«ایستاده در غبار» فیلمی جسور و خلاق

روزنامه هنرمند - علی نجفی: «ایستاده در غبار» فیلمی در ژانر دفاع مقدس است که در جشنواره سی و چهارم به اکران درآمد و توانست نظر منتقدان و تماشاگران را جلب کند. این فیلم در آرای مردمی نیز رتبه قابل قبولی را کسب کرد و در جمع پنج فیلم نخست آرای مردمی قرار گرفت. «ایستاده در غبار» با کسب چهار سیمرغ بعد از فیلم «ابد و یک روز» رکورد دار جشنواره سی و چهارم شد.

این فیلم که زندگی شهید احمد متوسلیان را به تصویر می‌کشد و توانست به عنوان بهترین فیلم جشنواره سی و چهارم شناخته شود. اما نکته قابل تامل عدم رضایت خانواده شهید متوسلیان از فیلمنامه «ایستاده در غبار» و همچنین توهینی که به خاطر بی نظمی در مراسم اختتامیه سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر به ایشان شده است، می‌باشد. با امیر متوسلیان برادر حاج احمد متوسلیان و نماینده خانواده متوسلیان در خصوص اعتراضاتشان به این فیلم و اتفاقات پیش آمده در مراسم اختتامیه گفتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:


ایده ساخت فیلم ایستاده در غبار از کجا شروع شد؟

حدود دوسال پیش از بنده دعوت شد تا به سیما فیلم بروم و در مورد ساخت فیلم حاج احمد صحبت کنند و بعد از آن هم دیگری خبری نشده. بعد از آن محمد آقا برادر بزرگتر به بنده گفت که حدود ۱۸ماه پیش به من مراجعه کردند و یک سری مصاحبه انجام داده‎اند که آن مصاحبه همانی شد که در فیلم صدایش پخش می‌شود.

شما و خانواده در جریان روند ساخت این فیلم بودید و نظارتی روی آن داشته‌اید؟

به هیچ عنوان در جریان نبودیم و در تحقیقاتی که برای فیلم ایستاده در غبار انجام داده‌اند اصلا سراغ خانواده شهید متوسلیان نیامدند تا صحت مطالب و موضوعات مطرح شده را بررسی کنند. یکباره به ما گفتند فیلم «ایستاده در غبار» کلید خورد و دو روز بعد متوجه شدیم که کلید نخورده فیلم تمام شده است. قبل ساخت فیلم سراغ همسایه، مغازه دار، بازاری و همه افراد متفرقه رفته‌اند ولی سراغ ما نیامدن! وقتی به این حد با جزییات وارد زندگی خصوصی شهید می‌شوند، می‌بایست برای صحت تحقیقات از ما استعلام می‌گرفتند که متاسفانه به هیچ وجه این کار انجام نشد.

بدون کوچکترین اطلاع فیلم تولید و رفت برای اکران در جشنواره فیلم فجر و ما فقط آنجا دعوت شدیم و کنار دیگران فیلم را دیدیم و همان آنجا خواهر بزرگتر بنده به آقای حاتمی کیا که اتفاقا در مراسم برای تماشای فیلم آمده بودند گفتند که این فیلم یک سری اشتباهات و خطاهایی دارد و مسایلی در فیلم عنوان می‌شود که اصلا صحت ندارد و دروغ محض است. ابراهیم حاتمی‌کیا هم که به عنوان یک کارگردان ارزشمند و بزرگ سینمای کشور در مراسم حضور داشتند، چیزی نگفتند بگذریم… ایشان صرفا برای احوال پرسی آمده بودند که خواهرم اعتراضش را اعلام کرد.

با عوامل فیلم هم این موضوع را مطرح کرده‌اید؟

بله، بنده با آقای والی نژاد تهیه کننده فیلم تماس گرفتم و گفتم دست شما درد نکند که بعد از سی و سه سال بالاخره فیلمی برای حاج احمد ساخته شده، در خیلی از بخش‌های فیلم وارد زندگی خصوصی خانوادگی ما شده‌اید و همه را اشتباه مطرح کرده‌اید. شما باید قبل از نگارش فیلمنامه و پخش آن به اطلاع ما می‌رسانید تا آن را تایید کنیم. ایشان گفتند که سعی می‌کنیم با برنامه ریزی کاری انجام دهیم و مسایل را رفع کنیم!

