تعویض زمین تسهیلات خرد

روزنامه دنیای اقتصاد: رئیس‌کل بانک مرکزی روز گذشته اعلام کرد کارت‌های اعتباری مرابحه به مرور جایگزین تسهیلات خرد خواهد شد و با بهره‌گیری از این ابزار، می‌توان از چالش «فاکتورهای صوری» عبور کرد؛ اگرچه طبق گفته‌های مسوولان بانک مرکزی، وام‌دهی خرد همچنان از سوی بانک‌ها ادامه دارد.

کارت‌های اعتباری مرابحه در سه سطح ۱۰، ۳۰ و ۵۰ میلیون تومانی در قالب کارت‌های برنزی، نقره‌ای و طلایی توسط بانک‌ها اعطا می‌شود. رئیس‌کل بانک مرکزی روز گذشته در شعبه مرکزی بانک ملی، به‌طور نمادین از این کارت‌ها رونمایی کرد.

رئیس کل بانک مرکزی روز گذشته در حاشیه رونمایی از کارت‌های اعتباری مرابحه در محل شعبه مرکزی بانک ملی اعلام کرد که این کارت‌ها به مرور جایگزین تسهیلات خرد و همه کاغذبازی‌های مربوط به این نوع تامین مالی خواهد شد.ولی الله سیف معتقد است کارت‌های اعتباری سه رنگ (مرابحه) که از اول مهر از طریق سیستم بانکی به متقاضیان ارائه می‌شود، می‌توانند بر چالش صوری‌سازی اسناد پشتیبان تسهیلات خرد غلبه کنند و به جای انحراف منابع از بخش‌های هدف به مصرف‌کنندگان قدرت انتخاب بدهد تا تسهیلات در محل مورد نظر آنها هزینه شود.سیف همچنین معتقد است که این کارت‌ها به نفع بخش تولید رقابتی در اقتصاد ایران نیز هست به واسطه اینکه مردم می‌توانند با استفاده از آنها کالا و خدمت دلخواه خود را انتخاب کنند.

پاسخ به ضعف‌های کارت اعتباری

قابلیت خرید نسیه با استفاده از این کارت‌ها، زمینه‌ای را ایجاد می‌کند که دیگر مردم مصرف خود را به تعویق نیندازند، بنابراین اگر کارت بر اساس فلسفه اصلی‌اش پیش برود، می‌تواند به فعال شدن سمت تقاضا کمک کند. اما دغدغه‌ای که وجود دارد برخی خلأها است که امکان دارد اصول این هدف را مخدوش کند. به گفته کارشناسان، یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه نقد کردن موجودی کارت است که می‌تواند هدف طرح را مخدوش کند؛ این چالش وقتی پررنگ تر شد که یک مدیر بانکی اعلام کرد: «دارنده این کارت محدودیتی در انجام تراکنش ندارد و از هر دارنده پایانه فروش (پوز) می‌تواند خرید کند.» به گفته این مدیر بانکی، دغدغه اینکه برخی افراد کارت اعتباری را یکباره به حساب خود منتقل و وجوه آن را به مصرفی غیر از خرید کالا و خدمات اختصاص ‌دهند (مثل سپرده‌گذاری در بانک، سفر خارج از کشور و خرید اوراق) مغایر با هدف مورد نظر است.

پاسخ رئیس کل بانک‌مرکزی به چالش مذکور این بود که چون این کارت‌ها قدرت اختیار بالایی به مصرف‌کنندگان می‌دهند، ضرورتی به انجام این اعمال نخواهد بود. سیف گفت: دارنده کارت می‌تواند به راحتی به فروشگاه مراجعه و از موجودی خود استفاده و پس از اتمام آن از موجودی کارت اعتباری استفاده کند. رئیس کل بانک مرکزی البته به ابزارهای تنبیهی در نظر گرفته شده درخصوص نقد کردن اعتبار کارت اعتباری مرابحه در پایانه‌های فروش نیز اشاره کرد. سیف گفت: اگر مواردی مشاهده شود که از این کارت‌ برای دریافت وجه نقد استفاده کند، سابقه سوء برای دارنده کارت در نظر گرفته می‌شود. به گفته وی، این اطلاعات برای تمدید یا عدم تمدید این کارت‌ها استفاده می‌شود و به همین دلیل از این کارت‌ها فقط باید خرید کرد.

سیف به دغدغه دیگری درباره مخدوش شدن تولید داخل با خرید کالای خارجی به وسیله این کارت‌ها پاسخ داد. به گفته او، باید جنبه رقابتی را در این خصوص تقویت کرد و این ابزار امتیاز خاصی ندارد که محدودیتی را ایجاد کند، بلکه برای هر خریدی از این کارت‌ها می‌توان استفاده کرد.

توزیع تدریجی کارت‌های اعتباری مرابحه

سیف در ادامه به دلایل عدم صدور کارت‌های اعتباری در بسیاری از بانک‌ها مطابق الزامات بخشنامه بانک مرکزی در اول مهر، پرداخت. سکاندار اصلی‌ترین نهاد پولی کشور در این خصوص گفت: در رسانه‌ها انتظار کاذبی در حال ایجاد شدن است مبنی بر اینکه به سرعت همه مردم باید صاحب این کارت‌ها شوند، اما این یک بستری است که فراهم شده و بانک‌ها متناسب با اعتبار خود و اعتبار مشتری نسبت به صدور این کارت‌ها اقدام می‌کنند. وی با بیان اینکه این کارت‌ها در سه سقف ۱۰ میلیون، ۳۰ میلیون و ۵۰ میلیون تومان است، اضافه کرد که ابتدا باید اعتبار متقاضی بررسی شود و بعد از آن به مرحله صدور کارت می‌رسد. سیف گفت: خوشبختانه بانک ملی به صدور کارت اقدام کرده است و بانک‌های دیگر هم کم و بیش این کار را شروع کرده‌اند.

