دو سکانس متفاوت از کنترل آلودگی ها
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر، روزگذشته از احداث مرکز مدیریت مصرف مواد با زیر‌مجموعه اتاق‌های تزریق امن با هدف کاهش مصرف پرخطر و کاهش آسیب اعتیاد خبر داد. مراکزی که به صورت آزمایشی در استان‌های خوزستان و کرمان راه‌اندازی شده اند.
پایگاه تحلیلی رصد نیوز: سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر، روزگذشته از احداث مرکز مدیریت مصرف مواد با زیر‌مجموعه اتاق‌های تزریق امن با هدف کاهش مصرف پرخطر و کاهش آسیب اعتیاد خبر داد. مراکزی که به صورت آزمایشی در استان‌های خوزستان و کرمان راه‌اندازی شده اند.
«پرویز افشار» تاکید کرد: «حرکت به سمت مدیریت مصرف، کاهش آسیب اعتیاد و قطع ارتباط مصرف‌کنندگان با قاچاقچیان مواد مخدر، یکی از تاکیدات بند۵٧ سیاست‌های کلان برنامه ششم و ابلاغ شده مقام معظم رهبری است که در جلسه پیشین ستاد مبارزه با مواد مخدر، مطرح و مصوب شد. ایجاد اتاق‌های تزریق امن، بخش کوچکی از این طرح است که با هدف جلوگیری از شیوع و افزایش بیماری‌های مصرف‌کنندگان تزریقی مواد مخدر فعال خواهد شد».
با ایجاد مراکز مدیریت مصرف مواد،آن دسته از معتادان خیابان خوابی که به دلیل شدت اعتیاد قادر به ترک با روش‌های معمول نیستند بدون هیچ اجبار و محدودیت، مواد همراه خود را در فضای محصور این مراکز و تحت نظارت ناظرانی همچون بهبودیافتگان اعتیاد، پزشکان و روانپزشکان و مددیاران اعتیاد مصرف می‌کنند. تفاوتی که وجود دارد این است که حین مصرف، مددجویان شنونده مشوق‌های ضمنی برای اندک توجهی به درمان و بهبودی و رهایی از اعتیاد خواهند بود.آنها با ورود به چنین مراکزی (که البته به گفته محسن روشن پژوه، معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور، زمان راه‌اندازی این مراکز و تعداد و ظرفیت پذیرش آنها هنوز چندان قطعی نیست) در محیطی کنترل شده روند تدریجی درمان خود را آغاز خواهند کرد.
مزیت مرکز مدیریت مصرف
راه‌اندازی چنین مرکزی در ایران می‌تواند ادامه مسیر جرم‌زدایی ازآسیب اعتیاد باشد. « روشن پژوه» در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید « راه‌اندازی این مراکز، یکی از قطعات پازل کاهش آسیب اعتیاد است که اثر‌گذاری مثبت چنین مراکزی در تمام کشورهای برخوردار اثبات شده است. هدف این است که عوارض مصرف برای مصرف‌کننده کاهش یابد. چه عوارضی؟ ایدز، هپاتیت، جرایم خرد، رفتارهای ضداجتماعی و ضد اخلاقی، اوردوز و مرگ ناشی از مصرف.
فلسفه خدمات کاهش آسیب اعتیاد هم همین است که این معتادان تحت پوشش حمایت‌های بهداشتی و درمانی قرار بگیرند تا خودشان، اطرافیان و خانواده شان و البته، جامعه، از عوارض اعتیاد، تا حد ممکن مصون باشند. پس بهتر است مصرف این افراد را تحت مدیریت و نظارت قرار بدهیم. در کجا؟ در یک فضای امن سالم بهداشتی و تحت نظارت افرادی که برای رفتار با چنین معتادانی آموزش دیده‌اند و قرار است عوارض اعتیاد یک معتاد رانده شده از جامعه را به حداقل برسانند».
مزیت چنین مراکزی چیست؟ مراکزی که در واقع، پاتوق‌های تغییر‌نام‌یافته معتادان زیر سایه تابلویی آبرومندانه هستند. روشن‌پژوه مهم‌ترین مزیت این مراکز را متوجه رفع همان مشکلاتی می‌داند که طی ماه‌های گذشته و بر اثر رویکردهای ضد‌معتاد در جامعه ایجاد شد: «امروز در کشور ما، طبق قانون، اگر یک معتاد در ملاعام، تزریق و مصرف کند، متجاهر است.
