۱۷۰میلیون تومان سود در یـک شب!

مجله نسل امروز : «پورشه، مازراتی، بی‌ام‌و، بنز و...» شاید شما هم وقتی چنین خودروهای لوکسی از کنارتان گذر می‌کنند تا زمانی که از نقطه دیدتان خارج نشود، به آنها نگاه می‌کنید و حساب می‌کنید این افراد چقدر درآمد دارند که چنین خودروهایی را سوار می‌شوند، اما لطفا به نوک انگشتتان نگاه نکنید. به نقطه‌ای که این ماشین‌های لوکس به آن اشاره می‌کنند، نگاهی عمیق بیندازید. اگر به ماجرا کمی عمیق‌تر نگاه کنید واردکنندگان این دست از خودروها درآمدی به مراتب بیشتر از خریداران آن دارند! درآمدهایی که گاه حتی صد در صد سود برای افراد واردکننده به همراه دارد و به رانندگانی که خیابان‌های شهر را با این خودروهای لوکس بالا و پایین می‌کنند لبخند معناداری می‌زنند.

یک معمای بزرگ

اگر پای صحبت کارشناسان و فروشندگان خودرو بنشیند هرکدام نظر متفاوتی برای میزان سود واردکنندگان خودروها دارند و رقم واقعی سود این افراد به‌عنوان یک معمای بزرگ باقی مانده است. عده‌ای از افراد اعتقاد دارند سود واردکنندگان خودرو در حدود ۱۰ تا ۱۵درصد است، اما برخی دیگر می‌گویند این دست از افراد سود حداقل در حدود ۶۰درصدی به‌دست می‌آورند. استدلال‌ها هم متفاوت است؛ برخی می‌گویند واردکنندگان، خودروی موردنظر خود را با ارز دولتی ۱۲۲۶ وارد و چند ماهی از فروش آن خودداری کرده‌اند. این دست از واردکنندگان در حال حاضر خودروهای خود را با دلار ۳هزارتومانی قیمت‌گذاری و به فروش می‌رسانند. به‌عنوان مثال بی‌ام‌و ایکس۳ که در حال حاضر بالای ۳۰۰میلیون تومان قیمت دارد، به‌دلیل بالا رفتن قیمت دلار در عرض یک شب حدود ۳۰میلیون تومان گران شد. این در حالی است که واردکنندگان، این خودرو را از مدت‌ها قبل و با دلار پایین‌تر وارد کرده و این افزایش قیمت کاملا کاذب بوده است. از طرف دیگر برخی کارشناسان معتقدند به خودروهای لوکس ارز دولتی به سختی تعلق می‌گرفته و این خودروها با دلارهای آزاد وارد کشور شده است. در ادامه گزارش سعی کرده‌ایم ماجرا را به‌صورت ریزتری مورد بررسی قرار دهیم تا شاید حلقه مفقوده این ماجرا پیدا شود.

روزهای غبارآلود شرکت‌ها

به‌عنوان مثال نمایندگی یکی از برندهای خودرو در شهر اربیل عراق دفتری تاسیس کرده و خودروهای خود را با نام کشور عراق به این شهر وارد می‌کند. این شرکت سپس هزینه‌های اضافی دیگر را انجام می‌دهد تا خودروهای خود را به ایران وارد کند. به گفته واردکنندگان با این حساب سود این شرکت‌ها نمی‌تواند بیشتر از ۱۵ تا ۲۰درصد باشد، اما به‌علت آنکه خودرو با تیراژ بالا وارد می‌کنند، توانسته‌اند به سوددهی مناسبی دست پیدا کنند. نکته دیگر هم آن است که در این موارد سود فروش هر خودرو به یک شخص نمی‌رسد و به حساب شرکت‌ها ریخته می‌شود. شرکت‌های واردکننده علاوه بر خرج‌هایی که در بالا گفته شد باید به کارمندان و پرسنل خود نیز حقوق بدهند و در واقع سود حاصله متعلق به یک مجموعه است.


