سه جانبه گرایی در گذرگاه آسیا به اروپا
باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان، روز گذشته میزبان روسایجمهوری ایران، روسیه و آذربایجان بود تا در نخستین نشست از این نوع، درباره طیفی از مسائل مورد علاقه مشترک به گفتوگو و رایزنی بپردازند.
حسن روحانی، رئیسجمهوری ایران یکشنبه راهی محل مذاکرات شد اما همتای روس او، ولادیمیر پوتین، دوشنبه عصر به باکو رفت و پس از آن نشست سهجانبه میان روسایجمهور سه کشور برگزار شد. مهمترین محور نشست سهجانبه ایران، روسیه و آذربایجان ایجاد راهگذر شمال جنوب و اتصال آسیا به اروپا از طریق قفقاز و به طول ۷۲۰۰ کیلومتر بود.
رئیسجمهوری ایران در سخنانی در این نشست سهجانبه که با حضور ولادیمیر پوتین و الهام علیاف، روسای جمهور روسیه و آذربایجان برگزار شد با اشاره به اینکه برگزاری چنین نشستی، فرصتی برای طرح دیدگاهها، تبادلنظرات، پیگیری روابط، مناسبات و پیشبرد منافع مشترک فراهم میکند، گفت: «توسعه روابط همهجانبه با کشورهای همسایه از اولویت سیاست خارجی ایران است.» به گزارش «ایرنا» حسن روحانی با اشاره به اینکه براساس اصول و موازین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، توسعه روابط همهجانبه با کشورهای همسایه از اولویت برخوردار است، افزود: «جمهوری اسلامی ایران، از هر نوع ایده و ابتکاری برای افزایش تعامل و همکاری با همسایگان استقبال میکند.»
روحانی همچنین افزود: «از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران، تعامل سه کشور ایران، آذربایجان و روسیه به صورت سهجانبه نهتنها میتواند به توسعه و تقویت ظرفیتها و قابلیتهای بالقوه موجود بین سه کشور در حوزههای مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مساعدت نماید؛ بلکه میتواند با ایجاد همافزایی و همگرایی، فرصتهای جدیدی را در مقابله با چالشهای موجود در منطقه فراهم کند.» رئیس دولت تدبیر و امید تاکید کرد که بدیهی است چنین ترتیباتی، علیه هیچ کشور یا طرف ثالثی نبوده و صرفا چارچوبی برای گفتوگوهای معطوف به توسعه همکاریهای منطقهای سه کشور است.
از سوی دیگر در این نشست، رئیسجمهوری ایران با اشاره به ظهور و روند رو به رشد تروریسم و افراطگرایی بهعنوان یک تهدید جدی منطقهای و جهانی و بر هم زننده ثبات، امنیت و آرامش تاکید کرد: «باید تلاش کنیم تا همه اختلافات و درگیریها در این منطقه از طریق مذاکره و گفتوگو و روشهای مسالمتآمیز حل و فصل شده و تمام ظرفیت و توان خود را معطوف مقابله و مبارزه با تروریسم و افراطگرایی در سطح منطقهای و بینالمللی کنیم.»
او همچنین برگزاری این اجلاس را «ایده و ابتکاری مثبت و ارزشمند» دانست و تاکید کرد: «بدون شک، برگزاری چنین نشستی در شرایط کنونی منطقه و جهان، با اتکا به روابط حسنه سه کشور و اراده موجود برای توسعه و تعمیق هر چه بیشتر روابط، از اهمیتی مضاعف برخوردار است.» مقدمات برگزاری این نشست، در دیدار ماه آوریل وزرای خارجه سه کشور در باکو فراهم شد و به گفته سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، قرار است شکل دهنده نوع جدیدی از همکاریهای منطقهای باشد.
ضرورت همکاریهای سهجانبه
در ادامه این نشست، روحانی گفت: «از آنجا که این سه کشور همسایه به دلایل مختلف بالاخص موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیک، با طیف گستردهای از موضوعات، فرصتها، چالشها و برخی تهدیدات مشترک در حوزههای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، فناوری، زیست محیطی و... مواجه هستند، تعامل و همکاری مشترک آنها بیش از گذشته ضرورت دارد.» رئیسجمهوری گفت: «ما در جمهوری اسلامی ایران بر این اعتقادیم که در شرایط امروز جهان، یک کشور به تنهایی قادر به مقابله با چالشها و استفاده از فرصتها نبوده و دستیابی به سطح قابل قبولی از صلح، رفاه و توسعه برای مردم هر کشور، نیازمند تعامل و همکاری با سایر کشورها بالاخص کشورهای همجوار و همسایه است.»