وقتی او را به علت تجاهر به اعتیاد بازداشت کردیم به کجا پناه می‌برد؟ جایی که از نظر بهداشتی و سلامت کاملا غیر‌مناسب است. قصد ما این است که آن معتادی که زیر‌پل می‌خوابد و از دسترس شبکه کاهش آسیب اعتیاد خارج شده، دوباره وارد این شبکه بشود. در دسترس نبودن معتادان خیابان‌خواب یکی از مهم‌ترین معضلات ماست. وقتی آنها در دسترس ما باشند، می‌توانیم نیازهای پایه‌شان را جوابگو باشیم و زخم‌ها و عفونت‌های‌شان را مداوا کنیم و انگیزه درمان را تقویت کنیم. ما با راه‌اندازی این مراکز، مصادیق تجاهر به اعتیاد را هم کم می‌کنیم».
امکان و امتناع صدور یک کارت جنجالی
اما آنچه به عنوان کنترل و درمان اعتیاد به مواد مخدر در قالب «مراکز مدیریت مصرف مواد» دنبال می شود، چندی پیش و در خصوص آسیب دیگری خبرساز شد.
هفته گذشته بود که «شنیده ای» از معاونت بهداشت وزیر بهداشت خیلی زود به خبری داغ در رسانه ها تبدیل شد. خبرگزاری فارس سی ام تیرماه امسال در گزارشی با عنوان«صدور کارت سلامت برای زنان خیابانی در ایران از شنیده‌ها تا واقعیت!» بر مبنای شنیده ها مدعی شد که قرار است طبق تفاهم‌نامه مشترک معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و وزارت بهداشت، زنان روسپی «کارت سلامت» دریافت کنند و از حمایت برخوردار شوند.
این ادعا به اظهارنظری از«علی‌اکبر سیاری»، معاون بهداشت وزیر بهداشت مبتنی بود که از ارائه خدمات کاهش آسیب به زنان روسپی خبر داده بود که بر اساس آن مراکز جدیدی در کنار مراکز شبکه بهداشتی برای معاینه زنان روسپی ایجاد و به آنها آموزش‌های لازم برای پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی داده شده و وسایل پیشگیری رایگان در اختیارشان قرار داده می‌شود.
فارس در ادامه گزارش خود ضمن انتقاد شدید از این طرح نوشت:« حمایت از زنان روسپی علاوه بر اینکه به رسمیت شناختن آنها تحت الفاظی چون کارگر جنسی است و آمار کودکان بی‌نام و نشان و سقط های متعدد را در جامعه بالا می‌برد، برهم‌زننده آرامش روانی اعضای خانواده‌های سالم و پاک در جامعه است که این دغدغه برایشان پررنگ می‌شود «شهر نو»ی تازه‌ای در حال تولد است! اقشار مختلفی در جامعه هستند که آبرومندانه و سالم زندگی می‌کنند اما برای چرخاندن چرخ‌های زندگی با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند که بخشی از آنها در فهرست‌های بلند سازمان‌های به ظاهر حمایتی کشور قرار دارند اما مبالغ اندکی مستمری دریافت می‌کنند و عده‌ای هم که در هیچ فهرست حمایتی نمی‌گنجند و برای تأمین مخارج زندگی‌شان با مشکل روبرو هستند و کسی هم یادی از حمایت آنها نمی‌کند!».
این خبر جنجالی خیلی زود اعتبارش را ازدست رفته دید چرا که «مدیرکل حوزه ریاست و روابط عمومی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری» وجود تفاهم‌نامه مشترک میان این معاونت و وزارت بهداشت در رابطه با صدور «کارت سلامت» برای زنان خیابانی را تکذیب کرد. «فضه پناهلو» با بیان این مطلب که صدور کارت سلامت برای زنان خیابانی یه هیچ عنوان به این معاونت مربوط نمی‌شود،گفت:« ما با وزارت بهداشت تفاهم‌نامه مشترک داریم، اما در مورد بحث توانمندی زنان و ایجاد کلینیک‌های سلامت برای زنان است و ارتباطی به صدور کارت سلامت ندارد».
پناهلو افزود:« معاونت امور زنان به تازگی هیچ تفاهم نامه ای با وزارت بهداشت نداشته است و تفاهم قبلی نیز ارتباطی با مسائل زنان روسپی ندارد و مشخص نیست موضوع سلامت زنان روسپی که به اتکای سخنان معاون وزیر بهداشت عنوان شده چگونه به معاونت امور زنان ارتباط داده شده است».
