سه سناریوی جذب سرمایه نفتی
غافلگیری در نتیجه انتخابات آمریکا درست در بحبوحه جذب سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت نفت، نگرانی‌هایی را در این زمینه ایجاد کرد. اما کارشناسان سه سناریوی احتمالی را درباره آینده سرمایه‌گذاران حوزه نفت پیش‌بینی می‌کنند. در سناریوی میانه، در اولویت نبودن ایجاد تغییر اساسی در برجام توسط ترامپ ادامه ورود سرمایه‌گذاران اروپایی را در پی دارد.
هراس ترامپی از بازگشت به ایران؟
اکنون که یک هفته از پایان انتخابات آمریکا می‌گذرد، مواضع ترامپ نسبت به آنچه در سخنرانی‌های انتخاباتی او شاهد بودیم نرم‌تر و منطقی‌تر شده است. اگرچه کارشناسان اطمینان می‌دهند که لغو برجام به‌عنوان سندی جهانی (که ضامن بازگشت سرمایه‌گذاران به ایران است) کاری آسان نخواهد بود، اما رئیس بخش استراتژی‌های کالایی موسسه آر‌بی‌سی کیپتال‌مارکتس روز گذشته گفت: با حضور دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا درکاخ سفید، ممکن است نیاز باشد شرکت‌های نفتی اروپایی برای بازگشت به میادین نفتی ایران دوباره فکر کنند.
ایران یا آمریکا؛ مساله این است
تولید نفت ایران از زمان لغو تحریم‌ها تا کنون با رشد چشم‌گیری همراه بوده است. آنطور که علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: تولید نفت ایران در حال حاضر نزدیک به ۴ میلیون بشکه در روز است. با این حال ایران برای ادامه روند افزایش تولید خود تا رسیدن به هدف ۵ میلیون بشکه‌ای در روز نیازمند ورود سرمایه‌های جدید به صنعت نفت است. هرچند وزارت نفت ایران با ارائه مدل جدیدی از قراردادهای نفتی سعی در جذب سرمایه‌گذاران خارجی و شرکای قدیمی نفتی دارد، اما انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا تلاش‌های ایران برای جذب سرمایه‌گذارهای خارجی را با سوالاتی همراه کرده است.
آیا شرکت‌های بین‌المللی نفتی با وجود انتخاب ترامپ و تهدیدی که از سوی او برای برقراری احتمالی تحریم‌ها وجود دارد، حاضر به ورود ایران خواهند شد؟ این سوال در حالی وجود دارد که ترامپ در سخنرانی‌های انتخاباتی خود مشخصا به پاره‌کردن توافق برجام اشاره کرده بود، هرچند طی یک هفته گذشته مواضع او در مقایسه با آنچه در کارزارهای انتخاباتی خود می‌گفت بسیار نرم‌تر شده است. با این وجود با پیروزی ترامپ شرکت‌های بزرگ نفتی اروپا که برای توسعه ذخایر عظیم نفتی و گازی ایران مدت‌ها در صف انتظار بوده‌اند، با یک ریسک بزرگ مواجه شده‌اند. به این ترتیب سوالی که همچنان باقی است این است که آیا شرکت‌های خارجی با وجود ترامپ ریسک ورود به ایران را خواهند پذیرفت؟
یک عضو هیات علمی دانشگاه صنعت نفت در پاسخ به این سوال به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: به نظر می‌رسد شرکت‌های نفتی اروپایی به ایران خواهند آمد زیرا تا همین حالا نیز به اندازه کافی از همراهی با آمریکا ضرر کرده‌اند. منصور معظمی عقیده دارد «ترامپ شناختی نسبت به مسائل سیاسی و اجرایی ندارد، بنابراین ممکن است تا زمانی‌که ترامپ به‌عنوان یک فرد تازه‌کار به رموز کشورداری آشنایی پیدا کند، ورود سرمایه‌گذاران به صنعت نفت ایران کمی کندتر شود». معظمی که پیش از این معاون برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزیر نفت بود، در ادامه می‌گوید: به نظر من در نهایت ترامپ نه می‌تواند برجام را بر هم بزند و نه به صلاحش است که این کار را انجام دهد زیرا هزینه سنگینی برای آمریکا در پی خواهد داشت. معظمی در حالی این را می‌گوید که موسسه آر‌بی‌سی هفته گذشته در یادداشتی نوشت «ترامپ می‌تواند با خودداری از تایید اجرای برجام از سوی ایران این توافق‌نامه را بی‌اثر کند.» در یادداشت آر‌بی‌سی تاکید شده که «دولت ترامپ ممکن است به بهانه یک نقض فنی از سوی ایران بحث بازگشت تحریم‌ها را مطرح کند.»
