ورود شورایعالی انقلاب فرهنگی به سرقت های علمی

شهروند نوشت: با گذشت نزدیک به دوهفته از برملاشدن ماجرای تقلب در ٥٨ مقاله ایرانی، شورایعالی انقلاب فرهنگی که ریاست آن با رئیس‌جمهوری است، از وزارت بهداشت خواسته است تا موضوع تخلف درمقاله‌های جعلی را بررسی کند. براین اساس نیز کارگروهی متشکل از وزارتخانه‌های بهداشت، کشور و شورای انقلاب فرهنگی به این منظور در وزارت کشور تشکیل شده است.

براساس آنچه معاون آموزشی وزیر بهداشت اعلام کرده، چهار نفر از دانشگاه‌های علوم پزشکی بیشترین تخلف را داشتند و دراین شورا، هیأتی تشکیل شده تا به بررسی این موضوع بنشینند. حالا این تنها شورایعالی انقلاب فرهنگی نیست که در این زمینه وارد شده، قبل از آن وزارت بهداشت با تشکیل یک تیم پژوهشی و کمیته‌ای ویژه، بررسی‌هایش را شروع کرده. حالا درکنار این هیأت و آن تیم، کارگروهی هم در وزارت کار فعال شده تا به جزییات بیشتری در این زمینه برسد. خبری که حمید اکبری، قائم‌مقام معاون آموزشی وزارت بهداشت به «شهروند» اعلام کرد.

اواخر هفته گذشته بود که جزییاتی از ماجرای سرقت علمی در ایران اعلام شد. همان گزارشی که مجله ساینس منتشر و ماجرای تقلب و دستکاری ٥٨ مقاله ایرانی را برملا کرد. هرچند وزیر بهداشت پنجشنبه‌ای که گذشت، درباره این موضوع توضیح داد و گفت که این افراد هیچ‌ کدام‌شان دانشمندان ایرانی نبودند و بیش از ٢٠نفر از آنهایی که از دانشگاه‌های وزارت بهداشت بودند که پرونده همه آنها هم در وزارت اطلاعات تشکیل شده و به مراجع قضائی هم معرفی شدند. اما دیروز معاون آموزشی وزیر بهداشت تأکید کرد، ماجرا آنطور که مجله ساینس گفته، نبود و این مجله بزرگنمایی کرده است. صحبت‌های این مسئول در وزارت بهداشت درحالی است که یک روز پیش از توضیحات وزیر بهداشت، درفضای مجازی، خبرهایی منتشر شد که تعدادی از این مقاله‌ها را به وزیر بهداشت و سه معاونش که یکی از آنها باقر لاریجانی، معاون آموزشی این وزارتخانه است، منتسب کرده بود. هرچند که بالاترین مقام وزارت بهداشت این خبرها را تکذیب کرد.

با این همه دیروز باقر لاریجانی، معاون آموزشی وزیر بهداشت، درجلسه‌ای با حضور تعداد محدودی خبرنگار، از مشخص‌شدن نتیجه بررسی‌ها درباره سرقت علمی تا دوهفته دیگر خبر داد. او تعداد کسانی که در این زمینه تخلف داشته‌اند، را چهارنفر اعلام کرد، با این توضیح که: «درمیان گزارش‌های سرقت علمی در ایران ۵۸ مقاله ازسری مقالات بی‌ام‌سی مشکلاتی داشتند. ۴۲۰نفر از افراد درگیر آن بودند و از این تعداد، ۱۰۰نفر بیشترین درگیری را داشتند و از میان این ١٠٠نفر، ۴نفر تخلف بارز داشتند که بیشتر آنها دانشجو بودند و پابلیکیشن خوبی ندارند.» براساس اعلام لاریجانی، از میان ۴نفری که تخلف بارزی داشته‌اند، یک نفر ۲۰ تخلف، نفر دیگری ۱۲ تخلف داشته‌اند و درنهایت این ۴نفر با حیثیت کشور بازی کردند. او ادامه داد: «چندی پیش مجله ساینس گمانه‌زنی کرده بود که ۱۰‌درصد مقالات پژوهشی ایران ساختگی است، این درحالیست که بررسی‌های ما نشان داد که حدود ۳۰۰ موسسه در زمینه تولید مقاله فعالیت می‌کنند، مجله ساینس این تخمین را زده و مصاحبه کرده که چرا این اتفاق در ایران رخ می‌دهند. این مجله درگزارش خود به این موضوع اشاره کرده است که در ایران بازار تقلب علمی و پایان‌نامه‌نویسی رونق پیدا می‌کند.

