موانع احیای دریاچه ارومیه

خبرگزاری ایسنا: مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه ضمن تشریح وضعیت کنونی و موانع احیای دریاچه ارومیه، اظهار کرد: ستاد، کار اصلی و فاز دوم کار خود یعنی احیای دریاچه را شروع کرده اما با این وجود ۱۴ ماه است که یک ریال هم دریافت نکرده است.

مسعود تجریشی در میزگردی که با موضوع احیای دریاچه ارومیه در محل خبرگزاری خبرآنلاین با حضور رضا کیانیان بازیگر سینما و تلویزیون کشور، کاوه مدنی استاد دانشگاه و فعال حوزه محیط‌زیست و شهرام مهاجر وکیل دادگستری، جرم‌شناس و فعال محیط‌زیست برگزار شد، در مورد آغاز فاز دوم احیای دریاچه ارومیه، عدم اختصاص بوددجه به ستاد طی ۱۴ ماه اخیر، موانع اجتماعی بر سر راه ستاد احیای دریاچه ارومیه، دلیل اجرایی نشدن طرح به‌کاشت و ضرورت پرداختن به بحران آب در ایران و نبود مدیریت درست منابع آبی در کشور اظهار نظر کرد.

تجریشی گفت: بر اساس مطالعات، پیش‌بینی شده بود که تثبیت دریاچه ارومیه به مدت دو یا سه سال صورت بگیرد. افراد متخصص و کارشناس تشخیص دادند که اگر دریاچه را طی سه سال ابتدایی به مرحله تثبیت نرسانیم از بین رفته و دیگر احیا نمی‌شود. بنابراین همه اهتمام خود را در ستاد دریاچه ارومیه بر تثبیت وضعیت دریاچه گذاشتیم.

وی با بیان اینکه در انتهای شهریور ۹۵ دریاچه ارومیه به شرایط تثبیت رسید گفت: وضعیت دریاچه ارومیه در حال حاضر نسبت به گذشته بدتر نشده است. امسال در قیاس با سال گذشته نزدیک به ۴۵ سانت افزایش تراز داشته و همچنین نسبت به سه سال گذشته تراز دریاچه ۱۰ سانت بالاتر بوده است.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه هم بارندگی خوب و هم اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه در تثبیت وضعیت دریاچه اثرگذار بوده است افزود: اتصال سیمینه‌رود و زرینه‌رود و لایروبی‌ها باعث افزایش تراز دریاچه ارومیه و تثبیت وضعیت آن شد بنابراین ستاد احیا در این مدت عملکرد مثبتی داشته است.

کار اصلی ستاد احیای دریاچه ارومیه تازه آغاز شده است

تجریشی با بیان اینکه در حال حاضر وارد فاز دوم یعنی احیای دریاچه ارومیه شده‌ایم گفت: در این مرحله بر تغییر الگوی مصرف آب، تغییر الگوی کشت و آبیاری تمرکز و تأکید داریم که در نتیجه آن آب، به سمت دریاچه ارومیه هدایت شده و به پیکره دریاچه وارد شود. همزمان با تغییر الگوهای کشت و آبیاری سعی داریم اشتغال و معیشت مردم محلی را بهبود ببخشیم. بنابراین کار اصلی ستاد احیای دریاچه ارومیه تازه آغاز شده است.

این عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه در مورد کمک‌های بین‌المللی به ستاد به منظور احیای دریاچه با تأکید بر اینکه از سمت مجامع بین‌المللی کمک مالی قابل توجهی اختصاص نیافته است اظهار کرد: دولت ژاپن حدود یک درصد از تولید ناخالص خود را باید در این زمینه‌ها هزینه کند بنابراین یک میلیون دلار کمک مالی نه برای احیای دریاچه ارومیه بلکه برای ۵۰ روستا به منظور انتخاب محصول کشاورزی، کود و سم توسط این دولت اعطا شد.

