بازگشت فراستی با وجود توهین جنسی به منتقدان

تابناک: برنامه سینمایی «هفت» در شرایطی ساعت ۲۲:۳۱ امشب -جمعه- روی آنتن رفت که در ابتدا بهروز افخمی درگذشت جعفر والی، بازیگر و کارگردان پیشکسوت سینما و تئاتر و نیما طباطبایی، مستندساز کشورمان را تسلیت گفت. بنابر گفته افخمی این برنامه به سینمای دولتی می پردازد و نظرسنجی این برنامه نیز بر این مبنا بود.

با وجود آنکه معمولاً بخش نقد در اواخر این برنامه انجام می شد، میز نقد فیلم سینمایی «متولد ۶۵» با حضور مجید توکلی، کارگردان فیلم و مسعود فراستی در ابتدای این برنامه برگزار شد. علی رغم اینکه به نظر می رسید فراستی به واسطه ادبیات اخیرش در یک ویدیو، از حضور در برنامه های زنده تلویزیونی منع شود و امکان یک اقدام غیرمنتظره را بگیرد تا با بیان یک جمله جنسی تازه، آبروی تلویزیون را به خطر بیندازد، با این حال ظاهراً عقبه فراستی مانع از حذفش شدند و او پس از دو هفته غیبت به تلویزیون بازگشت.

در ابتدای این بحث مجید توکلی گفت: فیلم یک میلیارد و ۲۶۰ میلیون تومان تاکنون فروش داشته است. از زمان اکران برخی فیلم ها در سینما، در حال حاضر فیلم در ۶-۷ سالن با سانس های شلخته در حال اکران است. تلاش زیادی کردم تا با همان ایده شما این فیلم در تمام سانس های یک سینما به نمایش درآید تا مخاطب خود را حفظ کند اما مقدور نشد. من از وضع موجود اکران گلایه شدید دارم. این گلایه را اخیرا به یکی از مدیران سینمایی کردم اما در کمال تعجب آن مدیر به من گفت شما خیلی پرتوقع اید! با وجود اینکه فیلم در شرایط سختی اکران شد اما من از استقبال بسیار خوب مخاطبان خرسندم و از نمایش آن در گروه آزاد خوشحالم.

توکلی در بخش دیگری از صحبت هایش گفت: خیلی ها با شنیدن رفتن من به هفت اصرار داشتند که مانع شوند. اما من فکر می کنم این ماجرا، ماجرای درستی است و ما باید یاد بگیریم باهم حرف بزنیم و من با همه مصائبی که برای ساخت فیلمم داشتم به کسی مربوط نیست و می توانم از این جلسه حرف هایی یاد بگیرم. هم من هم نویسنده محترم معتقد هستیم که این قصه بکر، جای تامل و پرداخت بیشتر داشت. شرایطی که ارتباطی با این میز ندارد، این است که گاهی فرصت فیلمسازی برای یک فیلم اولی پیش می آید و اگر به آن بها ندهی، از دست می رود. اما برخی نیز درباره کشش فیلم مشورت هایی می دادند. مثل رامبد جوان که بسیار از او مشورت گرفتم معتقد بود باید یک قتل صورت گیرد! اما من فکر می کنم درگیری هایی که بین دختر و پسر شکل می گیرد این کشش را ایجاد می کند. توقعاتی که دختر داشت اما پسر دروغ گفت.

فراستی نیز گفت:‌ درگیری تنها درباره سال تولد است. باید بیشتر می بود و وارد دعوا می شدیم و عمیق تر می شد. فیلمنامه به شدت محافظه کار است و حاضر نیست از یک بازی به درام برسد. جوهر پلات این گنجایش را داشت اما تبدیل نشد.

توکلی تاکید کرد: من اگر بار دیگر این فیلم را بسازم دیگر این سکانس بیرون رفتن دو کاراکتر دختر و پسر از خانه را نمی سازم. این ارتباطی به فیلمنامه ندارد و تصمیمی بود که ما در تیم تولید گرفتیم که اشتباه بود.

فراستی تاکید کرد: درست است که فیلم تنها روی دو پلات استوار است، اما همین دو خط انقدر جذاب است که برخی از مخاطبان را پای فیلم بنشناند. اما کارگردان کاری برای نگه داشتن مخاطب پای فیلم نکرده است. اساسا کارگردانی فیلم تلویزیونی است. تمام پی او وی های فیلم غلط است. یعنی ابدا یک پی او وی درست در فیلم نیست و مشخص نیست از نگاه چه کسی نگاه می کنیم. همین طور دکوپاژ، جای دوربین و نوع لنز. بازی گرفتن کارگردان از پدرام شریفی و صاحب خانه خوب است اما باقی بازی ها خیلی کلیشه است. بازی های با آینه هیچ کاری در فیلم نمی کند و در میزانسن کاملا بی معنی است. جای دوربین در آپارتمان، طراحی صحنه، کات ها، پی او وی ها و لنزها نشان از کارگردانی ضعیف کار دارد. به نظرم تمرین و یک پشت فیلم کوتاه کم داری. هم جزییات کم است و هم غلط تکنیکالی بسیاری داری.