با این حال «پروین افسرکازرونی» رییس اداره کل ایدز و بیماری‌های عفونی در گفت‌وگو با مهرخانه، در خصوص خبر ایجاد این مراکز درمانی گفت: «ما مراکزی تحت عنوان مراکز ارتقای سلامت زنان آسیب‌پذیر داریم که در این مراکز خدماتی ارایه می‌دهیم. منظور از زن آسیب‌پذیر نیز زنی است که معتاد است و مشکل تن‌فروشی و رفتارهای جنسی پر خطر دارد. مراکز ارتقای سلامت زنان آسیب‌پذیر این گروه از زنان را تحت پوشش دارد، به آنها آموزش و مشاوره ارایه می‌دهد، از لحاظ بیماری‌های آمیزشی و HIV بررسی‌ها و اقدامات لازم را انجام می‌دهد. از سوی دیگر، این مراکز تلاش دارند از این زنان حمایت روحی، روانی و اجتماعی به عمل آورند و به آنها در کاریابی کمک کنند.
همچنین«حبیب‌الله مسعودی‌فرید» معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی نیز در این رابطه به این پایگاه تحلیل خبری گفت: نمن جزئیات طرح وزارت بهداشت را نمی‌دانم و باید ببینیم می‌خواهند چه پروتکلی را اجرا کنند و چه مراحلی دارد. اگر فقط در مورد پیشگیری از HIV ایدز باشد می‌شود از همان ظرفیت‌های DIC ها استفاده کرد، اما شاید بخواهند خدمات بیشتری ارایه بدهند و چون در جریان جزئیات نیستم، نمی‌توانم اظهارنظر دقیقی داشته باشم».
او در خصوص تبعات اجتماعی اجرای تأسیس این مراکز بیان داشت:«یکی از دلایلی که آسیب در میان افراد آسیب‌دیده اجتماعی یا در معرض آسیب ادامه و توسعه پیدا می‌کند، ایزوله و جداشدن آنها از جامعه و دسترسی کمتر به خدمات اجتماعی و بهداشتی است. به نظر من این کار می‌تواند گام مثبتی برای دسترسی به این افراد و ارایه خدمات به آنها بوده و شاید بتواند در روند کمترشدن آسیب کمک‌کننده باشد».
اگر چه تب و تاب طرح مدیریت زنان آسیب دیده و خیابانی خیلی زود فروکش کرد اما میزان موفقیت طرح ایجاد«مراکز مدیریت مصرف مواد» می تواند بستری برای اصلاح و بازنگری در این ایده خام باشد. به هر حال وجود آسیب های اجتماعی از این دست در جامعه انکار ناپذیر است و نمی توان تنها با انکار صرف با آن مواجه شد.آن چه مهم است توجه به اقدامات کنترلی و مدیریت عدم انتشار آن است. البته ظرایف تهدید گونه این گونه طرح ها که شاید مهم ترین آن مشروعیت بخشی به این آسیب های اجتماعی است نیز نباید از نظر سیاستگزاران و مجریان دور بماند.
«پرویز افشار» تاکید کرد: «حرکت به سمت مدیریت مصرف، کاهش آسیب اعتیاد و قطع ارتباط مصرف‌کنندگان با قاچاقچیان مواد مخدر، یکی از تاکیدات بند۵٧ سیاست‌های کلان برنامه ششم و ابلاغ شده مقام معظم رهبری است که در جلسه پیشین ستاد مبارزه با مواد مخدر، مطرح و مصوب شد. ایجاد اتاق‌های تزریق امن، بخش کوچکی از این طرح است که با هدف جلوگیری از شیوع و افزایش بیماری‌های مصرف‌کنندگان تزریقی مواد مخدر فعال خواهد شد».
با ایجاد مراکز مدیریت مصرف مواد،آن دسته از معتادان خیابان خوابی که به دلیل شدت اعتیاد قادر به ترک با روش‌های معمول نیستند بدون هیچ اجبار و محدودیت، مواد همراه خود را در فضای محصور این مراکز و تحت نظارت ناظرانی همچون بهبودیافتگان اعتیاد، پزشکان و روانپزشکان و مددیاران اعتیاد مصرف می‌کنند. تفاوتی که وجود دارد این است که حین مصرف، مددجویان شنونده مشوق‌های ضمنی برای اندک توجهی به درمان و بهبودی و رهایی از اعتیاد خواهند بود.آنها با ورود به چنین مراکزی (که البته به گفته محسن روشن پژوه، معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور، زمان راه‌اندازی این مراکز و تعداد و ظرفیت پذیرش آنها هنوز چندان قطعی نیست) در محیطی کنترل شده روند تدریجی درمان خود را آغاز خواهند کرد.
