واقعا سربازی آدم را مرد می کند؟
جمله «سربازی آدم را مرد می کند» را اینقدر شنیده ایم و تکراری است که تقریبا ورد زبان هر فردی هست اما خیلی از ما نمی دانیم واقعا سربازی کسی را مرد می کند یا نه؟
جواب سوال را از دید یک جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی بررسی کردیم. جالب است که جواب های جامعه شناسان تا حد بسیاری با هم متفاوت است. امان الله قرائی مقدم به عنوان یک جامعه شناس می گوید «بدون شک سربازی آدم را مرد می کند، جمله ای درست است و اصلا نمی توان در آن شک کرد.»
او دلایل خاصی برای توضیح صحبتش ارائه می کند «انسان ها در طول مدت زندگیشان مناسک گذار دارند. به این معنی که از مرحله ای وارد مرحله ای دیگر می شوند و با عبور از هر مرحله تغییرات اساسی پیدا کرده و به نوعی شخصیتشان کامل می شود. این مرحله تنها، سربازی نیست. رفتن به مدرسه، دانشگاه و ازدواج هم جزئی از مراحل گذار است. »
قرائی مقدم صحبت های جالب تری هم دارد «در قبایل اولیه هم نوعی مناسک گذار وجودداشته است. دختران و پسران را سه ماه پیش از ازدواج به نقاط دوردستی که حتی پدر و مادر هم نمی دانستند کجاست می بردند و در این سه ماه دختران و پسران باید سخت ترین تمرین ها را انجام می دادند و بعد از آن بود که فرد برای ازدواج آماده می شد.»
دلایلی که او می گوید بیشتر از این حرف هاست «جامعه امروزی هم همینطور است. به نظر من حتی دختران هم باید به سربازی بروند و این قسمت از مناسک گذار زندگی را طی کنند. اینکه پسران قبل از سربازی نمی توانند مالکیت داشته باشند بسیار قانون مناسبی است و کاش پسران قبل از سربازی رفتن اجازه ازدواج هم نداشتند چون اول باید شخصیت فرد کامل شود و بعد ازدواج کند. همه افراد هم باید به سربازی بروند و این موضوع فقیر و غنی نباید داشته باشد.»
اما سهیل حمیدی به عنوان پژوهشگر اجتماعی دید متفاوتی دارد. او می گوید «در کوتاه مدت یعنی حداکثر یک ماه اول سربازی، چون افراد از خانواده دور شده اند و نوعی حس تنهایی دارند که باید خودشان را با آن وفق بدهند شخصیت افراد تغییر می کند و شاید بتوان گفت قوی تر از گذشته می شوند اما این تنها برای همان یک ماه اول است؛ بعد از آن دیگر اینطور نیست.»
حمیدی ادامه می دهد «کلا ساختار سربازی طوری است که افراد تنها باید به فرمان هایی که می شنوند بدون چون و چرا «چشم» بگویند. این موضوع یعنی رو به رو شدن با شخصیت اقتدارگرا. این اقتدارگرا بودن در بعضی رخنه می کند و چنین افرادی بعد از اینکه دوران سربازی را طی کردند، همچنان اقتدارگرا می مانند و چنین رویه ای را با اطرافیان خواهند داشت.
چنین موضوعی نه تنها در اصطلاح فردی را «مرد» نمی کند بلکه به شخصیت او در جامعه هم آسیب می زند. چون همه اطرافیان در جامعه به فردی «چشم» نمی گویند. از سوی دیگر افرادی هم هستند که در سربازی خوب یاد می گیرند که چطور «چشم» بگویند و بعد از زیر کار در بروند.
رقابتی سر اینکه چه کسی و چطور بهتر از دیگران از زیر کار در برود، در دوره سربازی بین افراد شکل می گیرد. این دسته افراد بعد از دوره سربازی هم افرادی می شوند که به خوبی یاد گرفته اند از زیر کار در بروند و در هر محیطی که مشغول به کار شوند و حتی در زندگی شخصی مسئولیت پذیر نمی شوند و به زندگی خودشان و جامعه آسیب وارد می کنند.
در مجموع اینکه می گویند «سربازی آدم را مرد می کند» گزاره ای است نادرست و معلوم نیست چرا در فرهنگ ما جا افتاده و همچنان بسیاری به آن اعتقاد دارند. غافل از اینکه افراد جامعه نوعی نظم خارجی را در دوره سربازی افراد می بینند و نمی دانند که بعضی افراد چطور زیر این نظم، بی نظمی را نهادینه و درونی می کنند.
در واقع ما وقتی با جامعه ای روبرو می شویم که افراد در آن از تخصص شان درست استفاده نمی کنند و تن به هر کاری نمی دهند که در سربازی به جای یاد گرفتن نظم و انضباط تنها خوب یاد گرفته اند هر کاری را عیب و ننگ بدانند یا اگر تخصصی دارند به درستی از آن استفاده نکنند. تنها سر پستی یا مقامی قرار بگیرند و بعد از آن با خیال راحت کاری که به آنها محول شده انجام ندهند.»
نظر کاربران
برو بابا حوصله داری!
بهتر نبود از جامعه شناس های بهتری مانند پرفسور رفیعی پور(رییس بخش جامعه شناسی فرهنگستان علوم ایران)سوال میشد
ن بابا کی میگه؟؟؟ این همه رفتن مرد شدن؟؟؟
اگه آدم باشي مرد ميشي وگرنه نه مرد نمي شي
دوران سربازی از خاطره انگیزترین و تاثیرگذارترین دوران زندگی یک مرد می باشد، خود من که چند سالی هست از اتمام خدمتم می گذرد همیشه علیرغم اینکه در شهرستان و دور از خانواده بودم به خوبی ازش یاد میکنم و حالا که بهش فکر می کنم آرزو می کردم که کاشکی هیچ وقت تمام نمی شد. دوستانی پیدا کردم که هنوز هم باهم ارتباط داریم و چیزی های یاد گرفتم که الان تو زندگی کاملاً بدردم می خوره . یادمه برای غذا خوردن دم درب سوله غذاخوری آنقدر تو گرما و سرما بشین برپا بهمون می دادند تا نوبتمون بشه و حالا می فهمم که می خواستند به ما یاد بدن که برای غذا خوردن باید سختی کشید، چقدر بی خوابی می کشیدم و نگهبانی می دادیم، به ما می گفتند که " تشویق برای یک نفر و تنبیه برای همه" و کافی بود که یکنفر اشتباه کنه و همه تنبیه بشن و ... خلاصه همه اینها برای این بود که ما مرد بشیم و افرادی بشیم که بتوانیم خانواده و مملکتمون را اداره کنیم و افراد مفیدی برای جامعه باشیم و بفهمیم که منبعد چه بار سنگینی از مسئولیت بردوشمان هست و باید برای امنیت، پیشرفت، رفاه و آسایش خانواده و جامعه تلاش کنیم.
پاسخ ها
مردی و نامردی به ذات آدما ربطی نداره و سربازی کیسو مردو نامرد نمیکنه همه اونجوری که هستن بروزش میدن. زیاد بودن که تو سربازی مرد نشدن و برعکس نامرد هم شدند