پیشنهاد آنکارا به مسکو؛ حلب در مقابل الباب

خبرگزاری ایسنا: تفاهمی میان مسکو و آنکارا مبنی بر حمایت از ایجاد منطقه خالی از حضور داعش میان حلب و ترکیه وجود دارد.

پس از این که مسکو اعلام کرد که واشنگتن موافق با "خروج تمامی افراد مسلح" از شرق حلب است، اعلام شد که برخی از گروه‌ها "مرگ در میدان نبرد" را ترجیح داده‌اند و جبهه فتح الشام (جبهه النصره سابق) نیز مقرهای گروه‌های دیگر از جمله "جیش الاسلام" را تحت تصرف خود درآورد که پس از این امور، توافق دیگری به دستورکار مذاکرات آنکارا میان گروه‌های حلب و ارتش روسیه با نظارت ترکیه اضافه شد که می‌تواند به "توافق شرق حلب در مقابل شهر الباب" بینجامد.

به گزارش روزنامه فرامنطقه‌ای الحیاة، مذاکرات میان گروه‌های بزرگ "جیش حلب" (ارتش حلب) و ارتش روسیه با غیبت مستقیم ایران و در حاشیه بودن طرف آمریکایی، در فراز و نشیب بود و گاهی پیشرفت و گاهی دچار تعلل می‌شد. این مذاکرات به بررسی خروج نیروهای "فتح الشام" و گروه‌های هم‌پیمان آن در مقابل اعلام آتش بس موقت و وارد کردن کمک‌های انسانی با مدیریت شورای محلی در حلب و تعهد روسیه مبنی بر وارد نشدن نیروهای نظام و مستشاران ایرانی به شرق حلب می‌پرداخت.

طبق گفته یک مسئول غربی که از جریان مذاکرات آگاه است، استراتژی مذاکراتی مسکو بر مبنای "عجله نکردن، مذاکرات و سپس فشار نظامی" است؛ امتیازدهی‌های زیاد و کم برای عملی کردن هدف خارج شدن تمامی افراد مسلح از شرق حلب و بازپس گیری کنترل آن با کمترین هزینه سیاسی، نظامی و رسانه‌ای ممکن". روسیه همچنین روی دودستگی‌های گروه‌هایی حساب باز می‌کند که جدایی میان آنها با آغاز حمله اخیر به شمال شرق حلب نمود پیدا کرده است.

این منبع ادعا کرد: اما استراتژی تهران و دمشق به گونه دیگری است و آن ورود به حلب به هر بهایی حتی با منهدم کردن تمامی نهادهای غیرنظامی و نظامی و پزشکی و محلی وابسته به مخالفان است.

طبق گفته این مسئول، در اندیشه ترکیه این تمایل وجود دارد که توافق "حلب در مقابل الباب" منعقد شود. چرا که گروه‌های موسوم به سپر فرات که مورد حمایت آنکارا هستند به آستانه شهر الباب در شمال حلب که تحت تصرف داعش است رسیده‌اند و این شهر از سه طرف محاصره شده است که این طرف‌ها عبارتند از نیروهای سپر فرات مورد حمایت دولت ترکیه، نیروهای کرد و عرب "سوریه دموکراتیک" مورد حمایت آمریکا و طرف سوم نیروهای نظام و هم‌پیمانان آن.

تفاهمی میان مسکو و آنکارا مبنی بر حمایت از ایجاد منطقه خالی از حضور داعش میان حلب و ترکیه وجود دارد و آنکارا تلاش کرده است خط قرمز خود را با ورود به الباب گسترش دهد تا به مساحت پنج هزار کیلومتر مربع برسد اما تهران و دمشق با این مساله مخالفند چرا که معتقدند در حالی که شهر حلب تحت آتش ترکیه از الباب قرار دارد، سیطره بر حلب امری سست و شکننده خواهد بود. به این دلیل که یک پایگاه هدف حمله قرار گرفت و سربازان ترک کشته شدند. همچنین واشنگتن برای این تفاهم شور و شوق نداشته است چرا که واشنگتن از برجسته‌ترین حامیان کردها و پشتیبان نبرد آنها با داعش است. روسیه این کشاکش میان ایران، ترکیه و آمریکا بر سر حلب - الباب را زیر نظر دارد.

در این بین سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه به این امر اشاره کرد که نیروهای سوری یا روسی، سربازان ترکیه‌ای را هدف قرار نداده اند. این امر می‌تواند تفسیر گر این باشد که ممکن است نیروهای حامی ایران این حمله را ترتیب داده باشند. همزمان با این امر نیز حملات هوایی ناشناخته‌ای به پایگاه‌های نیروهای نزدیک به ایران در حومه حلب صورت گرفت که روسیه نیز وقوع این حملات را تایید کرد.