حرف های فراستی حتی واکنش افخمی را در پی داشت و مجری «هفت» عنوان کرد: لفظی بکار بردی که در شان منتقد نیست. گفتی کارگردانی فیلم تلویزیونی است. این فیلم تحت هیچ شرایطی ممکن نبود که سینمایی بشود. در این صورت کمی بی انصافی است که بگوییم کارگردانی تلویزیونی ست وقتی قصه و موضوع اساسا امکان سینمایی شدن نداشته باشد.

توکلی اعتراف کرد: من اگر عقب برگردم «متولد ۶۵» را برای ساخت فیلم اولم انتخاب نمی کنم. تجربه و کارکردن در تک لوکیشن برای یک فیلم اول خیلی کار دشواری است و این در سینمای ما عرف نیست. کارکردن ۴۰ روزه در یک لوکیشن برای کسی که تجربه اولش است و نگه داشتن گروه و دکوپاژ کار بسیار دشواری است. پشت فیلم کوتاه هرچقدر هم قوی باشد اما این سختی را جبران نمی کند. بسیاری از ضعف ها در فیلم های با لوکیشن های زیاد مخفی می شود و دیده نمی شود. اما در فیلم من کارگردانی را سخت می کرد و این تجربه را برای من داشت.

در ادامه این برنامه، برخی فیلم هایی که شانس حضور در جشنواره فیلم فجر را دارند، در قالب یک میان برنامه معرفی شدند. معرفی برخی از این فیلم ها در این هفته و هفته های آینده که احتمال دارد در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر حضور نداشته باشند، میتواند شائبه برانگیز باشد. در ادامه نیز گفت و گویی با دیا میرزا بازیگر سلام بمبئی انجام شد که در آن درباره کیفیت فیلمسازی در هند و همین طور نقش تهیه کننده ها و ستاره ها، کلی گویی هایی صورت پذیرفت.

سپس درباره موضوع برنامه یک گفت و گوی نسبتاً تولیدی و بدون جمع بندی میان حبیب ایل بیگی معاون نظات و ارزشیابی سازمان سینمایی و محمود مدیرکل اسبق نظارت و ارزشیابی معاون سینمایی برگزار شد.

در ابتدای این گفت و گو، افخمی عنوان کرد: فیلم دولتی یا حاکمیتی یعنی که ۱۰۰ درصد به وسیله دولت سرمایه گذاری، تعیین موضوع و تولید شده باشد هم خوب و هم لازم است. چون هر فیلمی را بخش خصوصی تمایل ندارد بسازد یا شبیه به فیلم سفارشی باشد یا برخی فیلم ها نیاز به بودجه کلان دارند و قرار است الگو شود بخش خصوصی امکانش را ندارد و در همه جای دنیا دولت ورود می کند. بنابراین ساخت فیلم دولتی هم لازم، هم معمول هم غیرقابل حذف است. اما فیلم نیمه دولتی، فیلمی است که با دخالت و حمایت دولت تولید می شود و به مرور از وابستگی به گیشه و استقبال مخاطبان بی نیاز می شوند و سبب تضعیف سینمای خصوصی نیز خواهد شد. این نظر من است.

ایل بیگی درباره میزان سرمایه گذاری دولت در پروژه های سینمایی در سال ۹۵ گفت: سال گذشته بنیاد سینمایی فارابی چیزی در حدود ۲۴- ۲۵ میلیارد تومان را برای حمایت از تولیدات سینمایی در نظر گرفت. فارابی از سرمایه گذاری کامل و تهیه کنندگی در آثار سینمایی کمی خود را جدا کرده و به صورت وام تعداد بیشتری از فیلم ها را پوشش دهد. سال گذشته فارابی حتی بودجه کم آورد. هیچ موقع بنیاد سینمایی فارابی برخلاف سازمان های دیگر، طلب دارد. الان این کمک بصورت وام از ۳۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان متغیر است. امسال نزدیک به ۶۰ فیلم را به همین شیوه توانسته حمایت کند. این تکثر را در میان مخاطبینی که از بنیاد فارابی حمایت گرفته اند می بینیم و دیگر نقدی که همواره به فارابی وارد می شد که چرا تنها از برخی فیلمسازان خاص با بودجه های کلان حمایت می شود، نمی شود. با این وجود ما حاضر به اهدای وام به برخی فیلم هایی که مجوز نمایش گرفته اند، نشدیم. چون به هر حال فارابی نیز در حمایت خود دارای سیاست هایی ست. البته برخی فیلم ها برای ساخت حتی به فارابی برای دریافت وام مراجعه نمی کنند. چون سرمایه گذار دارند. اما بوده اند فیلم هایی نیز که مراجعه کردند اما برای حمایت از آنها موافقت نشد.