مزیت مرکز مدیریت مصرف
راه‌اندازی چنین مرکزی در ایران می‌تواند ادامه مسیر جرم‌زدایی ازآسیب اعتیاد باشد. « روشن پژوه» در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید « راه‌اندازی این مراکز، یکی از قطعات پازل کاهش آسیب اعتیاد است که اثر‌گذاری مثبت چنین مراکزی در تمام کشورهای برخوردار اثبات شده است. هدف این است که عوارض مصرف برای مصرف‌کننده کاهش یابد. چه عوارضی؟ ایدز، هپاتیت، جرایم خرد، رفتارهای ضداجتماعی و ضد اخلاقی، اوردوز و مرگ ناشی از مصرف.
فلسفه خدمات کاهش آسیب اعتیاد هم همین است که این معتادان تحت پوشش حمایت‌های بهداشتی و درمانی قرار بگیرند تا خودشان، اطرافیان و خانواده شان و البته، جامعه، از عوارض اعتیاد، تا حد ممکن مصون باشند. پس بهتر است مصرف این افراد را تحت مدیریت و نظارت قرار بدهیم. در کجا؟ در یک فضای امن سالم بهداشتی و تحت نظارت افرادی که برای رفتار با چنین معتادانی آموزش دیده‌اند و قرار است عوارض اعتیاد یک معتاد رانده شده از جامعه را به حداقل برسانند».
مزیت چنین مراکزی چیست؟ مراکزی که در واقع، پاتوق‌های تغییر‌نام‌یافته معتادان زیر سایه تابلویی آبرومندانه هستند. روشن‌پژوه مهم‌ترین مزیت این مراکز را متوجه رفع همان مشکلاتی می‌داند که طی ماه‌های گذشته و بر اثر رویکردهای ضد‌معتاد در جامعه ایجاد شد: «امروز در کشور ما، طبق قانون، اگر یک معتاد در ملاعام، تزریق و مصرف کند، متجاهر است.
وقتی او را به علت تجاهر به اعتیاد بازداشت کردیم به کجا پناه می‌برد؟ جایی که از نظر بهداشتی و سلامت کاملا غیر‌مناسب است. قصد ما این است که آن معتادی که زیر‌پل می‌خوابد و از دسترس شبکه کاهش آسیب اعتیاد خارج شده، دوباره وارد این شبکه بشود. در دسترس نبودن معتادان خیابان‌خواب یکی از مهم‌ترین معضلات ماست. وقتی آنها در دسترس ما باشند، می‌توانیم نیازهای پایه‌شان را جوابگو باشیم و زخم‌ها و عفونت‌های‌شان را مداوا کنیم و انگیزه درمان را تقویت کنیم. ما با راه‌اندازی این مراکز، مصادیق تجاهر به اعتیاد را هم کم می‌کنیم».
امکان و امتناع صدور یک کارت جنجالی
اما آنچه به عنوان کنترل و درمان اعتیاد به مواد مخدر در قالب «مراکز مدیریت مصرف مواد» دنبال می شود، چندی پیش و در خصوص آسیب دیگری خبرساز شد.
هفته گذشته بود که «شنیده ای» از معاونت بهداشت وزیر بهداشت خیلی زود به خبری داغ در رسانه ها تبدیل شد. خبرگزاری فارس سی ام تیرماه امسال در گزارشی با عنوان«صدور کارت سلامت برای زنان خیابانی در ایران از شنیده‌ها تا واقعیت!» بر مبنای شنیده ها مدعی شد که قرار است طبق تفاهم‌نامه مشترک معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و وزارت بهداشت، زنان روسپی «کارت سلامت» دریافت کنند و از حمایت برخوردار شوند.
این ادعا به اظهارنظری از«علی‌اکبر سیاری»، معاون بهداشت وزیر بهداشت مبتنی بود که از ارائه خدمات کاهش آسیب به زنان روسپی خبر داده بود که بر اساس آن مراکز جدیدی در کنار مراکز شبکه بهداشتی برای معاینه زنان روسپی ایجاد و به آنها آموزش‌های لازم برای پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی داده شده و وسایل پیشگیری رایگان در اختیارشان قرار داده می‌شود.
فارس در ادامه گزارش خود ضمن انتقاد شدید از این طرح نوشت:« حمایت از زنان روسپی علاوه بر اینکه به رسمیت شناختن آنها تحت الفاظی چون کارگر جنسی است و آمار کودکان بی‌نام و نشان و سقط های متعدد را در جامعه بالا می‌برد، برهم‌زننده آرامش روانی اعضای خانواده‌های سالم و پاک در جامعه است که این دغدغه برایشان پررنگ می‌شود «شهر نو»ی تازه‌ای در حال تولد است! اقشار مختلفی در جامعه هستند که آبرومندانه و سالم زندگی می‌کنند اما برای چرخاندن چرخ‌های زندگی با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند که بخشی از آنها در فهرست‌های بلند سازمان‌های به ظاهر حمایتی کشور قرار دارند اما مبالغ اندکی مستمری دریافت می‌کنند و عده‌ای هم که در هیچ فهرست حمایتی نمی‌گنجند و برای تأمین مخارج زندگی‌شان با مشکل روبرو هستند و کسی هم یادی از حمایت آنها نمی‌کند!».