ما نمی‌خواهیم بگوییم که هیچ مشکلی نداریم و چنین اتفاقی نیفتاده، اما این مجله درگزارش خود این موضوع را بزرگنمایی کرده است.» لاریجانی حرف‌های دیگری هم زد: «شورایعالی انقلاب فرهنگی از ما خواسته است حجم این حادثه را بسنجیم، پس از گزارش مجله ساینس، مجله نیچر نیز گزارش دیگری را منتشر کرد و یادآور شد که ‌سال قبل بررسی کرده و به این نتیجه رسیده، مقالاتی که از پژوهشگران ایرانی در سایت علمی منتشر شده، به دلایلی از روی سایت جمع شده است. یکی از دلایلی که سبب شده مقالات از سایت جمع شود، این است که محققی در جای دیگری مقاله خود را چاپ کرده که سایت دیگر پس از بررسی آن را جمع می‌کند. »

معاون آموزشی وزارت بهداشت با بیان این‌که این اتفاق درکشورهای دیگر هم اتفاق می‌افتد، تأکید کرد: «به طور قطع با این افراد، به صورت ساختاری برخورد می‌شود و وزارت بهداشت تمهیدات خود را برای جلوگیری از چنین تخلفاتی درنظر خواهد گرفت.» معاون آموزشی وزیر بهداشت، درعین حال تأکید کرد؛ برای افراد متخلف، در شورایعالی انقلاب فرهنگی، هیأتی تشکیل شده تا میزان این موضوع بررسی شود، از دانشگاه‌ها خواست تا در راستای این بررسی به کمیته پیگیری کمک کنند. به گفته او، برای وزارت بهداشت کاملا مشخص است که این تخلف‌ها بیشتر درچه رشته‌ای انجام می‌شود و کدام دانشگاه‌ها بیشترین نقش را دارند: «باید با بازار تخلفات برخورد کنیم.» او درهمین جلسه تأکید کرد؛ افراد صاحب‌نظری مانند وزیر بهداشت و رئیس دانشگاه آزاد و همچنین کسانی که این مقاله‌ها به آنها منسوب شده، هیچ ارتباطی با موضوع نداشتند.

او با اشاره به این‌که تهیه مقالات به صورت گروهی در دنیا مرسوم است، گفت: «درحوزه پزشکی کار فردی کم است. درطی سال‌های گذشته یک مقاله وجود ندارد که توسط یک نفر نوشته شده باشد. بسیاری از مقالات مفصلی که در دنیا چاپ می‌شود، ‌هزارو۱۰۰نفر در آن مشارکت داشته‌اند.» براساس اعلام این مسئول در وزارت بهداشت، تخلف در پایان‌نامه و تخلفات پزشکی بحثی جدی است که باید موارد کم آن نیز ازجامعه علمی کشور پاک شود. لاریجانی در ادامه با بیان اینکه، در آیین‌نامه جدید سرآمدی آموزشی ملاک ارتقای اعضای هیأت علمی است، افزود: «آیین‌نامه ارتقای هیأت علمی ظرفیت بالایی دارد. در این آیین‌نامه سعی شده تا جنبه علمی و آموزشی بلد شود. اگر استاد برجسته‌ای در امر آموزش سرآمد باشد، برای ارتقا نیازی ندارد که مقاله به چاپ برساند.»او با بیان این‌که تولیدات علمی، کشف دارویی یا خدمت علمی می‌تواند ازجمله مواردی باشد که در آیین‌نامه جدید می‌تواند به ارتقای اعضای هیأت علمی کمک کند، گفت: «اگر سرآمدی آموزشی استادان مورد تأیید قرار گیرد، نیاز به چاپ مقاله برای ارتقای علمی وجود ندارد.» به گفته او، در آیین‌نامه جدید به کیفیت مقالات توجه ویژه‌ای شده و سعی شده تا کمیت ملاک قرار نگیرد.