تعیین میزان سود واردکنندگان خودرو به پارامترهای متعددی بستگی دارد و کار آسانی نیست و شاید استدلال هر دو طرف ماجرا به نوعی درست باشد. در حال حاضر واردکنندگان خودرو را باید به دو دسته شرکتی و آزاد تقسیم کرد. واردکنندگان شرکتی از آنجایی که تعداد زیادی خودرو وارد می‌کنند، مشمول تعرفه‌ها و گمرکی‌های فراوانی می‌شوند و از سود آنها کم می‌شود. در طرف دیگر ماجرا افرادی وجود دارند که تعداد محدودی خودرو از خارج از کشور سفارش می‌دهند و وارد می‌کنند. این واسطه‌های آزاد، بیشترین سود را به‌دست می‌آورند، سودهایی که در نوع خودشان رکوردشکنی محسوب می‌شود و به ۶۰ تا ۷۰درصد و در مواردی حتی به ۱۰۰درصد نیز می‌رسد!
بگذارید با یک مثال ساده ماجرا را بیشتر شرح دهیم. خودرو 138هزار دلاری پورشه پانامرا در زمانی که دلار 2هزارتومان بود، با احتساب دلار آزاد و تعرفه گمرکی و مالیات نباید بیشتر از 450میلیون تومان قیمت می‌داشت، اما این خودرو در آن زمان چیزی نزدیک به 620میلیون خرید و فروش می‌شد.

درست حساب کردید! تفاوت 170میلیونی! کمی ریزتر می‌شویم. درصدی از این مبلغ سهم نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو است و بقیه آن نصیب واردکنندگان می‌شود. به‌طور معمول از این 170 میلیون، مبلغی در حدود 30 تا 50میلیون نصیب فروشندگان می‌شود و بقیه آن سود خالص واردکننده محترم است! البته واضح است که همه خودروهای وارداتی چنین قیمتی ندارند و در مدل‌های ارزان‌تر سود کمتری نصیب واردکننده می‌شود. با این وجود کارشناسان خودرو عقیده دارند حداقل سود برای ارزان‌ترین خودروی وارداتی چیزی نزدیک به 50میلیون تومان می‌شود. این واردکنندگان اگر در هر دوماه فقط یک خودرو هم وارد کنند، درآمد ماهیانه 25میلیون تومانی خواهند داشت!


مقام‌های رسمی چه می‌گویند؟

مدیرکل دفتر نظارت بر کالاهای فلزی و معدنی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در پاسخ به اينكه برخي كارشناسان از سود ۵۰، ۶۰درصدي برخي واردكنندگان خودرو خبر داده‌اند، اعلام کرده که براساس ضوابط قيمت‌گذاري كالاهاي وارداتي، مقدار سود در نظر گرفته شده براي واردات همه كالاها از جمله خودرو حداكثر ۱۵ درصد است. او با بيان اينكه در حال حاضر حدود ۸۵درصد بازار خودروهاي وارداتي در اختيار محصولات هيوندايي و كيا است، توضیح داده: «سازمان حمايت موجودي انبار، قيمت‌ها و سيستم عرضه محصولات اين برندها را به‌طور دائمي تحت كنترل داشته و حداكثر سود عرضه اين محصولات ۱۵درصد است. در خصوص باقي برندهاي خودروهاي وارداتي مثل بنز هم اگرچه سهم بسيار كمي از بازار را در اختيار دارند، اما از آنها خواسته‌ايم مدارك خود در خصوص هزينه‌هاي واردات را ارائه كنند تا در خصوص قيمت محصولات آنها تصميم‌گيري شود». بنابر اين بررسی‌ها، سود واردات خودرو در دو برند هيونداي و كيا حداكثر ۱۵درصد بوده و در باقي برندها مانند بنز نيز تحت بررسي است كه پس از دريافت مدارك و بررسي، قيمت آنها نيز تعيين خواهند شد.

