آبگیری دریاچه چیتگر با فاضلاب!

روزنامه آرمان- صبا حسینی: وقتی فاضلاب به رودخانه،‌ دریا یا دریاچه ریخته می شود انگار این فاضلاب باز هم به اشکال مختلف وارد چرخه غذایی ما شده است.

هرچند عنوان می‌شود این آب تصفیه شده اما بسیاری از آلودگی های میکروبی و سربی آب با تصفیه برطرف نمی شود. علاوه بر این، وجود فاضلاب در محدوده زندگی انسان ها مشکلات زیادی را از نظر آلودگی بهداشت محیطی برای آنها ایجاد می کند.

دریاچه های مصنوعی ساخته دست بشر در همه جای دنیا با نگهداری و مراقبت به تلطیف هوا کمک می کنند، در حالی که تجربه اولین و تنها دریاچه مصنوعی ایجاد شده در اطراف پایتخت چندان تجربه خوشایندی نبوده و این دریاچه به دلیل آبگیری اولیه با فاضلاب و رها شدن، به محلی برای رشد انواع میکروب ها و باکتری ها تبدیل شده و مشکلات زیادی را برای ساکنان منطقه ایجاد کرده است.

منطقه ۲۲ تهران تا همین پنج سال قبل محلی برای زندگی نبود، اما این روزها دیگر جای سوزن انداختن در آن نیست. خیابان‌سازی، طراحی شهری، برج‌سازی و آپارتمان سازی در این منطقه از تهران به اندازه ای با سرعت و حساب نشده انجام شد که حتی اعضای شورای شهر هم تازه بعد از مستقر شدن ساکنان و ایجاد مشکلات، متوجه تخلفات شدند.

غلامرضا انصاری، یکی از اعضای شورای شهر تهران در مورد این تخلفات می گوید: تخلفات منطقه ۲۲ تهران حد و مرز ندارد. در حالی که قرار بود در طرح اولیه جایابی، این منطقه به منطقه ای فرهنگی - نظامی تبدیل شود در قالب تهاتر دست نهادهای نظامی افتاد و این یکی از تخلفات صورت گرفته در این منطقه است. او عنوان می‌کند: تخلفاتی نظیر بلند مرتبه سازی، عدم توجه به اصول شهری مانند تاسیس پارکینگ و همچنین جایابی غیرکارشناسی دریاچه چیتگر سایر تخلفاتی است که در این منطقه از تهران رخ داده است.

در منطقه ۲۲ تهران دریاچه بزرگی قرار دارد که معلوم نیست از کدام پهنه آبی سرچشمه می گیرد. دریاچه «شهدای خلیج فارس» نام دریاچه چیتگر است که ایده ساخت آن به ۴۶ سال قبل باز می گردد؛ درست همان زمانی که نخستین طرح جامع شهر تهران کلید خورد. جمالی سال ۹۳ به قیمت متری شش میلیون تومان یک آپارتمان ۱۲۰ متری در شمال دریاچه چیتگر خریده است.

او در این باره می گوید: زمانی که می خواستیم این واحد را بخریم فقط به بهانه اینکه نزدیک دریاچه است نزدیک متری دو میلیون تومان گران‌تر این خانه را به ما فروختند. این شهروند تهرانی ادامه می دهد: نزدیک سه سال است که فصل های تابستان مجبور به ترک منزل و سکونت در مکان های دیگر هستیم، زیرا علاوه بر بوی بد ماهی که از این دریاچه استشمام می‌شود پشه و سایر دوزیستان مانند قورباغه ها شب‌های تابستان و به ویژه اواخر این فصل یعنی همین زمانی که در آن هستیم آن‌قدر زیاد می‌شوند که هر جنبنده‌ای مجبور به فرار می شود.

جمالی می‌افزاید: هیچ کاری نمی توانیم برای وارد نشدن آن همه پشه به خانه مان انجام دهیم، زیرا با وجود اینکه همه پنجره ها و درها را می بندیم باز هم خانه و منطقه مملو از پشه است و جانورانی مانند قورباغه‌ها هم در اطراف خانه‌ها به شکلی وسیع پرسه می زنند. او با بیان اینکه پشه های اطراف این دریاچه به دلیل وجود فاضلاب پشه های معمولی نیستند، می گوید: این پشه ها چون در محیطی آلوده زندگی می کنند به شدت خطرناک هستند، جوری که سال گذشته در اثر گزش چند پشه دختر خردسال من بیماری عفونی گرفت و بستری شد.

جمالی ادامه می دهد: این مشکل فقط به ما اختصاص ندارد و بسیاری از کودکان ساکن که در اطراف دریاچه بازی می‌کنند به بیماری های مختلفی نظیر اسهال ویروسی مبتلا می‌شوند. پزشکان درمانگاه‌های این منطقه چندی پیش اعلام کرده بودند: بیماری های ویروسی و انگلی در ساکنان منطقه ۲۲ نسبت به سایر مناطق تهران بیشتر است.

برای نجات دریاچه دیر است

عضو شورای شهر تهران در مورد اینکه آیا این امکان وجود دارد که این دریاچه تصفیه شده و از حالت گنداب خارج شود، می گوید: هیچ کاری برای نجات این دریاچه نمی‌شود انجام داد، زیرا جایابی آن از ابتدا غیر کارشناسی بود و اینکه اطراف این طرح غیرکارشناسی واحد مسکونی ساخته شود اشتباه پشت اشتباه بود. در شرایطی که با کمبود آب زیادی در تهران روبه رو هستیم نمی توانیم آب زمین‌های کشاورزی را به این منطقه ببریم و بنابراین این دریاچه به حال خود رها شده است. او می گوید: براساس بررسی‌هایی که انجام شد قرار بر این بود که آب دریاچه چیتگر با استفاده از آب تصفیه شده رودخانه کن تامین شود، اما چون این دریاچه سریعا آبگیری شد، تصفیه‌خانه‌ها ساخته نشده و این دریاچه با فاضلاب آبگیری می‌شود.