اربابی نیز اظهار داشت: این تصور عمومی که آنچه به عنوان سینمای دولتی یا حمایت های دولتی برای سینما همگی به نتیجه نرسیده است، یک بحث قطعی است اما میزانش محل بحث است که به عقبه سینمای کشور مرتبط است. وقتی شما سیاست هایی را از سال های ۶۰ بنیان می گذاری، دیگر نمی توان نتایج دیگر گرفت و باید با همان زیر ساخت ها پیش رفت. حوزه هایی که دولت در حوزه سینما ورود کرده است سه بخش است. سیاست گذاری، نظارت و تولید. به نظر می آید حمایت های دولت در حوزه تولید سینما موثر بوده است. امروز از سینمای دولتی به عنوان یک برچسب استفاده می کنیم که مسئله ای را حل نمی کند.

او در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: پیش از سال ۸۲ ما معمولا ۸۰ پروانه ساخت می دادیم که ۶۰ فیلم در همان سال اکران می شد. همان زمان هم این مسئله بود که دولت باید با این مسئله چگونه برخورد کند؟ اساسا انقلاب و دولت ما سینما را به عنوان یک مسئله سرگرمی مطرح نکرده است. به عنوان فرهنگ و رسانه مطرح کرده است. و این فرهنگ را نیز هیچ کس جز دولت نمی داند و مبلغ نیست. بنابر این نمی توان گفت این دولت نباید در سینما دخالت و ورود کند. مسئله چگونگی این ورود است.

اربابی تاکید کرد: جمهوری اسلامی تعریفش از سینما، یک سینمای پرقدرت است که رابطه گرمی با مخاطبش داشته باشد. هیچ یک از سازمان ها و نهادها بطور مستقل نمی توانند درخواست ساخت فیلم کنند. چون پروانه ساخت به شخص داده می شد. لذا آن فرد پیش از این با آن سازمان یا نهاد صحبت هایش را کرده بود. حالا یا بخشی یا تمام سرمایه اش را تامین می کرد. این بخشی باید تعریف شود. اگر دولت با کسی شریک شود، قطعا دولت ضرر می کند و شخص فیلم خود را می سازد. بخش خصوصی نیز به مسائل و دغدغه های شخصی خود می پردازد و تنها به دنبال این است که خطوط قرمز را رد نکند. لذا نهادهای حاکمیتی نباید از سرمایه گذاری در فیلم ها ممنوع شوند.

ایل بیگی متذکر شد: همه جای دنیا این مرسوم است که شخصی ایده اش را می برد پیش یک نهادی و حمایت می گیرد. حتی می تواند مستقیما به تبلیغ آن نپردازد و صرفا ایده اش جذاب باشد. لذا این ورود نهادهای دولتی نه خلاف قانون است و نه باید ممنوع شود. مسئله این است که اطلاعات باید اشتراک گذاشته شود که شاهد دور زدن نهادها توسط اشخاص نباشیم.

افخمی گفت: به گفته شما پس می توان نتیجه گرفت نه می شود نهادهای حاکمیتی نابلد خارج از دولت و نه حتی دولت را از سینما خارج کرد و نه حتی بد است. چون در سال هایی این اتفاق نتایج مثبت نیز داشته است.

ایل بیگی گفت: واقعیتش این است که این یک درجه بندی است و شورای عالی تهیه کنندگان باید این درجه بندی را برای اعضایش بکند. بله مسئله این است که آیا واقعا تولید ۱۰۰ فیلم ۴۰۰ تهیه کننده می خواهد؟ بالاخره در دوره هایی برای یارکشی و قوی کردن صنوف تهیه کنندگان در را باز کردند و برخی را وارد کردند، اما ما امروز برای ورود افراد جدید و سخت شدن انتخاب تهیه کننده به عنوان اصلی ترین عنصر سینما، با شورای عالی تهیه کنندگان راه هایی را پیش گرفته ایم. ما در همان حدی که پروانه ساخت می دهیم پاسخگوییم. باید دید فیلم در نهایت تا چه میزان به فیلمنامه وفادار بوده است.

نظرسنجی این هفته برنامه با این پرسش و نتایج همراه بود: «حمایت مالی دولت از بخش خصوصی در ساخت فیلم های سینمایی چه نتایجی را در پی خواهد داشت؟

۱. تقویت بخش خصوصی و ایجاد رقابت 28%
۲. تضعیف بخش خصوصی و از بین بردن رقابت ۱۳%
۳. ایجاد رانت و فساد 59%» و افخمی و همکارانش همچنان از اعلام شمار شرکت کنندگان در نظرسنجی این برنامه طفره رفتند.