آنکارا که چشمش دنبال شهر الباب است امیدوار است که پیشروی‌های نیروی سپر فرات به شهر منبجی برسد که نیروهای "سوریه دموکراتیک" آن را از داعش آزاد کرده‌اند. آنکارا همچنین امیدوار است به جای آنکه بر نیروهای سوریه دموکراتیک مورد حمایت آمریکا برای آزادسازی رقه تکیه شود نیروهای سپر فرات نقش رهبری را در آزادی رقه برای بیرون راندن داعش از پایتخت خودخوانده‌اش ایفا کنند.

به همین دلیل دستگاه اطلاعاتی ترکیه مذاکرات گروه‌های حلب و سپر فرات با ارتش روسیه را تسهیل بخشید و این مساله‌ای است که به مذاق آمریکا خوش نیامد؛ با توجه به اینکه آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) از برخی از گروه‌ها در شمال حلب حمایت می‌کند و همچنین حمایت نظامی و اطلاعاتی به کردها ارائه می‌دهد.

موضع ایران در مخالفت با این توافق چند روز قبل آشکار شد، اما مساله غافلگیرانه زمانی بود که لاوروف عنوان داشت که جان کری، همتای آمریکایی‌اش به اطلاع وی رسانده است که آمریکا با "خروج تمامی افراد مسلح" از شرق حلب و نه فقط اعضای "فتح الشام" موافقت کرده است. طبق آنچه که مذاکرات در مورد آن در آنکارا صورت می‌گیرد، فقط اعضای فتح الشام خارج می‌شوند. لاوروف همچنین گفت که آمریکا کارشناسان نظامی را به ژنو برای دیدار با همتایان روس خود جهت بررسی این توافق اعزام خواهد کرد. در صورتی که این مساله درست باشد -هرچند که مسئولان آمریکایی این امر را تکذیب کرده‌اند- اما تغییری اساسی در موضع واشنگتن را نشان می‌دهد که در گذشته از طرح استفان دی میستورا، فرستاده سازمان ملل به سوریه حمایت می‌کرد که طرحش شامل خروج فتح الشام پس از توافق بر سر تعداد آنها بر سر مکانیزم نشست لوزان بود.

آنچه که پیچیدگی این امور را بیشتر می کند این است که فرماندهی گروه تروریستی نورالدین زنکی پیامی را به یک مسئول آمریکایی فرستاد که این پیام بدین شرح بود: "تصمیم ما این است که شهر حلب را تخلیه نکنیم و به هیچ منطقه‌ای نرویم. جوانان وابسته به گروه نورالدین زنکی و ساکنان حلب در این شهر خواهند ماند و خارج نخواهند شد و ما در حلب خواهیم ماند. ما از حدود دو سال قبل هیچ حمایتی را دریافت نکرده‌ایم و پیش از آن نیز حمایت کشورها بسیار ضعیف بود و ما از شما منتظر هیچ حمایتی نخواهیم بود. ما بسیار وعده‌های شما را شنیده‌ایم اما چیزی دریافت نکرده‌ایم امیدواریم که پیام ما به دولت شما رسیده شود: ما در حلب می‌مانیم و اگر مجبور شویم که گزینه مرگ را انتخاب کنیم، پابرجا می‌مانیم".

دومین مساله غافلگیرکننده که مطابق با پیش بینی مسکو بود، حمله عناصر فتح الشام و گردان‌های ابو عماره به مقرهای دو گروه فیلق الشام و جیش الاسلام در داخل محله الکلاسه در حلب بود که اقدام به مصادره سلاح‌ها، اموال و تجهیزات کردند تا به این ترتیب به زعم خود "سلاح را از کسانی که دست از نبرد کشیدند، بگیرند". این اتهامی بود که برخی اعضای فتح الشام علیه گروه‌های دیگر به ویژه آن گروه‌های شرکت کننده در عملیات سپر فرات مطرح کردند و آنها را به این امر متهم نمودند که نبردهای حلب را ترک کرده‌اند و این علاوه بر آن تنشی است که میان فتح الشام و جیش الاسلام در غوطه دمشق وجود دارد.

این اقدامات رویکرد روسیه را برای در پیش گرفتن صبر طولانی بیشتر کرده است چرا که روس‌ها بر این امر حساب باز می‌کنند که اعمال فشار صورت بگیرد و در عین حال مذاکرات انجام شود و اجازه داده شود که گروه‌ها با یکدیگر بجنگند و خاستگاه مردمی از آنها دور شود و همچنین آنکارا را با دو دستاورد وسوسه کند که عبارت است از ایجاد منطقه نفوذ در شمال حلب و جدا کردن کردهای شمال سوریه از اقلیم شمال با هدف جلوگیری از ایجاد اقلیم "کردستان سوریه" که در مقابل ترکیه هم باید دست به امتیازدهی‌های بیشتری در پرونده سوریه بزند.