... قرار مي‌دهيم، متوجه می‌شویم که اگر امروز با چنين وضعي مواجه هستيم، در سال‌هاي آينده وضعيت به مراتب خطرناك‌تر خواهد شد. دو علت مهم در بروز اين امر دخالت دارند. اول از همه حضور جمعيت جوان دهه چهل و پنجاه و سپس شصت است كه در آینده روند رو به رشدي را به تعداد جمعيت سالمند خواهد بخشيد. جمعيت سالمند يا بالاي ٦٥‌ سال كشور در‌ سال ١٣٩٠ حدود ٣/٤ ميليون نفر بود كه طي سال‌هاي آينده و تا‌ سال ١٤١٠، برآورد مي‌شود كه به ٦/٨ ميليون برسد و ١٠‌سال بعد از آن نيز به ٥/١٢ ميليون نفر بالغ خواهد شد. علت دوم اينكه سن آنان طولانی‌تر و تعداد اعضاي خانوارشان نيز كمتر مي‌شود در نتيجه نگهداري‌هاي خانگي از آنها به‌شدت كاهش خواهد يافت.

با چنين تصويري چه بايد كرد؟ به‌طور قطع بايد پيشگيري كرد. دو عنصر مهم براي اين گروه همچنان كه در سخنان آقاي وزير هم هست، تحرك و تغذيه است. تحرك هم در بعد فكري و هم در وجه بدني. تغذيه و الگوي غذايي و سلامت و كيفيت غذاي مصرف‌شده نيز نقش مهمي در سلامت دارد. در كنار اينها، نيازهاي رواني و روحي اين گروه اهميت خود را دارد. مسأله اين است كه اگر در سه دهه پيش بمب جمعيتي ايران كه در حال انفجار تلقي مي‌شد، به بخش جوان جمعیت مربوط بود، امروز اين بمب به حوزه سالمندان منتقل شده است. وضعيت سالمندي در ايران را مي‌توان به مثابه يك بمب جمعيت‌شناختي تصوير كرد.

بمبي كه كوچك است ولي به صورت تصاعدي در حال بزرگ‌شدن است و در زماني كه انتظار يا آمادگي آن را نداريم، منفجر خواهد شد. فرق آن با بمب جمعيتي جوانان اين است كه جوانان داراي ظرفيت‌هاي حل مسأله خودشان نيز بودند. درواقع يك نيروي فعال و سرزنده هستند كه مي‌توانند در بهترين دوران جسمي و روحي به كمك توسعه كشور بيايند و در خدمت توليد قرار گيرند. ولي سالمندان در وضعيت كاملاً متفاوتي قرار دارند. آنان در شرايطي به بمب تبديل مي‌شوند كه خودشان توان چنداني براي حل مسائل ندارند و اين ديگران هستند كه بايد به آنان كمك كنند. بنابراين بايد اين هشدار را جدي تلقي كرد و اجازه نداد كه نسل بعد از ما عهده‌دار انجام اين كار غیرممکن شود.