کمک‌های مالی قابل‌توجهی به ایران به منظور احیای دریاچه ارومیه اختصاص داده نشده است

علاوه‌ براین ژاپن در پروژه مدل‌سازی هیدرولوژیک حوزه آبریز دریاچه ارومیه که منابع مالی و مهندسین مشاور را برعهده گرفته بود مطالعاتی انجام داد اما مورد تأیید قرار نگرفت که در حال بازنگری این پروژه هستند. همچنین رقم ۳.۸ میلیون دلار از طریق فائو برای انجام مطالعاتی مربوط به تغییرات اقلیم، معیشت و اجتماع و حسابرسی آب اختصاص پیدا کرده که عدد چشمگیری نیست زیرا تاکنون دولت ۱۱۰۰ میلیون دلار برای احیای دریاچه ارومیه هزینه کرده است.

تجریشی با تأکید بر اینکه سیاست ستاد احیای دریاچه ارومیه بر این بوده که از تجربیات جهانی استفاده کند گفت: در شرایط حاضر استرالیایی‌ها با ایران به منظور احیای دریاچه ارومیه همکاری‌های علمی دارند. مرکز تحقیقات آب به عنوان یک مرکز مشترک بین ایران و استرالیا با تمرکز بر دریاچه ارومیه ایجاد شده است. تا اواخر فروردین‌ماه تیم تحقیقاتی به ایران آمده و فعالیت خود را شروع خواهند کرد. طبق توافق صورت گرفته این کشور تجربیات خود را به ایران انتقال خواهد داد.

تمرکز ستاد احیای دریاچه ارومیه بر دریافت کمک‌های علمی و تجربی به جای کمک‌های مالی

وی با اشاره به امضای توافق‌نامه‌ای با دانشگاه واخنینگن هلند به منظور مشارکت در احیای دریاچه ارومیه و انتقال تجربیات علمی افزود:طی یکی دو هفته آینده تیم تحقیقاتی این دانشگاه در ایران برای شروع فعالیت‌های خود مستقر خواهند شد.همچنین با مجموعه یاسا توافق کرده‌ایم در موضوع معیشت و اقتصاد با ستاد احیای دریاچه ارومیه همکاری داشته باشیم. بنابراین رویکرد ستاد بر آن است که به جای دریافت کمک‌های مالی به سمت دریافت کمک‌های علمی برود.

بانک جهانی با وجود تعهدات خود از ارائه منابع مالی به ایران خودداری می‌کند

تجریشی تأکید کرد: سعی داریم در همکاری با کشورهای مختلف گزینش انجام داده و با بهترین‌های دنیا ارتباط برقرار کنیم. بانک جهانی علیرغم اینکه پذیرفته همکاری‌هایی با ما داشته باشند ولی کمک مالی ارائه نداده است.اگرچه ایران عضو بانک جهانی است اما در اثر فشار آمریکا نتوانسته کمک مالی به ایران ارائه دهد. سازمان ملل نیز تنها به ارسال کارشناس بسنده می‌کند که ارسال کارشناس بدون تأمین منابع مالی کافی نیست.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در ادامه با اشاره به برخی مشکلات اجتماعی که موانع احیای دریاچه ارومیه هستند، گفت: برخی مسائل که می‌توان از آن‌ها به عنوان مسائل بدقلق یاد کرد در طی زمان ایجاد می‌شوند و به تدریج جنس آن‌ها را از یک راه‌حل مشخص خارج می‌کند. در حقیقت با داشتن یک راه‌ حل مشخص نمی‌توان این مسائل را حل‌وفصل کرد. مردم، حاکمیت، قوانین، عرف و سنت در این مسائل نقش دارند و مسئله را به حالتی می‌برند که نمی‌تواند یک راه‌حل روشن و مشخص داشته باشد. در حوضه آبریز دریاچه با مسائل و مشکلاتی از این دست مواجه هستیم. در حقیقت هر مسئله‌ای قابل حل است ولی در مسائلی که به مردم مربوط است حساسیت و پیچیدگی بیشتر می‌شود.

تجریشی با اشاره به برخی از این مشکلات اظهار کرد: یک نماینده مجلس ادعا می‌کند که ۹۸ درصد رأی مردم را گرفته و باید به هر قیمتی شده برای مردم آب بگیرد. یکی دیگر از مسائل اساسی ما بحث تخصیص آب در وزارت نیرو است. در شروع کار ستاد احیای دریاچه ارومیه تعدادی از متخصصان تأکید کردند که اگر دریاچه طی دو سه سال اخیر احیا نشود می‌میرد و قابل احیا نیست. بنابراین لازم بود نزدیک‌ترین آب‌ها یعنی آب پشت سدها به پیکره دریاچه برسد و با ۲۰ درصد اقدام ۸۰ درصد اثربخشی داشته باشد.