سرنوشت روش‌های سابق

رئیس کل بانک مرکزی هرچند بر این موضوع تاکید کرد که قرار است از طرح صدور کارت‌های اعتباری در قالب عقد مرابحه به‌عنوان جایگزینی برای نظام قبلی تسهیلات‌دهی خرد استفاده شود، اما به این هم اشاره کرد که قرار نیست روش‌های قبلی به‌طور کلی فراموش شود. به گفته سیف ممکن است فردی شرایط دریافت این کارت‌ها را نداشته باشد و به همین دلیل بانک تشخیص دهد که تسهیلات به روش گذشته به او پرداخت شود، اما این کارت‌های اعتباری به دلیل سهولت استفاده، به تدریج جایگزین تسهیلات فعلی می‌شود.

عدم محدودیت بانک‌ها

ولی الله سیف در پاسخ به این سوال که چه مقدار منابع برای این طرح (کارت‌های اعتباری) در نظر گرفته شده است، گفت: هیچ محدودیتی برای بانک‌ها در ارائه تسهیلات در قالب کارت اعتباری مرابحه وجود ندارد. او گفت: نگاه بانک مرکزی این است که سیستم بانکی به سمت تامین مالی خرید‌های مصرفی برود که این اقدام موجب تامین مالی بنگاه‌های تولیدی می‌شود. این تسهیلات هم صرف محصولاتی می‌‌شود که برای آن تقاضای بیشتری وجود دارد. به گفته رئیس کل بانک مرکزی، وقتی نیاز مصرف‌کننده را تامین می‌کنیم، به‌طور طبیعی بنگاه‌ تولیدی منتفع می‌شود.

سیف در پاسخ به سوال دیگری در زمینه اینکه آیا بین انجام تراکنش و واریز وجه به حساب فروشنده فاصله‌ای وجود دارد، گفت: «خیر، در لحظه پول به حساب فروشنده واریز می‌شود و فکر می‌کنم صنوف هم از این بستر فراهم شده استقبال خواهند کرد.» وی با اشاره به بحث حرکت به سمت هدفمند کردن تسهیلات بانکی افزود: تسهیلات باید به بنگاه‌هایی اختصاص یابد که بازار فروش مناسب داشته باشند تا این تسهیلات به گردش دربیاید.

اعتبار کارت‌های خرید قبلی تا پایان سال تمدید شد

رئیس شورای پول و اعتبار در واکنش به اظهارات یکی از اعضای انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی مبنی بر اینکه اعتبار کارت‌های خرید کالاهای ایرانی به اتمام رسیده است، گفت: این خبر به هیچ‌وجه صحت ندارد و اعتبار این کارت‌ها تا پایان سال تمدید شده است.کارت‌های خرید کالاهای بادوام ایرانی طرحی بود که دولت در راستای تحریک تقاضا و حمایت از تولیدکنندگان داخلی از آبان ماه سال گذشته اجرایی کرد. «کارت اعتباری خرید کالای ایرانی» صرفا برای خرید کالاهای ایرانی تا سقف ۱۰میلیون تومان صادر می‌شد.

معاون نظارتی بانک مرکزی در مورد تفاوت‌های «کارت اعتباری» با «کارت اعتباری خرید کالای ایرانی»، گفته بود: کارت‌های اعتباری جدید که در قالب عقدمرابحه اعطا می‌شود در سه سطح برنزی (تا سقف۱۰میلیون تومان)، نقره‌ای (تا سقف ۳۰میلیون تومان) و طلایی (تا سقف ۵۰ میلیون تومان) و برحسب توان بازپرداخت اقساط متقاضیان صادر خواهد شد. اما کارت‌های اعتباری خرید کالای ایرانی، ابزاری اعتباری است که دارنده آن می‌تواند تا سقف تعیین شده متناسب با درآمد ماهانه و حداکثر معادل۱۰میلیون تومان، کالاهای مشخص شده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت را خریداری کند.

پاسخ به کاهش حقوق و مزایای کارکنان بانک‌ها

رئیس‌کل بانک مرکزی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با خبرنگاران درخصوص کاهش سقف تسهیلات به مجموعه کارکنان شبکه بانکی و تحت‌فشار قرار گرفتن آنها، گفت: تردیدی در اینکه کارکنان شبکه بانکی اقشار زحمتکش و پرتلاشی هستند وجود ندارد، اما درباره تعادلی که باید در پرداخت‌ها وجود داشته باشد، ما تمام تلاش خود را انجام دادیم تا بتوانیم با توجه به نوع فعالیت و تلاشی که همکاران ما در نظام بانکی انجام می‌دهند و ریسک‌هایی که متحمل می‌شوند، شرایط قابل‌قبولی را ایجاد کنیم.

به گفته سیف، حداکثری که در این مقطع می‌توانست برای تسهیلات‌دهی به کارکنان بانک‌ها وجود داشته باشد در همین حد (۲۵۰میلیون تومان) بود و بیش از این امکان آن وجود نداشت چراکه وزارت اقتصاد و بانک مرکزی به شرایطی بهتر از این دست پیدا نکردند. رئیس‌کل بانک‌مرکزی با اظهار امیدواری مبنی براینکه در آینده فرصت‌هایی ایجاد شود که بتوان شرایط موجود را ترمیم کرد، گفت: در حال‌حاضر به دلیل شرایطی که هست، من از همکارانم تقاضا دارم تا با صبوری، احساس مسوولیت نشان دهند که علاقه آنها به خدمت به هموطنان بیش از پیش است.