با آقای مهدویان کارگردان فیلم هم تماس داشتم و ایشان گفتند اگر آقای والی نژاد بفرمایند بنده اطاعت امر می‌کنم. بنده به ایشان به عنوان کارگردان و یکی از عناصر مهم فیلم گفتم، یادتان بماند که ما با شما تماس گرفتیم و گفتیم که باید قسمت‌هایی از فیلم را حذف کنید.

با چه بخش‌هایی از فیلم مشکل دارید که می‌گوید دروغ محض است؟

به عنوان مثال شخصیتی که به عنوان پدر بنده در فیلم است از زمین تا آسمان با پدر مرحوم‌مان اختلاف دارد. حتی به جهت شباهت ظاهری و رفتار و حرکات و همچنین صحبت‌هایی که پشت سر پدر با احمد آقا می‌گویندکه ایشان با حاج احمد روابط پدری و فرزندی‌شان بسیار سرد بوده که‌ این مطالب دروغ محض است و همه خانواده می‌دانند که یوسف پدر و نور چشم ‌ایشان، حاج احمد آقا بود.

خانواده‌ایی که پدرش سرد است و روابطی با فرزندانش ندارد چطور چهار فرزندش دکتر و مهندس می‌شوند. چطور حاج احمد متوسلیان در این خانواده پرورش پیدا می‌کند. متاسفانه در این فیلم طوری وانمود شده است که گویا حاج احمد در خانواده ایی بی ارزش و سطح پایین بوده و به جبهه پناه برده است که از دست پدرش و خانواده‌اش نجات یابد! از دوستان و آشنایان هرکسی که این فیلم را دیده است با بنده تماس گرفته و می‌گوید این چه مطالبی است که در فیلم علیه پدر و حاج احمد می‌گویند. من خودم در سینما وقتی این صحنه‌ها را می‌دیدم آنقدر ناراحت و عصبی شده بودم که از فشار استرس پایم را به زمین می‌کوبیدم. باید بگویم من به هیچ عنوان مضطرب نبودم. شاهد باشید این فیلم با من و خانواده چه کرده است. چطور به خودشان اجازه داده‌اند یک چنین خزعبلات را علیه خانواده ما مطرح کنند.

در فیلم آقایی که راوی هست می‌گوید من همیشه در کوچه بودم و می‌دیدم هرزگاهی حاج احمد می‌آمد و سری به خانواده می‌زد. آخر کسی که همیشه در کوچه هست حرفش سندیت دارد!

با کمال تاسف در این فیلم از پدر ما شخصیت بدی را ساخته‌‍اند و تصویری سرکش و یاغی و طغیانگر از حاج احمد بوجود آوردند که ایشان گویا مرتب دعوا می‌کرده و اگر هم با کسی دعواشان می‌شد تا طرف را نمی‌کشت رهایش نمی‌کرد! این جمله‌ها در فیلم هست خودتان دیده‌اید.

در جایی از فیلم وقتی حاج احمد با شهید وزوایی تند برخرود می‌کند و می‌گوید که سینه خیز برود روای می‌گوید باز برادر احمد خراب کرد. باز برادر احمد خراب کرد یعنی چی؟! برادر احمد مگر کلا کارش خراب کردن بوده که این یک بار هم جزوش شده! آیا تخصص برادر احمد خرابکاری بود؟! این مسایل ریز است که با دقت به آن‌ها متوجه می‌شویم از شهید متوسلیان روحیه‌ای تندخو و پرخاشگر به تصویر کشیده‌اند. از فتح خرمشهر با آن عظمت گذشتند! خودشان می‌دانستند و می‌دانند که خرمشهر را حاج احمد متوسلیان آزاد کرد.