در همین حال کرافت در تازه‌ترین اظهار نظر خود عقیده دارد اعمال دوباره تحریم‌ها اساسا یک انتخاب را پیش روی شرکت‌های خارجی قرار خواهد داد؛ همکاری با ایران یا محروم شدن از نظام مالی آمریکا. کرافت عقیده دارد «این دوراهی باعث می‌شود شرکت‌های نفتی اروپایی قبل از ورود به ایران اندکی درنگ کنند زیرا شرایط قراردادی برای آنها در وضعیت مطلوب قرار ندارد. ایران راحت‌ترین جا برای کار کردن نیست. بنابراین آنها باید بین ایران و آمریکا یکی را انتخاب کنند. من هنوز معتقدم که آنها آمریکا را انتخاب می‌کنند.» هرچند این کارشناس اقتصادی با اطمینان، انتخاب شرکت‌های نفتی اروپایی بین ایران و آمریکا را پیش‌بینی می‌کند، معظمی عقیده دارد «نکته‌ای که در این میان وجود دارد این است که کسب و کار قواعد خاص خودش را دارد و خیلی وقت‌ها بدون توجه به گذرهای سیاسی، مسیر خود را در پیش می‌گیرد.» با این حال معظمی از آمادگی کافی ایران برای بدترین تصمیم‌ها از سوی شرکت‌های نفتی اروپایی می‌گوید: ما با شرایط تحریم‌ها آشنا هستیم و حتی اگر بدترین تصمیم‌ها از سوی ترامپ و مجموعه او گرفته شود، توان مقابله با آن را خواهیم داشت.
چشم سرمایه‌گذاران آمریکایی به ایران؟
گمانه‌زنی‌ها و شاید بدگمانی‌‌ها از سوی کارشناسان مطرح اقتصادی نسبت به نوع برخورد رئیس‌جمهور جدید آمریکا با برجام و تلاش آمریکا برای جریمه کردن شرکت‌هایی که می‌خواهند وارد ایران شوند در حالی وجود دارد که اتفاقا در مجموعه نفتی ترامپ نشانه‌هایی از تمایل برای ورود به صنعت نفت ایران وجود دارد. هارولد هام، مشاور نفتی دونالد ترامپ و گزینه محتمل برای وزارت انرژی در کابینه وی، کسی است که طرفدار آزادی سرمایه‌گذاری برای شرکت‌های نفتی در مناطق مختلف دنیا از جمله ایران است. به این ترتیب در شرایطی که غول‌های نفتی آمریکایی برای سال‌ها از حضور در ایران محروم بوده‌اند، شاید با انتخاب «هام» به‌عنوان وزیر انرژی آمریکا، فرصت ورود شرکت‌های نفتی به ایران فراهم شود. منصور معظمی درباره ورود احتمالی شرکت‌های نفتی آمریکایی به عرصه سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «ما تا کنون محدودیتی برای ورود شرکت‌های نفتی آمریکایی به پروژه‌های نفتی کشور نداشته‌ایم و فکر نمی‌کنم چنانچه آنها بخواهند صرفا فعالیتی اقتصادی بر اساس سیاست برد-برد در صنعت نفت ایران داشته باشند، مشکلی وجود داشته باشد.»
به عقیده این کارشناس نفتی شرکت‌هایی که تا کنون با وزارت نفت مذاکره کرده‌اند، برای ورود به ایران جدی هستند اما ورود آنها به گذر زمانی نه چندان زیاد نیاز خواهد داشت. خواجوی درباره اعمال احتمالی تحریم‌های جدید علیه ایران نیز می‌گوید: با توجه به اینکه در متن برجام تاکید شده است قراردادهای امضا شده در طول توافق، در صورت ملغی شدن این قرارداد قابل بازگشت نخواهند بود، به نظر نمی‌رسد تهدیدی در رابطه با قراردادهای جدید وجود داشته باشد. همان‌طور که در گذشته هم تجربه کرده‌ایم، با اعمال تحریم‌های غرب علیه ایران تنها شرکت‌هایی از ایران خارج شدند که در مرحله مذاکره بودند و تعهدی نداشتند اما شرکت‌هایی که قرارداد داشتند، بعد از تکمیل تعهدات خود ایران را ترک کردند. حال باید منتظر ماند و دید مسیر سرمایه‌گذاران خارجی به صنعت نفت ایران که در برزخ بعد از انتخابات آمریکا قرار گرفته‌اند، با گذر زمان به صنعت نفت ایران ختم خواهد شد؟
ارسال نظر