دستیابی به منافع مشترک
از سوی دیگر و در شرایطی که دولت یازدهم همواره در سیاست خارجیاش بر اولویت بهبود روابط با کشورهای همسایه تاکید کرده است، روز گذشته حسن روحانی گفت: «سیاست خارجی ایران در قبال سایر کشورها و به طریق اولی کشورهای همسایه، مبتنی بر همکاری، همافزایی و یافتن راههای دستیابی به منافع مشترک، سود متقابل و در یک کلمه سیاست برد-برد است.» او تاکید کرد: «در همین چارچوب، مشارکت با کشورهای منطقه و استفاده از مکانیزم گفتوگوهای چندجانبه را بسیار مفید، ضروری و کارگشا میدانیم.» در ادامه رئیسجمهوری به اشتراکات و علایق تاریخی سه کشور اشاره کرد و افزود: «قرابتهای فرهنگی و دینی مردم ایران، روسیه و آذربایجان، از جمله زمینهها و بسترهای مناسب و در عین حال ظرفیتهای بالقوهای است که شناسایی و استفاده بهموقع و بهینه از آنها میتواند موجد فرصتهای گستردهای برای توسعه روابط سهجانبه باشد.»
از سوی دیگر رئیسجمهوری، تروریسم و افراطگرایی، دخالت قدرتهای فرامنطقهای در امور کشورهای منطقه، استفاده سیاسی و ابزاری از عنصر تحریم اقتصادی برای پیشبرد اهداف سیاسی، مشکلات و چالشهای زیست محیطی، مواد مخدر، جداییطلبی، جرایم سازمان یافته، جرایم سایبری و... را تهدیدات و چالشهای مشترکی عنوان کرد که مواجهه و مقابله جدی و کارآمد با آنها، نیازمند همکاری و تعامل هر چه بیشتر این سه کشور است. روحانی ادامه داد که تحولات سالهای اخیر در جهان و منطقه شاهدی بر این ادعا است که با همکاری، تعامل و درک متقابل میتوان بر بسیاری از این چالشها فائق آمده و از بسیاری از ظرفیتهای بالقوه، استفاده بهینه و حداکثری کرد.
توسعه روابط تهران-باکو
در ادامه این نشست رئیسجمهوری به بررسی روابط دوجانبه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان پرداخت و گفت: «روابط دو کشور در عرصههای سیاسی و اقتصادی ظرف چند سال اخیر با تحول مثبت و سازندهای همراه بوده و دو کشور با تاکید بر حسن همجواری و احترام متقابل، گامهای ارزندهای را برای توسعه روابط برداشتهاند.» رئیس دولت یازدهم افزود: «در عرصه تلاش برای توسعه هر چه بیشتر روابط تجاری و اقتصادی بین دو کشور میتوان به امضای موافقتنامه گمرکی، توافقنامه فروش برق، توافقنامه اتصال خطوط راهآهن ایران و آذربایجان، قرارداد احداث پل ریلی روی رودخانه آستاراچای در مرز ایران و آذربایجان، موافقتنامه ادامه ساخت و بهرهبرداری از سدها و نیروگاههای خداآفرین و قیزقلعهسی و سایر موارد اشاره کرد.»
تعامل مثبت ایران و روسیه
روحانی در ادامه با اشاره به روابط دوجانبه ایران با فدراسیون روسیه گفت: این روابط با توجه به عزم و اراده رهبران دو کشور، طی دو سال گذشته از روند مطلوبی برخوردار بوده است. رئیس دولت تدبیر و امید ادامه داد: «همکاری و رایزنیهای نزدیک جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در چند سال اخیر در مسیر حل موضوع هستهای ایران، رسیدن به توافق با کشورهای عضو گروه ۱+۵ و اجرای برجام، همچنین همکاری و تعامل مثبت و سازنده این دو کشور در مدیریت بحران سوریه، نمونه و الگوی ارزنده دیگری از تعامل و همکاری منطقهای این دو کشور بوده که میتواند به سایر حوزههای مشترک و حتی به همکاریهای سهجانبه نیز تسری یابد.»