کارگروه بررسی تخلف در وزارت کشور

حالا گفته می‌شود، درکنار هیأتی که در شورایعالی انقلاب فرهنگی تشکیل شده، کارگروهی در وزارت کشور هم فعال شده است. خبری که ازسوی حمید اکبری، قائم‌مقام معاون آموزشی وزارت بهداشت به «شهروند» اعلام شد. او در توضیح بیشتر گفت: «موضوعی که در شورایعالی انقلاب فرهنگی در زمینه بررسی مقاله‌های جعلی اعلام شد، درپی اقدام وزارت بهداشت بود. یعنی قبل از این‌که این موضوع ازسوی شورا مطرح شود، وزارت بهداشت، بررسی‌هایش را شروع کرده بود. حالا هم شورا، منتظر گزارش وزارت بهداشت است. درکنار آن هم کارگروهی در وزارت کشور با مشارکت سازمان‌های دیگر، تشکیل شده است.»

او گفت: «به ‌هرحال تهاجمی به جایگاه علمی کشور شده، این اقدامی است که ازکشورهای دیگر درحال هدایت‌شدن است، به ‌هرحال درهمه بخش‌ها تخلف صورت می‌گیرد، اما این موضوع مطرح شد تا جایگاه علمی ایران، پایین بیاید، حالا دیگر افراد نه دیگر دست‌شان به نوشتن مقاله می‌رود و نه دیگر، مقاله‌های ایرانیان را، به راحتی می‌پذیرند.» اکبری ادامه داد: «این مسائل برای جلوگیری از رشد علمی ایران مطرح شده، همه اینها درحالی است که ما درکشور، ١٠٠‌هزار هیأت علمی داریم که ١٠ تا ٢٠ مورد تخلف صورت گرفته است و نمی‌توان آن را به کل کشور، تعمیم داد.» براساس اعلام قائم‌مقام معاون آموزشی وزارت بهداشت، ٥٨ مقاله جعلی و دستکاری شده، بیشتر با موضوع مولکولی بوده‌اند که جزییات تخلف آنها درحال بررسی است.

ملاک انتخاب و ارتقای رتبه افراد مقاله نباشد

حالا میرحمایت میرزاده، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی تأکیدش براین است که موضوع تخلفات و جعل مدرک و سرقت علمی، موضوعی نیست که مربوط به این دولت یا دولت قبلی باشد: «چندین ‌سال است که چنین وضعیتی وجود دارد، شاید ٢٠سالی می‌شود که جلوی در دانشگاه تهران در خیابان انقلاب، تبلیغ فروش پایان‌نامه و مقاله و... می‌شود، این مقاله‌ها که برای بی‌سوادان نیست، برای مقاطع بالای علمی کشور است، برای دانشجویان دکترا و کارشناسی ارشد است، همین هم شده تا افرادی که شرایطش را نداشته باشند، از این مقاله‌ها استفاده کرده و آبروی علمی دانشگاه‌های کشور را ببرند.» او معتقد است که این تخلف‌ها تنها به وزارت بهداشت محدود نمی‌شود، سایر دانشگاه‌ها هم همین وضع را دارند: «تاکنون باید خود دانشگاه‌ها، جلوی این تخلف‌ها را می‌گرفتند، اینها چیزی نیستند که شورایعالی انقلاب فرهنگی به آن ورود پیدا کند، این اقدام شورا، ایراد دانشگاه‌هاست، یعنی کار را به جایی رسانده‌اند که شورایعالی انقلاب فرهنگی موضوع سرقت علمی را پیگیری کند.»

او تأکید کرد که پس از برملاشدن این ماجرا، برخورد قاطع با متخلفان مهم است: «مردم باید بدانند با متخلفان طوری برخورد می‌شود که دیگر کسی جرأت ورود به آن را نداشته باشد، باید رتبه علمی این افراد کم شود.» سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی، به نکته دیگری اشاره کرد. اشاره او به زمینه‌های سرقت علمی است: «باید دستورالعمل‌ها اصلاح شود، شیوه‌نامه پذیرش مقاله‌ها درست شود، نباید زمینه خریدوفروش پایان‌نامه و مقاله، فراهم شود، مدرک افراد نباید ملاک باشد، دانشگاه‌ها باید دنبال خروجی‌های پژوهشی باشند، یک مجله و کتاب یا یک مقاله نباید ملاک امتیازدادن باشد.»