چراغ سبز وزیر به مسافرکش‌های آنلاین

روزنامه شرق - معصومه اصغری: نرم‌افزارهای تاکسی‌یابی آنلاین که با یک کلیک امکان دربست‌گرفتن را برای مسافر فراهم می‌کنند و این روزها بین مردم محبوبیت بسیاری پیدا کرده، پس از کش‌وقوس‌های بسیار و تهدید و مخالفت‌هایی که با آنها شد، روز گذشته با یک چراغ سبز دولتی مواجه شدند.

محمود واعظی، وزیر ارتباطات دولت یازدهم، از فعالیت این نرم‌افزارها تمام‌قد دفاع کرد. قیمت پایین و دسترسی آسان این نرم‌افزارها در دو، سه‌سالی که از آغاز فعالیت آنها می‌گذرد، در فراگیری و افزایش کاربرانشان نقش مهمی داشته است؛ اما از آن سو آژانس‌های قدیمی و تاکسی‌های شهری که کسب‌وکارشان با رکود مواجه شده، دلِ خوشی از رقیب پر‌انرژی و محبوب ندارند. به همین دلیل بود که در این مدت زمزمه‌های زیادی مبنی ‌بر مخالفت و تلاش برای تعطیلی آنها به گوش می‌رسید.

از میان همه خدمات اینترنتی که در این سال‌ها همه ما تجربه کرده‌ایم، اندک مواردی مورد استقبال عمومی قرار گرفته و اصلا با همین اقبال عمومی معروف و همه‌گیر شده‌اند. تجربه‌هایی که از خرید‌های الکترونیک در سال‌های گذشته تجربه شده، با اشکالات فراوان و سعی و خطا همراه بوده و عامل اجبار در تبادلات بانکی بالاخره کار را به‌نحوی پیش برده است؛ اما حالا یک کسب‌وکار اینترنتی با استفاده از خود شهروندان برای شهروندان کسب‌وکار و خدمات حمل‌ونقلی درون‌شهری ایجاد کرده است.

اسنپ را این روزها بخش زیادی از پایتخت‌نشینان می‌شناسند؛ یعنی یا راننده (همراه) اسنپ هستند یا مسافر آن و مهم‌ترین دلیل گرایش به اسنپ یک دلیل ساده است که دیگر عوامل جابه‌جایی مسافر در شهر یا ندارند یا کم دارند: «قیمت پایین». واقعیت این است که قیمت پایین‌تر شیوه سفر با اسنپ یا مدل‌های دیگر تاکسی‌های اینترنتی مثل تپسی، تنها عامل استفاده آن به جای تاکسی دربست، آژانس یا حتی خودروی شخصی است. ضمن اینکه این شیوه سفر مشکل پرداخت الکترونیک کرایه را که چند دهه است مدیریت شهری در یک خم آن وامانده است، حل کرده و خیلی راحت اگر پول نقد همراه نباشد، امکان پرداخت الکترونیک وجود دارد.

این مجموعه نزدیک به سه سال است که فعالیت خود را شروع کرده؛ اما کمتر از یک سال است که عمومیت و فراگیری آن به همه شهروندان رسیده و دقیقا از همین زمان است که مخالفت‌ها و ممانعت‌ها برای ادامه فعالیتش شروع شده است. تقریبا تا یک ماه قبل این اپلیکیشن کاربردی با رشد خوبی در حال شیوع در کل شهر بود و مخالفتی را هم به همراه نداشت تا اینکه گزارش‌هایی از رادیو و تلویزیون پخش شد که بدون مستندات از ثبت شکایت‌هایی درباره عملکرد اسنپ و تپسی صحبت می‌کرد؛ اما سردار کمال هادیانفر، رئیس پلیس فتا، هفته گذشته با بيان اينكه تاکنون شکایتی از این کسب‌وکارهای استارت‌آپی و به طور مشخص «اسنپ» و «تپسی» نبوده است، گفت: «با توجه به استقبال مردم از تکنولوژی‌های نوین، ما از دو شرکت کرایه خودرو اینترنتی که بیشترین فعالیت را در این زمینه داشتند، دعوت کردیم و به مدیران و گردانندگان این شرکت‌ها تذکرات و هشدارهای لازم را دادیم و آنها نیز متعهد شدند که هرچه سریع‌تر برای اخذ مجوزهای لازم از وزارت کشور و سایر مراجع ذی‌ربط اقدام کنند».