هرماه ۳هزار خودرو وارد کشور می‌شود

آمار گمرک ایران حاکی از آن است که در نیمه نخست سال ۱۳۹۱ واردات انواع خودروی سواری به کشور با رشد ۱۷درصدی به ۱۹ هزار و ۳۸۰ دستگاه رسیده است. همچنین ارزش این میزان واردات با رشد ۲۱ درصدی بالغ بر ۴۲۹ میلیون دلار شده و سهم واردات خودروهای سواری از کل واردات کشور در نیمه نخست امسال به حدود ۶۲/۱درصد رسیده است. ميانگين قيمت هر خودروي سواري وارداتي در این مدت ۲۲ هزار و ۱۳۶ دلار (نزديك به ۹۱/۳ برابر هر خودروي صادراتي) بوده كه نسبت به سال گذشته، با افزايش ۴۶/۳ درصدي مواجه بوده است. امارات، کره‌جنوبی و کویت هم اصلی‌ترین مبادی ورود خودرو به کشور در همین مدت بودند، به‌طوری که حدود ۹۰درصد از واردات خودرو مربوط به این سه کشور بود. شاید برای شما هم سئوال پیش بیاید چرا کشورهایی مثل امارات و کویت باوجود آنکه خودروی تولیدی ندارند، اما جزو واردکنندگان اصلی کشور به‌حساب می آیند؟ باید بدانید اکثر شرکت‌های واردکننده از این دو کشور برای دور زدن تحریم‌ها استفاده می‌کنند و برندهای آلمانی و اروپایی به نام امارات و کویت وارد این کشورها و سپس به داخل ایران منتقل می‌شوند.

آیا واقعا سود واردکنندگان زیاد است؟

این دست از کارشناسان معتقد هستند اگر مي‌گوييم واردکنندگان خودرو سود کلان مي‌برند، بايد اين سود را با سرمايه‌گذاري انجام شده توسط واردکنندگان سنجيد. به‌عنوان مثال وقتي مي‌گوييم سود فلان خودرو ۲۰ ميليون تومان مي‌شود، اين ۲۰ ميليون به خودي خود پول يک پژوه ۲۰۶ است، اما بايد درنظر گرفت که واردکننده آن خودرو قبلا کلي سرمايه‌گذاري کرده و حالا سود ريسک خود را مي‌برد. رئيس پيشين اتحاديه نمايشگاه‌داران و فروشندگان خودرو اما مخالف چنین نظری است و اعتقاد دارد سود واردکنندگان خودرو به‌دليل شرايط خاص اقتصادي کشور است. این کهنه‌کار عرضه خودور معتقد است دلیل سودهای کلان فعلی به دلیل از بین رفتن نسبت عرضه و تقاضاي خودروهاي وارداتي است. بالا رفتن نرخ دلار و بيشتر بودن تقاضا نسبت به عرضه، دو دليل اصلي سود بردن واردکنندگان خودرو به‌حساب مي‌آيند و به اين دو دليل است که قيمت وارداتي‌ها به‌طور متوسط ۴۰درصد رشد کرده است.

تعرفه واردات چقدر است؟

با صدور این مجوز رسما دروازه‌های ایران برای واردات خودروهای خارجی باز شد. در بازخوانی پرونده واردات خودرو، واردکنندگان خاطرات خوشی از این دوران تعریف می‌کنند، چراکه پس از حدود يك دهه، واردات خودرو آزاد شد. در سال ۸۴ دولت با کاهش تعرفه واردات خودرو راه را برای واردکنندگان هموارتر کرد و عوارض کمرگی ورود خودرو را ۲۰درصد تقلیل داد و به ۱۰۰درصد رساند و به‌همين دليل واردات خودرو افزايش يافت. البته دولت قصد داشت تا این رویه را ادامه دهد و مقرر شده بود تا هرساله تعرفه واردات خودرو سالانه ۲۰‌درصد كمتر شود تا با اين كاهش، صنعت خودروي داخلي خود را در برابر رقابت بيشتري ديده و آماده ورود به سازمان تجارت جهاني شود، اما در میانه این راه دولت یکباره به جانبداری از تولیدکنندگان داخلی، شیب نزولی تعرفه را در ۹۰درصد متوقف کرد و مرزهای کشور را به روی خوردوهای خارجی بست. باوجود اين طي ۲سال يعني تا سال ۸۶ تنها ۱۰‌درصد از تعرفه واردات خودرو كاسته شد، چراكه به‌نظر برخي مسئولان كاهش پلكاني به زيان صنعت داخلي بود، اما با همين كاهش محدود نيز واردات همچنان افزايش يافت تا در سال ۸۵ به ركورد ۳۰ هزار دستگاه رسید كه اين امر به معني افزايش بيش از ۲برابري نسبت به سال ۸۴ بود.