سرعت اینترنت داعش ۲۲ مگابیت بر ثانیه

هفته نامه صدا - ترجمه حسین موسوی: هیچ سازمان تروریستی به اندازه داعش در استفاده از اینترنت و برای سربازگیری موفق عمل نکرده است. اما داعش چگونه می تواند از این وسیله به این خوبی استفاده کند، در حالی که زیرساخت های مخابراتی و ارتباطی به حد وسیعی در در مناطق تحت تسلط آنها نابود شده است.

این پرسش بحث برانگیز را می توان با شرکت های اروپایی در میان گذاشت که اینترنت این منطقه را تامین می کنند و این گروه نیز از طریق اینترنت اهداف تبلیغی خود را در بوق و کرنا می کند. موردی که هنوز مشخص نشده این است که آیا این شرکت ها می دانند در حال انجام دادن چه کاری هستند یا نه. اشپیگل آنلاین با توجه به مدارکی که به آنها دست پیدا کرده، مشخص کرده است که آنها خوب می دانند قضیه از چه قرار است. این مدارک نشان می دهند که این شرکت ها به راحتی می توانستند بلادرنگ و بدون دردسر اینترنت گروه داعش را قطع کنند.

برای مثال اگر لازم بود کسی در عراق و سوریه به اینترنت وصل شود فقط کافی بود که تکنولوژی لازم را از استان هاتای خریداری کند. نقطه ای از ترکیه که بین دریای مدیترانه و مرز سوریه قرار دارد. در محله بازار در مرکز انتاکیه، دستفروشان از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را در بساط خود دارند از قبیل ترشی جات، لباس عروس، اجاق گاز، تخت خواب و وسایل الکترونیکی از جمله همین وسایل الکترونیکی لازم برای دریافت اینترنت. انتاکیه برای هزاران سال محلی برای داد و ستد و تجارت بوده است. این رویه حتی امروز هم ادامه دارد و اجناس مختلفی در این بازار به فروش می رسد.

هزاران بشقاب در بالای خانه های نصب شده و اجازه می دهد که مردم به راحتی به اینترنت دسترسی داشته باشند. در این مدت تجارت اینترنت ماهواره ای در این منطقه به شدت رونق گرفته است. آنها به جای اینکه ارتباط اینترنتی خود را از طریق کابل ها برقرار کنند، تنها به یک بشقاب ماهواره با آنتن دریافت و انتقال و مودم نیاز دارند. نتیجه این می شود که شما به اینترنت پرسرعت دسترسی دارید که سرعت دانلود آن 22 مگابیت بر ثانیه است و سرعت آپلود آن به 6 مگابیت بر ثانیه می رسد. دسترسی به اینترنت از طریق ماهواره آسان است اما اصلا ارزان نیست. در حال حاضر اگر هر سوری قصد داشته باشد تا از این طریق به اینترنت وصل شود، 500 دلار هزینه لازم دارد. هزینه هر بسته اینترنت شش ماه، با حجم نسبتا جمع و جور هم 500 دلار می شود.


یک موهبت

تکنولوژی برای مناطق روستایی که فاقد زیرساخت های لازم هستند یک موهبت به حساب می آید. این تکنولوژی آنها را قادر می سازد تا با دوستان، خانواده و سایر نقاط جهان از طریق ای میل، فیس بوک یا اینستاگرام در ارتباط باشند. برای نیروهای اپوزیسیون و فعالان مدنی و سیاسی در کشورهای غیردموکراتیک، اینترنت وسیله مهم ارتباطی به حساب می آید.

سازمان های امدادرسانی نیز برای هماهنگ کردن کارهایشان از اینترنت ماهواره ای استفاده می کنند. مشکل اما اینجاست که گروه های تروریستی هم به این تکنولوژی متکی هستند و به آنها اجازه می دهد حتی در نقاطی که زیرساخت های ارتباطی وجود ندارد یا به طور کامل از بین رفته است، از این وسیله در حکم ماشین تبلیغاتی خود استفاده کنند. این گروه با این وسیله می تواند اطلاعات خود را جا به جا کند یا اینکه یک حمله را در نقطه ای دیگر طراحی کند.

در انتاکیه، درخواست برای خرید تجهیزات اینترنت ماهواره ای از آن سوی مرزها افزایش قابل توجهی پیدا کرده است. دو نفر از دلالان خرید و فروش تجهیزات ماهواره ای برای اینترنت و تامین پهنای باند آن در این منطقه، هر یک به طور جداگانه ۲۵۰۰ کاربر سوری دارند. با این اوصاف آنها در ماه ۱۰۰ هزار دلار درآمد دارند. آنها هم تجهیزات و هم خدمات لازم را برای تامین اینترنت فراهم می کنند. البته آنها مدعی اند که این خدمات و تجهیزات را به شرکای خود در سوریه می فروشند و نمی دانند که در سوریه چه کسانی از این خدمات استفاده می کنند. بر این موضوع هم نمی توان چندان خرده گرفت.