پس از مدتی اخبار و جریان‌سازی‌ها به سمت نداشتن مجوزهای لازم از مراجع دیگری رفت. سرپرست دفتر توسعه تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگویی اعلام کرد شرکت‌هایی مانند سرویس‌دهندگان حمل‌ونقل که در فضای مجازی مشغول شده‌اند، در صورت داشتن نماد اعتماد تجارت الکترونیکی مانعی برای فعالیت‌شان وجود ندارد؛ اما هفته گذشته مسئولان شهری صدای اعتراضشان تازه بلند شد و با محوریت حمایت از رانندگان تاکسی و آژانس‌ها، راه اعتراض را باز گذاشتند. میثم مظفر، رئیس سازمان تاکسی‌رانی شهرداری تهران نام «آژانس‌های موبایلی» را روی این شیوه سفر گذاشت و گفت: قانون صراحتا اعلام کرده است که باید حمل‌ونقل درون‌شهری اعم از آژانس‌های خودرو و تاکسی‌ها زیر نظر شهرداری تهران فعالیت کند. متأسفانه امنیت این آژانس‌های اینترنتی به چالش کشیده شده است و هیچ‌کس پاسخ‌گوی امنیت و تأیید صلاحیت این‌گونه خودروها نیست و باید پلیس و دیگر ارگان‌های امنیتی به این مسئله ورود کنند». او همچنین افزود: نحوه جذب و فعالیت رانندگان این خودروها مشخص نیست و از‌آنجایی‌که هیچ‌گونه مجوز فعالیتی ندارد، لازم است ارگان‌های ذی‌ربط به این مسئله ورود کنند.

مازیار حسینی، معاون ترافیک شهردار تهران که موافقت ضمنی خود را با فعالیت این اپلیکیشن اعلام کرده است، درعین‌حال تأکید کرد: «تاکنون این مراکز اقدامی برای دریافت مجوز نداشتند، بااین‌حال به دلیل رعایت‌نکردن ضوابط مانند تأیید هویت‌ نشدن رانندگان و همچنین نامشخص‌بودن وضعیت خودروها با دل‌نگرانی‌هایی نیز مواجه هستیم و باید این فعالیت ضابطه‌مند شود». حسینی در ادامه توصیه‌ای جالب کرده است که مسئولان این اپلیکیشن، از ظرفیت تاکسی‌ها که مورد اقبال و اعتماد عمومی است، استفاده کنند: «این اپلیکیشن‌ها نیز می‌توانند از ظرفیت شرکت‌های قانونی تاکسی‌رانی استفاده کنند؛ چراکه اقبال مردم به دلیل امنیت، سهولت دسترسی و تردد تاکسی‌ در همه معابر، به این وسیله بیشتر است و مسئولان این برنامه‌های موبایلی می‌توانند از این موضوع بهره ببرند»؛ اما مسئولان اسنپ، در این مدت توضیحاتی را درباره عملکرد این مجموعه داشته‌اند؛ اما درعین‌حال این واکنش‌ها را چندان جدی نگرفته‌اند و معتقدند اقبال عمومی مردم کلید راهگشای آنهاست و گویا در این موضوع، مسئولان دیگر نیز هم‌نظر هستند.

دراین‌میان محمود واعظی، وزیر ارتباطات هم به نحوی حرف آخر را درباره این مجموعه‌های جدید برای جابه‌جایی مسافر اعلام کرد و با تعبیر نزدیک و نسبتا صریح گفت: «در گذشته هم زمانی که قرار بر راه‌اندازی مراکز خرید بزرگ بود، بسیاری از واحدهای کوچک نگران بوده و اعتراض می‌کردند. ما نمی‌توانیم ابزارهای مدرن را در اختیار داشته باشیم و به سبک ۲۰ سال پیش زندگی کنیم. بر همین اساس لازم است که از این تکنولوژی‌ها در بخش‌های مختلف از کشاورزی و صنعت گرفته تا سلامت و... بهره بگیریم».

