درختان هم شبکه اینترنتی دارند!

مجله دیجی کالا - زهرا غلامی: یک کتاب جدید به نام «زندگی پنهان درختان» (The Hidden Life of Trees) ادعا می‌کند که درختان می‌توانند با یکدیگر صحبت کنند. اما آیا واقعا همین‌طور است؟ پاسخ ساده این است که گیاهان قطعا با یکدیگر و دیگر جانداران مثل حشره‌ها تبادل اطلاعات می‌کنند.

مثلا بوی چمنی را در نظر بگیرید که تازه کوتاه شده. بعضی از مواد شیمیایی که این بوها را تشکیل می‌دهند به گیاهان دیگر می‌گویند که برای یک حمله آماده باشند یا حشره‌های مهاجم را فرامی‌خوانند تا از آنها دفاع کنند. این بوهای احضارکننده در واقع می‌توانند نقش یک فریاد هشدار یا کمک را داشته باشند.

وقتی عفونت به گیاهان آسیب می‌زند یا خورده می‌شوند، آنها مجموعه‌ای از مولکول‌های فرار را در هوای اطراف‌شان آزاد می‌کنند.

گیاهان اطراف وقتی در معرض این مواد شیمیایی قرار می‌گیرند، مقاومت‌شان در مقابل حمله افزایش می‌یابد. مثلا آنها سم‌ها یا ماده‌هایی تولید می‌کنند که هضم‌شان را سخت‌تر می‌کند.

این تغییرات معمولا بلافاصله اتفاق نمی‌افتد، اما ژن‌های مربوطه بسیار زودتر فعال می‌شوند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مواد شیمیایی که گیاهان یک مکان خاص آزاد می‌کنند، با مواد شیمیایی همان گیاهان در یک مکان دیگر فرق دارد.

در نتیجه، به نظر می‌رسد که اگر گیاهان با هم حرف می‌زنند، حتی زبان یا حداقل لهجه‌های منطقه‌ای هم دارند.

آیا این واقعا ارتباط است؟ دقیقا نمی‌دانیم که آزاد کردن مواد شیمیایی با هدف انتقال اطلاعات به یک گیاه دیگر انجام می‌شود یا خیر. مثلا ما به مواد شیمیایی که پیاز در حال سرخ شدن آزاد می‌کند، واکنش نشان می‌دهیم، اما این به این معنی نیست که پیاز با ما صحبت می‌کند.

البته انتقال اطلاعات بین درختان فقط از طریق هوا انجام نمی‌شود. اکثر گیاهان با قارچ‌های خاکی یک رابطه هم‌زیستی دارند. این قارچ‌های جنگلی که روی سطح زمین می‌بینیم تنها پس از تولید مثل آنها بیرون می‌زنند. قارچ واقعی لایه‌ای از سلول‌های درازی است که در کف جنگل پراکنده شده‌اند.

درختان شکر قارچ‌ها را فراهم می‌کنند و قارچ‌ها هم به درختان کمک می‌کنند تا آب و مواد مغذی خاک را جمع‌آوری کنند. بسیاری از گیاهان می‌توانند در زیر زمین به کمک سلول‌های قارچ به هم متصل شوند.

گاهی اوقات وقتی یک گیاه آسیب می‌بیند، گیاهان دیگری که از طریق قارچ خاک به آن متصل هستند، از خودشان در مقابل حمله‌های آینده محافظت می‌کند. اما درختانی که در فاصله یکسان قرار دارند ولی متصل نیستند، برای حمله آماده نمی‌شوند. این شبکه قارچی یک روش ارتباطی دیگر است؛ یک Wood Wide Web واقعی.

قارچ‌ها به درختان کمک می‌کنند تا با هم ارتباط برقرار کنند، اما شاید این کار را به خاطر خودشان انجام می‌دهند. و این شاید شامل کمک به تولیدکنندگان خودشان هم بشود.

اطلاعاتی که برای اعضای خانواده و دوستان ارسال می‌شود شاید برای سود ناقل پیام، به یک شخص ثالث غیرمرتبط هم منتقل شود. به این ترتیب، قارچ‌ها کمی شبیه به یک شبکه اجتماعی هستند و به پست‌های کاربران‌شان گوش داده و از آنها سود می‌برند.

حالا برمی‌گردیم به همان سوالی که آیا هیچ‌یک از این موارد، به معنی ارتباط واقعی بین درختان و گیاهان هست یا نه. هر چیزی که باعث شود به گیاهان فکر کنیم، خوب است، اما شاید اگر بخواهیم درختان شبیه به ما نظر برسند، باعث می‌شود که ماهیت اصلی آن را نادیده بگیریم.