نبوغ کیارستمی در ۹ دقیقه

وب‌سایت آی ‌سینما: «مسافر» (Passenger) که یک اثر کوتاه نُه دقیقه‌ای است و احتمالا آخرین ساخته کیارستمی به شمار می‌رود، به تازگی در جشنواره فیلم لوکارنو روی پرده رفت. کریستوفر اسمال منتقد «ایندی وایر» به بهانه نمایش فیلم در لوکارنو و همچنین بزرگداشت کیارستمی در این رویداد سینمایی، شرحی کلی بر «مسافر» نوشته است. به عقیده اسمال، آخرین ساخته فیلمساز ایرانی فشرده‌ای خلاصه از نبوغ و مهارت اوست.


ماجرا از جایی آغاز می‌شود که راننده یک خودروی در حال گذر، زنی جوان را که کنار جاده ایستاده سوار می‌کند. زن به کوبا آمده تا در کارآگاه یکی از فیلمسازان معروف ایران شرکت کند اما به دلیل تغییر در برنامه سیستم اتوبوسرانی فرودگاه کنار جاده گرفتار می‌شود (او دو روز دیرتر از راه رسیده). بُعد شخصی این پروژه بی‌برو برگرد واضح و مشخص است؛ کیارستمی «مسافر» را در جریان کارگاه آموزشی کوبا که برای فیلمسازان جوان برگزار شده بود، کارگردانی کرد. اما قضیه به همین جا ختم نمی‌شود.

راننده که از قضا عشق سینما هم نیست در روزنامه‌ای محلی مطلبی درباره عباس کیارستمی خوانده و با عنوان بعضی فیلم‌های او آشناست. همان‌طور که دختر با لحنی ستایش‌آمیز از او به عنوان «استاد» یاد می‌کند، راننده اصرار دارد واقعا به فیلم دیدن علاقمند است اما کارش به نحوی است که اجازه نمی‌دهد خودش را به سالن‌های سینمای شهر مجاور برساند.

تبادل و گفت‌وگوی این دو شخصیت بسیار تکان‌دهنده و تاثیرگذار است چرا که تصادفا گواهی است بر شخصیت و تاثیر خود کیارستمی؛ کاملا هم باورپذیر است که نظیر چنین اتفاقی در جایی به‌ظاهر دورافتاده مانند کوبا رخ بدهد. همچنین، با یک تبادل کیارستمی‌وار روبه‌رو هستیم: صحنه اتومبیل، ریتم نسبتا کند و رو به سکون دیالوگ‌هایی که با صدای موتور و مناظر در حال عبور تلفیق شده، پیوندی که بین دو نسل متفاوت در شرف شکل‌گیری است و لایه‌هایی فراتر از ایهام و کنایه. به بیان دیگر، واپسین قطعه تاثیرگذار موسیقی در کارنامه‌ای حرفه‌ای که رو به افول است.