دراین‌میان، ارسلان فرهادکوهی، یکی از مدیران اسنپ در پاسخ به «شرق» به شکلی تلویحی تأیید کرد یک جریان‌سازی خاص در چند ماه گذشته سعی در ایجاد ابهام و بی‌اعتمادی نسبت به این استارت‌آپ داشته است. او گفت: اول گفتند شکایت‌هایی علیه اسنپ وجود دارد، اما شکایتی نبود و پلیس فتا آن را رد کرد. بعد گفتند مجوزهای لازم را نداشته و بعد مشخص شد که چنین مجوزهایی اخذ شده یا اصلا نیازی به اخذ نبوده و حالا هم که وزیر ارتباطات با این اظهارات جدید خیال همه را راحت کردند.

او افزود: البته اسنپ در این مدت با مسئولان مختلف شهری و دولتی و امنیتی جلساتی داشته تا درباره مجوزهایی که صحبت آن شده، اقدام کند؛ چراکه این مجموعه اقدامی خلاف عرف و قواعد سیستم انجام نداده و روشی برای کسب‌وکار فناورانه را ایجاد کرده که اتفاقا به حمل‌ونقل عمومی شهر هم کمک می‌کند. فرهادکوهی با رد این خبر که «گفته می‌شود در این مدت اختلالی در آدرس‌یابی و نقشه‌های آنلاین اسنپ ایجاد شده است»، گفت: هیچ اختلالی نداشته‌ایم و سرویس نقشه‌خوانی اسنپ کاملا داخلی است و از تجهیزات داخلی هم استفاده می‌کند و به‌همین‌دلیل مشکلی در تأمین امنیت و به‌روزرسانی و خدمات‌دهی آن نداریم.

او همچنین یادآور شد به‌کارگیری موتورسیکلت در مجموعه خدماتی اسنپ فعلا در دستور کار نیست. این مدیر داخلی اسنپ با تأکید بر اینکه از کانال‌های مختلفی واکنش‌ها، نقدها و نظرات مخاطبان و مشتریان را به دست آورده و آنالیز می‌کنیم، افزود: تعداد خودروهای فعال در شبکه، تعداد مشتریان روزانه یا در ساعت‌های اوج ترافیک و واکنش‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد، جزء این بازخوردهای عملکردی است که بررسی می‌شود. درحال‌حاضر بیش از ٢٨‌ هزار همراه (راننده) در اسنپ فعال هستند که به صورت شناور در هر ساعتی از روز که بخواهند با ما فعالیت می‌کنند و این مزیت خوبی است که بسیاری از شهروندان می‌توانند کسب‌وکاری داشته باشند که وقت زیادی نمی‌گیرد و امکان مدیریت زمان دارد.

وی درعین‌حال یادآور شد که بیش از ٤٠ درصد مشتریان اسنپ را جوانان در رده سنی ٢٥ تا ٣٥ سال تشکیل می‌دهد که جزء مشتریان اولیه و پرمصرف هستند و افزود: به نظر می‌رسد با توجه به گرایش و شناخت جوانان از اپلیکیشن‌های جدید این شیوه سفر با استقبال اکثر جوانان مواجه شود. او درعین‌حال یک خبر دیگر هم داد و گفت: در حال بررسی شرایط رفتن اسنپ به شهرهای دیگر، از جمله استان البرز هستیم. به نظر می‌رسد مهم‌ترین و اولین اتفاقی که می‌تواند پس از فراگیری استفاده از این شیوه سفر از سوی تاکسی‌های درون‌شهری و شرکت‌های خصوصی تاکسی‌رانی و آژانس‌های مسافربری دید این است که اشکالات ساختاری و رسوب‌شده درونشان را اصلاح کنند تا نگاه مردم را به خودشان برگردانند و باور کنند مشتری‌مداری چه مؤلفه‌هایی دارد.