بنده قصد نفی کردن شهدای عظیم شان دیگر را ندارم و به همه شان احترام می‌گذارم که برای آزادی و سربلندی این مملکت زحمت کشیده‌اند. ولی چرا کم کم احمد متوسلیان را از آزاد سازی خرمشهر کنار می‌گذارند؟! عملا حاج احمد به فراموشی سپرده شده در سال‌های قبل دوم خرداد که می‌شد عکسی از حاج احمد در صفحات روزنامه‌ها درج می‌شد به عنوان فرمانده دلاور، حیدر صف شکن و فاتح خرمشهر معرفی‌اش می‌کردند. این اواخر همین هم دریغ می‌کنند، خرداد که می‌شود شعر محمد نبودی ببینی را پخش می‌کنند و چند تصویر از شهید جهان آرا برای فتح خرمشهر و عملا حاج احمد را کنار گذاشته اند.


گویا از نحوه عملکرد مسوولین برگزاری در مراسم اختتامیه هم ناراضی بودید، توضیح می‌فرمایید ؟

روز پنجشنبه با ما تماس گرفتند که مراسم اختتامیه است و از شما رسما دعوت شده که تشریف بیاورید. ما گفتیم مزاحم نمی شویم باز اصرار کردند و گفتند که حتما شما باید باشید، برای شما لوحی در نظر گرفته‌اند و می‌خواهند از خانواده شهید متوسلیان تقدیر کنند.

ما هم تشکر کردیم و به اتفاق برادر و خواهرانم به این مراسم به احترام حاج احمد آمدیم و ردیف سوم هم نشستیم! تا وقتی که نوبت به ما رسید وقت تما شد! و فقط مجری برنامه در آخر مراسم گفت گویا برادران بزرگوار این شهید عزیز هم سالن هستند، همین! بعد هم که مسوول تشریفات به بنده زنگ زدند که آقای متوسلیان خودتان بروید روی سن، بنده تعجب کردم و گفتم توقع دارید من جلوی این همه آدم بلند بشوم و سرم را پایین بیندازم و بروم روی سن!

بگویم من اینجا منتظر بودم که یکی صدایم بزند بیایم روی سن و چون صدایم نکردید خودم آمدم! بعد گفتند حق با شما اجازه بدهید هماهنگ می‌کنیم و من دیدم که آخرین لحظه قبل از اینکه آقای ملکان و روستایی روی سن بروند، مجری برنامه آقای سلوکی را صدا زدند وآقای محمد حیدری به ایشان گفتند که ما را فراموش کردند و ایشان هم گفتند گویا فرصت نداریم و عملا موضوع را منتفی کردند. حتی لوح ما هم تا وسط سن آوردند و اشاره کردند که لوح را برگردانید. بنده آنجا به این موضوع اشاره کردم که متاسفم برایتان به دلیل اینکه شما از ما دعوت کردید که حضور داشته باشیم، ما نه اهل جشنواره بودیم و تا به حال هم در اختتامیه‌ایی حضور نداشتیم. سه بار به بنده پیامک دادند که با عرض معذرت آماده باشید الان صدایتان می‌کنند که روی سن بروید.

اعتراض شما باعث شد که مسوولین سینمایی بعد از مراسم بیرون سالن شما را پیدا کنند و از شما دلجویی داشته باشند!

بله، چون رفتارشان خیلی زشت بود، بنده اعتراض کردم و عوامل برگزاری به آقایان اطلاع دادند که از ما دلجویی کنند! بنده به آقای ایوبی گفتم فیلمی که ساخته شده نواقص زیادی دارد که شخصیت خانواده شهید را زیر سوال می‌برد، آقای ایوبی گفتند من فکر می‌کردم همه این‌ها با شما هماهنگ شده است!

ایشان اشاره کردند که اجازه اکران این فیلم با ما است و تا شما تایید نکنید اجازه پخش نخواهیم داد.

به این ترتیب شما اجازه اکران عمومی به فیلم «ایستاده در غبار» خواهید داد؟

به هیچ وجه اجازه نمی دهیم. بنده اعلام کردم به نمایندگی از کل خانواده شهید احمد متوسلیان که این موضوع را به من سپرده اند، اجازه اکران نخواهم داد مگر اینکه این فیلم را با حضور خانواده شهید متوسلیان اصلاح کنید و بعد از تایید ما اکران کنید.

به آقای ایوبی گفتم که اگر این فیلم با این وضعیت اکران شود شکایت می‌کنیم و تا آخر هم ایستاده‌ام. اتفاقا به کارگردان و تهیه کننده محترم هم گفتم که کاری نکنید که هزینه‌هایی که برای ایستاده در غبار کرده‌اید از بین برود. باز هم می‌روم خدمت آقای ایوبی و پیگیر این موضوع هستم.