۱۴ نماینده مانع اجرای طرح به‌کاشت شدند

وی با بیان اینکه در ستاد احیای دریاچه ارومیه تصمیم کارشناسان بر اجرای به‌کاشت تمرکز داشت و تمام فرآیند آن طی شد گفت: این بحث در کارگروه مورد تأیید وزرای کشور نیز قرار گرفت اما ۱۴ نماینده مجلس نزد رئیس جمهور رفته و نسبت به اجرای این طرح اعتراض کردند و اجرای آن متوقف شد. با این وجود در این مدت نه‌چندان طولانی اقدامات مثبت زیادی انجام شده است. برای مثال جلوی تکمیل و احداث سه سد در منطقه گرفته شد که ناشی از ایجاد آگاهی عمومی در مورد ضرورت احیای دریاچه ارومیه بود.

دریاچه ارومیه از یک مسئله امنیتی به یک مسئله اجتماعی تبدیل شد

تجریشی با اشاره به اینکه در سال‌های گذشته توجه و تمرکز بر احیای دریاچه ارومیه یک مسئله امنیتی محسوب می‌شد گفت: طی این مدت کوتاه یک مسئله امنیتی تبدیل به یک مسئله اجتماعی شد و افزایش آگاهی عمومی را بالا برد. در حقیقت یک ضدارزش به ارزش تبدیل شد اما هنوز آب به عنوان مسئله حاکمیتی در کشور ما مطرح نیست و در مدیریت آب منافع ملی در نظر گرفته نمی‌شود و یک نوع بی‌تدبیری در این زمینه حاکم است اما به مدد فعالیت دو سه ساله اخیر برای احیای دریاچه ارومیه این سوال‌ها در کشور مطرح می‌شود.

این استاد دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به اینکه ایران در منطقه‌ای خشک واقع شده است اظهار کرد: در سال‌های اخیر به اهمیت حقابه محیط‌ زیست و ضرورت اختصاص آن رسیده‌ایم اما هنوز بی‌آبی خود را به ما تحمیل می‌کند. در حقیقت آب همان عنصری است که برای سوریه و تونس مشکلاتی ایجاد کرد و آن‌ها را به شرایط کنونی رساند. لازم است مدیریت ریسک انجام شود و به جای پرداخت هزینه درمان، هزینه مدیریت ریسک انجام شود.

تجریشی با اشاره به اینکه برنامه ششم توسعه از جمله موضوعاتی است که می‌توان در آن ردپای آب و جایگاه آن در کشور و موضوع مدیریت منابع آبی را پیگیری کرد گفت: باید روشن شود که آب موضوعی بحرانی است و نباید اجازه دهیم مسائل آن خود را به ما تحمیل کند. در کل دنیا چهار کشور از ۶۷ درصد از آب‌های زیرزمینی خود استفاده می‌کنند که ایران، چین، هند و آمریکا این کشورها هستند. در حقیقت ما آب‌های نسل‌های بعدی را پیش‌خور کرده‌ایم.

وی با تأکید بر اینکه باید مطالبه‌گری در زمینه آب و مدیریت درست آن نهادینه‌تر شود،گفت: انجمن‌های علمی و نهادهای تخصصی باید در زمینه آب ورود کنند و هشدارهای لازم را ارائه دهند. همچنین ضروری است در برنامه ششم توسعه به این مقوله مهم توجه شود.

تشکیل اتاق فکر کمیته حقوقی در ستاد احیای دریاچه ارومیه

تجریشی در ادامه این نشست متعهد شد اتاق فکر ستاد احیای دریاچه ارومیه با حضور فعال اصحاب رسانه ایجاد شود تا رسانه‌ها در جریان دقیق برنامه‌ها و پروژه‌های ستاد قرار گیرند. همچنین ایجاد کمیته حقوقی برای ستاد احیای دریاچه ارومیه موضوع دیگری بود که در جریان این نشست مطرح شد که این مقام مسئول در ستاد دریاچه ارومیه وعده کرد به منظور ارتقای جایگاه ستاد در حاکمیت این موضوع را پیگیری کند تا با تغییر مدیران و دولت بحث ستاد احیای دریاچه ارومیه دستخوش تغییر نگردد.