این خبر جنجالی خیلی زود اعتبارش را ازدست رفته دید چرا که «مدیرکل حوزه ریاست و روابط عمومی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری» وجود تفاهم‌نامه مشترک میان این معاونت و وزارت بهداشت در رابطه با صدور «کارت سلامت» برای زنان خیابانی را تکذیب کرد. «فضه پناهلو» با بیان این مطلب که صدور کارت سلامت برای زنان خیابانی یه هیچ عنوان به این معاونت مربوط نمی‌شود،گفت:« ما با وزارت بهداشت تفاهم‌نامه مشترک داریم، اما در مورد بحث توانمندی زنان و ایجاد کلینیک‌های سلامت برای زنان است و ارتباطی به صدور کارت سلامت ندارد».
پناهلو افزود:« معاونت امور زنان به تازگی هیچ تفاهم نامه ای با وزارت بهداشت نداشته است و تفاهم قبلی نیز ارتباطی با مسائل زنان روسپی ندارد و مشخص نیست موضوع سلامت زنان روسپی که به اتکای سخنان معاون وزیر بهداشت عنوان شده چگونه به معاونت امور زنان ارتباط داده شده است».
با این حال «پروین افسرکازرونی» رییس اداره کل ایدز و بیماری‌های عفونی در گفت‌وگو با مهرخانه، در خصوص خبر ایجاد این مراکز درمانی گفت: «ما مراکزی تحت عنوان مراکز ارتقای سلامت زنان آسیب‌پذیر داریم که در این مراکز خدماتی ارایه می‌دهیم. منظور از زن آسیب‌پذیر نیز زنی است که معتاد است و مشکل تن‌فروشی و رفتارهای جنسی پر خطر دارد. مراکز ارتقای سلامت زنان آسیب‌پذیر این گروه از زنان را تحت پوشش دارد، به آنها آموزش و مشاوره ارایه می‌دهد، از لحاظ بیماری‌های آمیزشی و HIV بررسی‌ها و اقدامات لازم را انجام می‌دهد. از سوی دیگر، این مراکز تلاش دارند از این زنان حمایت روحی، روانی و اجتماعی به عمل آورند و به آنها در کاریابی کمک کنند.
همچنین«حبیب‌الله مسعودی‌فرید» معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی نیز در این رابطه به این پایگاه تحلیل خبری گفت: نمن جزئیات طرح وزارت بهداشت را نمی‌دانم و باید ببینیم می‌خواهند چه پروتکلی را اجرا کنند و چه مراحلی دارد. اگر فقط در مورد پیشگیری از HIV ایدز باشد می‌شود از همان ظرفیت‌های DIC ها استفاده کرد، اما شاید بخواهند خدمات بیشتری ارایه بدهند و چون در جریان جزئیات نیستم، نمی‌توانم اظهارنظر دقیقی داشته باشم».
او در خصوص تبعات اجتماعی اجرای تأسیس این مراکز بیان داشت:«یکی از دلایلی که آسیب در میان افراد آسیب‌دیده اجتماعی یا در معرض آسیب ادامه و توسعه پیدا می‌کند، ایزوله و جداشدن آنها از جامعه و دسترسی کمتر به خدمات اجتماعی و بهداشتی است. به نظر من این کار می‌تواند گام مثبتی برای دسترسی به این افراد و ارایه خدمات به آنها بوده و شاید بتواند در روند کمترشدن آسیب کمک‌کننده باشد».
اگر چه تب و تاب طرح مدیریت زنان آسیب دیده و خیابانی خیلی زود فروکش کرد اما میزان موفقیت طرح ایجاد«مراکز مدیریت مصرف مواد» می تواند بستری برای اصلاح و بازنگری در این ایده خام باشد. به هر حال وجود آسیب های اجتماعی از این دست در جامعه انکار ناپذیر است و نمی توان تنها با انکار صرف با آن مواجه شد.آن چه مهم است توجه به اقدامات کنترلی و مدیریت عدم انتشار آن است. البته ظرایف تهدید گونه این گونه طرح ها که شاید مهم ترین آن مشروعیت بخشی به این آسیب های اجتماعی است نیز نباید از نظر سیاستگزاران و مجریان دور بماند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر