درگذشت بزرگترین حامی برجام

روزنامه شرق: این روزها که هر کسی از هر تریبوني به تحلیل نقش اکبر هاشمی‌رفسنجانی می‌پردازد، مواضع او درباره توافق هسته‌ای و برجام هم نیازمند تأمل است. آیت‌الله هاشمی در دوران سازندگی معتقد به تنش‌زدایی و تعامل با کشورهای دیگر بود و این‌ را کارنامه کاری دیپلماسی دولت‌هایش به‌خوبی نشان می‌دهد.

از ابتدای دولت یازدهم و انتخاب حسن روحانی و آغاز مذاکرات هسته‌ای می‌توان از آیت‌الله به‌عنوان بزرگ‌ترین مدافع توافق هسته‌ای نام برد. دستیابی به توافق در وین نقطه عطف این پشتیبانی بود و آیت‌الله آن ‌را با فتح خرمشهر مقایسه‌ ‌کرد. البته هاشمی در همان روزهای نفس‌گیر مذاکرات هم با مصاحبه‌های داخلی و خارجی و در دیدارها و سخنرانی‌هایش تیم هسته‌ای را همراهی می‌کرد. موضع او این بود؛ اینکه توافق به دست بیاید یا نه، مشکلی نیست و ما کار خودمان را انجام می‌دهیم. البته او از بازشدن گره‌های اقتصادی و گره‌های روانی بعد از توافق استقبال می‌کرد، اما بعد از دستیابی به توافق آن ‌را ستود.

هاشمی همان ابتدای دستیابی به توافق پیش‌بینی کرده بود که «اگر چه از فردا که متن توافقات منتشر شد، گروهی با ادعای دلواپسی در متن می‌گردند، اما مطمئن باشید مردم ایران به حرف‌های این جماعت گوش نمی‌‌دهند». اما او در همه اظهارنظرهایش درباره برجام بر ناراحتی صهیونیست‌ها از توافق، هم‌نوایی برخی در داخل با آنها و تأكيد بر صلح‌آمیزبودن انرژی هسته‌ای، ورود به باشگاه هسته‌ای و صلح‌طلبی مردم ایران و مواردی از این دست تأكيد می‌کرد. او همچنین در سخنانش بر این نکته تأكيد داشت که «پذیرش برجام با اذن رهبری بود».

آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، روز دستیابی به توافق، با جمعی از اصحاب رسانه فرهنگ و هنر، مدیران‌مسئول خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری، خبرنگاران، هنرمندان و جمعی از شعرای انقلاب اسلامی، دیدار داشت. او در این دیدار توافق هسته‌ای ایران با غرب را به شخص مقام معظم رهبری، رئیس‌جمهور، وزیر امور خارجه و تیم دیپلماسی، مردم عزیز ایران و به‌ویژه اصحاب فرهنگ و هنر تبریک گفت و افزود: «این پیروزی مرا به یاد پیروزی فتح خرمشهر و همچنین پیروزی پذیرش قطع‌نامه انداخت که دنیا در آن مقطع علی‌رغم همه دشمنی‌ها و حمایت‌هایي که از صدام می‌کردند، در بین‌المللی‌ترین سازمان جهان بر حق ایران صحه گذاشتند و تأكيد کردند».

او ادامه داد: «آنچه در طول این مذاکرات تیم دیپلماسی ایران با صبوری انجام دادند، نشان از ذات مردم ایران در صلح‌طلبی و صلح‌جویی دارد». آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی با یادآوری تاریخ پرونده هسته‌‌ای ایران در دولت سازندگی، دوره اصلاحات و همچنین شکستن تعلیق در سال ٨٤، گفت: «از آن سال تاکنون بهانه‌های متفاوتی به دست دشمنان مردم افتاد تا بتوانند به وسیله آن هیاهو کنند، اما خدا را شکر که امروز از روزهای خوب انقلاب اسلامی است. ایران جنگ‌طلب نیست و هیچ‌وقت به دنبال سلاح کشتارجمعی نمی‌رود».

او با تأكيد بر این نکته که از این پس می‌توانیم دستاوردهای هسته‌ای خود را صادر کنیم، گفت: کسانی که تا دیروز برای هر اقدام هسته‌ای ما مانع‌تراشی می‌کردند، امروز به شکل رسمی قبول کردند که ایران اسلامی می‌تواند نیروگاه‌های پیشرفته هسته‌ای برای تولید برق بسازد. آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی با تمجید از صبر تیم هسته‌ای و خانواده‌های آنان که در مقابل انواع تهمت‌ها و توهین‌ها و حتی اتهام به خائن‌بودن، برای احقاق حق مردم، صبوری کردند، گفت: این منطق ایرانی است که یک وزیر در مقابل شش وزیر کارکشته قدرت‌های جهانی یکی از رکورددارترین مذاکرات بین‌المللی را انجام دهد و آنان را قانع کند که به صورت رسمی بپذیرند ایران جزء باشگاه هسته‌ای جهان است.

او حضور هزار خبرنگار و خبرگزاری‌های اقصا نقاط جهان برای پوشش لحظه‌به‌لحظه اخبار مذاکرات در وین را نشان از اهمیت این موضوع برای جهان دانست و گفت: در همین مدت کوتاه علی‌رغم تبریک اکثر کشورهای دنیا فقط اسرائیل است که از شدت ناراحتی می‌گوید دنیا جواز ساختن بمب هسته‌ای را به ایران داد.

دفتر او در اینستاگرامی منتسب به هاشمی نیز عکس دیدار آیت‌الله با محمدجواد ظریف را منتشر کرد و نوشت: «وقتی اراده مردم با تقدیر الهی همراه شود دیگر هیچ قدرتی جلودارش نخواهد بود».

درحالی‌که وین در تب‌وتاب اعلام توافق هسته‌ای بود، آیت‌الله در گفت‌وگو با روزنامه ایران به سؤالی درباره چرایی سیاسی‌شدن برنامه هسته‌ای ایران این‌طور پاسخ داد: «درخصوص پرونده هسته‌ای، من فکر می‌کنم آنها احساس کردند که می‌توانند براساس شایعات و به بهانه‌های هسته‌ای و حقوق بشر، ایران را زمین‌گیر کنند. یعنی فکر می‌کردند کاری را که در تمام سال‌های پس از پیروزی انقلاب نکرده بودند، در شرایط جدید می‌توانند انجام دهند. درخصوص پرونده هسته‌ای، ما از گذشته هم اختلافاتی داشتیم که گاهی منافقین گزارش‌های دروغ می‌دادند و آنها هم حساس می‌شدند که مسئولان ایران، مخصوصا آقای امراللهی می‌رفت و جواب می‌داد. پایه‌های کار در دولت من قوی و کارها برای استفاده صلح‌‌آمیز آماده شده بود و آژانس هم به عنوان نهاد بین‌المللی این کار در جریان بود. در دولت آقای خاتمی، متأسفانه بعضی‌ها می‌خواستند کار تبلیغاتی کنند که همین باعث حساسیت غربی‌ها شد. در دولت بعدی که حرف‌ها و عمل‌ها ناسازگار بود، آنها حساس شدند و پرونده هسته‌‌ای ایران کاملا سیاسی شد».

او بعد از دستیابی به توافق بر دو محور اصلی، تأكيد كرد؛ مشکلاتی که قبل از برجام با آن درگیر بودیم و تبعات تحریم‌ها و بازی جناحی و سیاسی که با هدف ناموفق نشان‌دادن توافق دنبال می‌شود. ٢٣ مهر ٩٤ آیت‌الله در دیداری گفت: «متأسفانه تیم مذاکره‌کننده با افرادی که از بُعد سیاسی و جناحی و نه مصالح کشور با آنها مخالفت می‌کردند، مواجه بودند». آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی خاطرنشان کرد: البته در آمریکا نیز چنین وضعی است و مخالفین برجام مثل نتانیاهو در تلاش هستند تا برجام تحقق پیدا نکند».

او با تأكيد بر اینکه در جریان سختی‌های مذاکرات تیم هسته‌ای بودیم، افزود: «کار مشکل بود و باید گره به گره باز می‌شد که خوشبختانه تیم هسته‌ای موفق شدند. ما امکانات هسته‌ای کم‌وبیش داریم و چیز مهمی را از دست ندادیم و تبدیل به یک عضو مهم باشگاه هسته‌ای شدیم که همه، ما را به رسمیت می‌شناسند».

او در ادامه با بیان اینکه مصلحت نمی‌دانیم مسائل تحریم را باز کنیم، گفت: «تحریم‌ها ضرباتی به کشور وارد کرده بودند و سایه جنگ بر سر ما گسترده و خطر جدی بود که با تدبیر مقام معظم رهبری مسئله حل شد... تحریم‌ها علیه ایران که در هیچ کشوری جز آفریقای جنوبی سابقه نداشت و شش قطع‌نامه خطرناک که ذیل اصل ٧ منشور سازمان ملل وجود داشت، خم به ابروی مردم ایران نیاورد؛ چراکه مردم انقلاب را دوست دارند و از خودشان می‌دانند».

دی ٩٤ دیگر زبان شفاف‌تری برای ابراز نظر انتخاب کرد و گفت: «هدف مخالفان داخلی برگشت به دوران تحریم‌هاست». هاشمی در دیدار اعضای سندیکای صنایع غذایی گفت: «کسانی که دنبال تجارت‌هایی از نوع قاچاق هستند، به نیازهای مردم و سلامت آنها توجه ندارند و دلسوزان مردم، منتظر برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه از نقدینگی و گشایش راه‌های توسعه تجارت با کشورهای جهان، بعد از رفع تحریم‌ها و پایان داستان برجام هستند تا رونق تولید و اشتغال به کشور برگردد... . معلوم نیست مخالفت بعضی‌ها در داخل با چه هدفی صورت می‌گیرد که صراحتا از لغو برجام و برگشت به دوران تهدید و تحریم می‌گویند».

یک‌سال بعد از دستیابی به توافق نیز در سفر به کرمان بار دیگر درباره دستاوردهای برجام، روشنگری کرد. هاشمی با انتقاد از کسانی که می‌گویند «برجام هیچ دستاوردی نداشت»، گفت: «به مسئله فروش نفت توجه کنید که قبلا چگونه تحریم بودیم، چگونه می‌فروختیم و الان چگونه می‌فروشیم. به وضعیت کشتی‌های ایران در روزهای قبل از برجام توجه کنید که به هیچ یک از بنادر دنیا اجازه ورود نداشتند یا سقوط هواپیماها را به یاد آورید که معلوم نیست منتقدان با چه منطقی مخالف به‌روزشدن خطوط پروازی ایران هستند!».

او دعواهای سیاسی و باندی داخلی، القای شکست برجام و تبلیغ منفی علیه اقدامات دولت را باعث ناامیدی مردم در داخل و تردید سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود به ایران دانست و گفت: «به‌جای دعواهای بی‌فایده سیاسی، دست به دست هم دهیم تا مردم را از منابع عظیم و خدادادی ایران بهره‌مند سازیم».

تیر ٩٥ در دیدار با کارشناسان رسانه و صنعت از مسابقه برخی برای القای شکست برجام سخن گفت. آیت‌الله هاشمی کاهش تخریب‌های سیاسی گروه‌ها و جناح‌های کشور را از ضرورت‌های برگشت رونق به کشور دانست و گفت: «گروهی برای القای شکست برجام با هم مسابقه می‌دهند و گویا نمی‌دانند که تضعیف دولت، به تضعیف نظام می‌انجامد و اعتماد و امنیت سرمایه‌گذاران خارجی را برای ورود به ایران از بین می‌برد».

او وضعیت فعلی کشور را با سال‌های سازندگی مقایسه کرد و با بیان این جمله که «علاقه امروز کشورهای غربی برای همکاری با ایران مثل آن سال‌هاست»، به افزایش رفت‌وآمدهای دیپلماتیک مسئولان و رؤسای کشورهای اروپایی در پسابرجام اشاره کرد و گفت: «بسیاری از مسئولان که به ایران می‌آیند، امنیت، موقعیت سوق‌الجیشی و وفاداری مردم به نظام را می‌ستایند و می‌گویند در اتحادیه‌های اروپا و مجامع دیگر بحث می‌شود که راز امنیت پایدار ایران در منطقه بحران‌زده خاورمیانه چیست؟!».

او بی‌تدبیری بعضی از جناح‌ها را در ناامیدکردن مردم از برجام نکوهش کرد و گفت: «اینکه می‌گویند برجام هیچ فایده‌ای برای ایران نداشت، برخاسته از بی‌انصافی اطلاع‌رسانی و بی‌اخلاقی سیاسی است؛ چرا که این‌ گروه‌ها که اتفاقا تریبون و رسانه هم دارند، فراموش نکرده‌اند که کشتی‌های ایران را به بنادر دنیا راه نمی‌دادند، کشتی‌های دنیا به سوی بنادر ما نمی‌آمدند، به هواپیماهای ما در مسافرت‌های خارجی سوخت نمی‌دادند، نمی‌توانستیم هواپیماهای کشور را که بعضا عمری ٣٠ساله دارند، تعمیرات اساسی کنیم و نرخ بیمه کارهای اقتصادی در ایران بسیار بالا بود و هیچ شرکتی حاضر به همکاری با ایران نبود. می‌بینید با رفع موانع تولید، نفت به وضع گذشته برگشته و بازار فروش نفت ازدست‌رفته را پس گرفته‌ایم، غرب و شرق برای استفاده از گاز ایران تلاش می‌کنند و برای شرکت در تکنولوژی ایتر که مهم‌ترین صنعت زنده جهان است، دعوت شده‌ایم و بسیاری از رشته‌های مهم دانش که به روی ایران بسته شده بود، باز شد».

آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی با بیان اینکه «لابی اسرائیل و بعضی از کشورهای عربی با دلارهای فراوان نفتی در میدان هستند، تا نگذارند توافقات برجام به نتیجه برسد»، گفت: «در داخل نیز گروهی همین مواضع را دارند و نگاه آنان به اقدامات دولت، از اختلافات سیاسی بالاتر رفته به‌گونه‌ای‌که سعی می‌کنند هر روز با انفجار یک بمب خبری، دولت را به‌جای رسیدگی به کارهای مهم کشور، به بازی‌های سیاسی مشغول کنند».

١٠ مهر ٩٥ هم در گفت‌وگویی تأكيد کرد که «روح برجام این است که اعتماد بین‌المللی به وجود آمد که ایران درصدد آزار جامعه بین‌‌المللی نیست و این تبلیغاتی که شده، دروغ است و اگر غیر از این بود، حاضر نمی‌شد وضع فعلی کارهای هسته‌ای خودش را به این‌ صورت کند. البته این کاری که کردیم، بیشتر به نفع ماست تا آنها؛ چون ما الان به چیزهایی دست می‌یابیم که در آن شرایط نمی‌توانستیم. الان ما در خیلی جاها می‌توانیم وارد شویم. الان ما می‌توانیم اورانیوم تولید کنیم و بفروشیم. مواد اولیه نداریم، می‌توانیم وارد و تولید کنیم و با سود زیاد بفروشیم. می‌توانیم آب سنگین را تولید کنیم و بفروشیم. می‌توانیم تحقیقات‌ خود را تا آنجایی که لازم است، پیش ببریم و اگر خواستیم جهشی در هسته‌ای بکنیم، انجام بدهیم و می‌توانیم هر مقدار نیرو بخواهیم، تربیت کنیم و می‌توانیم در دانشگاه‌های دنیا، فرزندان خود را به رشته‌هایی که برای ما تحریم کرده بودند، بفرستیم. برای ما خیلی چیزها باز شد. ما سودمان را می‌بریم؛ اما اگر بعضی از این تنگ‌نظری‌ها و بداخلاقی‌ها نبود، خیلی بیشتر از اینها می‌توانستیم».

هاشمی که اوایل دی‌ماه سفری به بوشهر داشت، «برجام را نتیجه واقعی انتخابات مردم ایران در سال ٩٢» دانست و گفت: «در شرایطی که کشتی‌های ما را به بنادر دنیا راه نمی‌دادند و از ایران، نه چیزی می‌خریدند و نه می‌فروختند، الان برای ایجاد رابطه با ایران مسابقه گذاشتند و برای دنیا ثابت شده است که انتخاب مردم ایران در سال ٩٢، اعتدال در سیاست داخلی و تعامل با جهان در سیاست خارجی بود».

او سیاست خارجی دولت نهم و دهم را بهانه‌ای برای زورگویان جهانی دانست و گفت: «کار به جایی رسیده بود که برنامه داشتند تا مثل عراق، در ایران هم نفت در برابر غذا باشد که مردم ایران، با انتخاب دولت تدبیر و امید، به دنیا ثابت کرده‌اند که ایرانیان هم در برابر حمله‌ها مقاوم هستند و هم می‌خواهند با دنیا کار کنند».

با فوت هاشمی باید گفت برجام بزرگ‌ترین حامی خود را از دست داده است.

به گزارش مهر،روز گذشته وزیر امور خارجه کشورمان، در حاشیه مراسم بزرگداشت آیت‌الله هاشمی در جمع خبرنگاران گفت: آقای هاشمی انقلاب را از همه‌چیز بیشتر دوست داشت و برای ما که در عرصه سیاست خارجی هستیم، آقای هاشمی یک راهنما و حامی بسیار ارزشمندی بودند. این ضایعه‌اي بسیار بزرگ برای ملت ایران و جامعه بین‌الملل است. امیدواریم خداوند متعال روح ایشان را با ارواح طیبه شهدا محشور كند.