حاج احمد متوسلیان یک فرمانده عظیم شان و دلاور و با دست آوردهای بسیار زیادی برای این مملکت بوده است. وقتی قرار است از یک نفر با این مشخصات یاد کنند و فیلمی بسازند، اگر فیلم یک ساعت و بیست دقیقه فیلم باشد، باید یک ساعت و ده دقیقه‌اش را اختصاص به رشادت‌هایی این قهرمان بدهند. نه اینکه یک ساعت تمامش را صرف نوجوانی و جوانی و ارتباط سرد با خانواده‌اش و گوشه گیری و بیماری‌اش کنند. آیا قصدشان خورد کردن حاج احمد و از بین بردن خانواده‌اش بوده است ؟! یا می‌خواهند حاج احمد را معرفی کنند؟ فیلم «ایستاده در غبار» هم شد حکایت کتاب «همت از زبان همت» که برای شهید همه منتشر کردند! پنج هزار نسخه از آن کتاب چاپ شد و همسر شهید همت شکایت و اعتراض کرد و مجبور شدند تمام پنج هزار نسخه را جمع کنند. در آن کتاب هم شهید همت را خورد کردند.

حاج احمد متوسلیان کسی بود که تمام منطقه غرب کشور ازمریوان، کرمانشاه، کردستان و … را از دست کومله و حزب دمکرات نجات داد. مردم آنجا را به آسایش رساند، رشادت‌های حاج احمد باعث آزاد سازی خرمشهر شد. این مطالب را فراموش کرده‌اند؟!


اشاره کردید که متاسفانه باب شده است در برخی مراسم‌ها از نام شهدا سواستفاده کنند و صرفا برای تطهیر دعوتی هم از خانواده شهدا داشته باشند. توضیح بفرمایید؟

من به آقای حیدری گفتم شما خودتان مارا دعوت کردید. کاش دعوت نمی‌کردید. برادرم گفت که حاج احمد همیشه گمنام بوده، بگذارید در همین گمنامی بماند. بی‌خود اسم حاج احمد را کلید نزنید که از کنارش هزاران استفاده و سواستفاده مالی و کاری کنید. ما که می‌دانیم چه اتفاقاتی دارد رخ می‌دهد.

به نظر می‌رسد این اقدامات از روی عدم آگاهی بوده است و غرض بی‌احترامی نبوده، نظرتان چیست؟

چیزی که بنده می‌دانیم این است که یک آدم نادان هرکاری از دستش برمی‌آید. نمی شود بگویم غرض باید بگوییم نادان است. من می‌گویم کسی که به عنوان محقق می‌رود از اهالی محل پرس و جو می‌کند نباید مسئله شخصی و خانوادگی را از آن‌ها بپرسد و آن را به پرده سینما منتقل کند.

و سخن پایانی‌تان…

در مراسم اختتامیه آقای حیدری با حکم آقای ایوبی دبیر جشنواره سی و پنجم هم شدند، من بسیار متاسفم که ایشان باز دبیر شد. شایدم این حرف بنده خودخواهی باشد. ولی شما ببنید وقتی آقایان ملکان و روستایی روی سن آمدند، آقای ملکان پشت میکروفون رفت و از همه عوامل فیلم ابد و یک روز خواست که روی سن حاضر شوند و دیدید این زمان چقدر طول کشید که همان وقت من و برادرم می‌توانستیم روی سن حاضر شویم و لوحمان را بگیریم و شان خانواده شهید احمد متوسلیان خدشه دار نمی شد. آقای حیدری یک برنامه ریزی کوچک انجام ندادند و کار را مدیریت نکردند. وقتی خودشان خواهش کردند که در مراسم حضور داشته باشیم چرا باید چنین رفتاری را با خانواده شهید انجام دهند! آقای حیدری که خودتان برای خودتان نامه می‌نویسی، برایتان کاری نداشت که به مجری بگویید دعوتشان کنید که روی سن بیایند و تاکید کنید ما خودمان اصرار داشتیم که در مراسم حضور داشته باشند!