پیشنهاد روحانی برای استفاده بهینه از ظرفیتهای سهجانبه
رئیسجمهوری همچنین گفت: «بهرغم وجود ظرفیتهای فراوان و وسیع برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی بین سه کشور همسایه در حوزههایی نظیر انرژی، برق، حملونقل، امور بانکی و سرمایهگذاری، توریسم، ترانزیت کالا، گمرکات، راهآهن، بنادر و کشتیرانی، متاسفانه و به دلایل مختلف هنوز استفاده از این ظرفیتها با موانع و مشکلات متنوعی همراه است که برطرف کردن آنها نیازمند آسیب شناسی و اراده جدی برای یافتن راههای عملی و اجرایی است.»
رئیس دولت یازدهم با اشاره به اینکه کمیسیونهای مشترک، متولی انجام این مهم و توسعه و گسترش روابط تجاری و اقتصادی سه کشور هستند و از طرفی وزارت ارتباطات و فناوری جمهوری اسلامی ایران مسوول کمیسیون مشترک با هر دو کشور همسایه، فدراسیون روسیه و جمهوری آذربایجان است، پیشنهاد کرد: «روسای کمیسیون مشترک سه کشور نشست یا نشستهای مشترکی را برگزار کرده و در آن تدوین و امضای این نوع اسناد و موافقتنامهها و همچنین راههای توسعه همکاریها، انجام سرمایهگذاری و اجرای پروژههای مشترک سهجانبه را بررسی و پیگیری کنند.» رئیس دولت تدبیر و امید در ابتدای سخنان خود از الهام علیاف، رئیسجمهوری آذربایجان برای میزبانی و برگزاری این اجلاس مهم قدردانی کرد.
دیدار روحانی و پوتین در باکو
ولادیمیر پوتین و حسن روحانی روسایجمهوری ایران و روسیه در دیدار روز گذشته خود که پیش از نشست سهجانبه روسای جمهوری آذربایجان، ایران و روسیه در باکو انجام شد، بر لزوم تلاش هر چه بیشتر دو کشور برای توسعه فراگیر همکاریها تاکید کردند. ولادیمیر پوتین در دیدار با حسن روحانی همتای ایرانی خود گفت: «روابط تهران و مسکو در تمامی عرصهها گسترش یافته و آینده بسیار روشنی دارد.» به گزارش «ایرنا» در این دیدار رئیسجمهوری روسیه با خاطره انگیز خواندن سفر پاییز سال گذشته خود به ایران و مذاکره با مقام معظم رهبری و رئیسجمهوری تاکید کرد: «از آن سفر تاکنون اقدامهای بسیار خوبی برای توسعه روابط دوجانبه برداشته شده و روابط همچنان رو به تحکیم خواهد بود.»
خبرگزاری روسیا سگودنیا به نقل از پوتین نوشت: «همکاریهای ایران و روسیه به مشارکت راهبردی همهجانبه تبدیل شده است که به روابط اقتصادی و سیاسی هم مربوط میشود.» حسن روحانی نیز در این دیدار با ارزشمند خواندن فرصت فراهم شده برای مذاکرات سران دو کشور گفت که حضور رئیسجمهوری روسیه در ایران که سال گذشته انجام شد و مذاکرات صورت گرفته دستاوردهای زیادی داشته است. به گزارش رسانه روسی، رئیسجمهوری ایران همچنین با ارزشمند خواندن همکاری مسکو در روند مذاکرات هستهای تهران و ۱+ ۵ که منجر به حصول برجام شد، نقش رئیسجمهوری روسیه در این مذاکرات و حصول توافق را قابلتوجه خواند. روحانی همچنین با ابراز خرسندی از روند رو به رشد مبادلات بازرگانی بین دو کشور گفت: «اکنون فرصت بسیار خوبی فراهم شده تا سران ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان در مذاکرات زمینههای تحکیم روابط سهجانبه را بررسی و همچنین برای افزایش ثبات در منطقه برنامهریزی کنند.»
پوتین پیش از آغاز مذاکرات با همتای ایرانی خود نیز گفت: «ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان با استفاده از توانمندیهای خود میتوانند طرحهای مختلف دوجانبه، سهجانبه و منطقهای را اجرا کنند و زمینههای اجرای همکاریهای اقتصادی در حوزه انرژی، حملونقل و همچنین دریای خزر را دارند.» وی اظهار کرد: نشست باکو برای افزایش همکاریهای سه کشور بسیار مهم است و دستاوردهای خوبی برای منطقه خواهد داشت. پوتین گفت: مسکو، تهران و باکو میتوانند در مورد موضوعهای مختلف مانند اقتصادی، بازرگانی و حملونقل گفتوگو و همکاری کنند و از منافع چند سویه آن بهره ببرند.
ارسال نظر