نبود پارکینگ و ترافیک شدید

بیماری های ویروسی و انگلی و شیوع آن در بین ساکنان اطراف دریاچه چیتگر به دلیل وجود فاضلاب در دریاچه است. فاضلابی که به دلیل عدم نصب تصفیه خانه برای دریاچه صورت گرفته است. یکی از مغازه‌دارهای اطراف دریاچه از عفونت چشمهایش به دلیل رفتن پشه به داخل آن می گوید و می افزاید: پشه های این منطقه با پشه‌های کل تهران و حتی کل کشور فرق دارند. ریز هستند و وقتی نیش می زنند زخمی عفونی ایجاد می کنند که اصلا از بین نمی رود؛ شانس بیاوری این پشه ها وارد چشمانت نشوند. مهاجر می افزاید: چندی پیش به دلیل رفتن یک پشه داخل چشمم، چشم راستم عفونت شدیدی کرد و تا ماه‌ها تحت درمان بودم.

پزشک معالجم در مورد دلیل عفونت چشمم گفت: این پشه ها به دلیل اینکه در فاضلاب زندگی می کنند مستعد ایجاد بیماری های عفونی مختلف هستند و به هر جای بدن وارد شوند آنجا عفونت می کند. علاوه بر اینها، به اعتقاد او، یکی دیگر از مشکلات حاشیه ای دریاچه خلیج فارس چیتگر مساله پارکینگ است که موجب ترافیک شدید در این منطقه و گلایه مردم محدوده شده است. او در این باره می گوید: برای توقف خودرو و تردد این همه جمعیت در اطراف دریاچه، پارکینگ مناسبی در نظر گرفته نشده است و زمان بارگذاری جمعیت در این آپارتمان ها، ضایعه ترافیکی شدیدی در منطقه ایجاد شد. مهاجر خاطر نشان می کند: از شهرداری می خواهیم فکری به حال مشکلات مختلف این منطقه کند که با بهره برداری همه بخش های دریاچه، بیشتر هم شده است.

مرگ زودهنگام اکوسیستمی

در دنیا بیش از ۱۰۰ سال است که دریاچه مصنوعی ساخته می شود تا از آن به عنوان یک فضای تفریحی استفاده شود؛ دریاچه چیتگر هم یکی از این دریاچه‌هاست که با وجود انسان ساز بودنش، به علت وجود گونه های مختلف ماهیان، پرندگان، موجودات ریز و گیاهان آبزی یک مجموعه حیاتی و به عبارتی اکوسیستم آبی تشکیل داده است. مطالعات جهانی هم نشان می دهد، وقتی یک مجموعه آبی چه به صورت طبیعی و چه به صورت انسان‌ساز ساخته شود به زمان نیاز دارد تا موجودات زنده آن در کنار یکدیگر به تعادل برسند. با وجود این، از آبگیری تا افتتاح این دریاچه از سال ۹۳ تا امروز، مسئولان با وجود اشراف کامل به تمامی مشکلات دریاچه چیتگر، هیچ اقدامی برای تکمیل ملزومات این دریاچه به انجام نرسانده‌اند.

مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در مورد دریاچه چیتگر به «آرمان» می گوید: زمانی که آب را انباشته می‌کنیم، باید شرایط طبیعی، اجتماعی و اقتصادی منطقه هم سنجیده شود و در واقع هرگونه توسعه، نباید به قیمت بر هم زدن طبیعت تمام شود و به همین دلیل هم است که نباید در اطراف شهرها، جریانات آبی را دستکاری کرد، چراکه در آن صورت مانند دریاچه چیتگر، به جای آنکه مایه حیات شود، منبع‌ آلودگی می‌شود.

اسماعیل کهرم با بیان اینکه وجود پهنه وسیعی از فاضلاب در دریاچه چیتگر حاصل بی‌مسئولیتی مسئولان است، می افزاید: در واقع شهرداری تهران باید فکری به حال آب این دریاچه بکند و منابع آب را مدیریت کند. او می افزاید: دریاچه مصنوعی چیتگر با شرایط فعلی در خطر مرگ زودهنگام اکوسیستمی است و نه تنها راکد بودن، این دریاچه را به مرداب و گنداب تبدیل می‌کند، بلکه مردم را هم مورد هجوم حشرات و موجودات گزنده قرار می‌دهد.

مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نصب تصفیه خانه در کنار اقداماتی برای اکسیژن‌رسانی به آب را از سوی شهرداری لازم می داند و در مورد معضل وجود پشه و قورباغه در این منطقه می گوید: اگر در مورد این دریاچه سایر استانداردها با نظر کارشناسان تامین می‌شد، اکوسیستم موجود در طبیعت طی یک دوره پنج‌ساله تعادلی را به وجود می آورد که دیگر نیازی به مداخله انسان نبود، یعنی قورباغه‌ها، پشه‌ها را می خوردند و تعادل برقرار می شد، اما به دلیل آبگیری دریاچه با فاضلاب و تصفیه نشدن آن آب راکد شده و به گنداب تبدیل شده است. کهرم آبگیری دریاچه با فاضلاب تصفیه نشده را رد می کند و می‌گوید: حتما با فاضلاب تصفیه شده این اتفاق افتاده است، زیرا اگر فاضلاب تصفیه نشده بود بوی گند آن کل تهران را برمی‌داشت، اما چون این طرح مانند بسیاری از پروژه‌های شهری بعد از افتتاح رها شد چنین آسیبی را ایجاد کرد.