فرض بر این است که هر کسی با پول خودش می تواند بشقاب های ماهواره ای برای دریافت اینترنت خریداری و نصب کند. اما این منطقه، منطقه ای است که داعش در آن حاکم است و این گروه نیز به شدت فضای اینترنت مناطق تحت تسلط خود را رصد می کند. در برخی مناطق آنها دسترسی مردم را به اینترنت به طور کامل قطع کرده اند، این در حالی است که در برخی مناطق دیگر آنها از اینترنت استفاده می کنند و حتی شبکه های محلی اینترنت بدون سیم را در برخی نقاط برقرار کرده اند یا اینکه در کافه های تحت نظارت خود اینترنت پرسرعت برقرار کرده اند. اما در مجموع باید گفت این اینترنت بدون اجازه داعش قابل استفاده نخواهد بود.

فعالان سوری مدعی اند که بشقاب های اینترنت ماهواره ای در همه جا دیده می شود: در بام های مراکز رسانه ای داعش و خانه هایی که در آن شبه نظامیان داعشی ساکن هستند.


یک تجارت سودمند

بیشتر بشقاب های ماهواره ای که به سمت خاورمیانه در حرکتند از طریق بندر روتردام هلند، سومین بندر بزرگ دنیا، فرستاده می شوند. سالانه ۱۲ میلیون کانتینر به خاک اروپا قدم می گذارند که در میان آنها هم بشقاب ماهواره و هم مودم دیده می شود. بیشتر این مودم ها و ماهواره ها ساخت خاور دور است و عمده مشتریان آنها هم در پاریس، لندن و لوکزامبورگ است.

شماری از شرکت های توزیع کننده در زنجیره فروش تکنولوژی های مورد نیاز در اینترنت ماهواره ای حضور دارند. در ابتدای این زنجیره عمده اپراتور ماهواره ای اروپا، یعنی «یوتل سَت» حضور دارد که زیر نظر شرکت ارتباطی آوانتای بریتانیا و «SES» لوکزامبورگ قرار دارد. کمپانی های فرانسوی نیز سالیان سال است که در این تجارت حضوری پررنگ دارند و مشتریان خود را در اقصی نقاط دنیا به خوبی مورد حمایت قرار می دهند. شرکت های توزیع، تجهیزات و امکانات ماهواره ای را از شرکت های بزرگتر خریداری می کنند و آنها دوباره آن را به شرکت های خصوصی می فروشند. آنها همچنین با یکدیگر یا با سایر شرکت ها همکاری می کنند. مثلا در این زمینه می توان به شرکت «ژرمن ست» در شهر شمالی «نوشتاد روبنبرگ» اشاره کرد که با شرکت های اصلی همکاری می کند.

این مورد باری شرکت «ویکتور کوهن» یک تجارت پرسود است، زیرا چند سالی است فعالیت های خود را تا ترکیه گسترش داده است. البته فروش در ترکیه نسبتا کند بوده است برای اینکه ارتباطات ماهواره ای گرانتر از اینترنت در شکل کلاسیک خود یعنی «DSL» است. اپراتورهای ماهواره ای اطلاعات تعداد مشتریان خود را می دانند اما شواهدی وجود دارد که آنها مایل به افشای آن اطلاعات نیستند. به عنوان مثال در ترکیه، هر کس که مایل باشد از اینترنت ماهواره ای استفاده کند باید مشخصات خود را در سازمان مخابراتی این کشور موسوم به «BTK» که اساسا یک نهاد حکومتی است ثبت کند. براساس اطلاعاتی که توسط آژانس های مربوطه صورت گرفته، مشخص شده که ۱۱ هزار نفر در ترکیه در سه ماهه نخست سال ۲۰۱۵ از این طریق به اینترنت وصل می شده اند. رقم به دست آمده نشان می دهد که ترکیه نسبت به مدت مشابه سال گذشته اش تنها با ۵۰۰ کاربر بیشتر رو به رو بوده است.

اما در سال های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴، شرکت مستقر در نوشتاد به تنهایی بیش از ۶ هزار بشقاب ماهواره ای برای دریافت اینترنت به ترکیه صادر کرده است. اطلاعاتی که توسط اشپیگل آنلاین هم جمع آوری شده این موضوع را ثابت می کند. احتمال دارد بیشتر این بشقاب های ماهواره ای برای مدت زیادی در ترکیه باقی نماند و سر از نقطه دیگری درآورد. گمانه زنی ها حاکی از این است که به احتمال فراوان این بشقاب های ماهواره ای سر از سوریه در می آورند و در آنجا نصب و راه اندازی می شوند.

سوریه یک بازار قطعی و پرسود برای دلال های بشقاب های ماهواره ای است، زیرا مردم این کشور هیچ راه دیگری برای دسترسی به اینترنت ندارند. در این شرایط قیمت هر بشقاب به شدت افزایش پیدا می کند و رقم های رد و بدل شده بالاتر می رود.


چه شرکت هایی احتمال دارد بدانند؟

بعید است که کمپانی های دخیل در فروش این بشقاب های ماهواره ای ندانند که دست به دست داعش داده اند و در اهداف آنها شریک شده اند، زیرا آنها می دانند که این بشقاب ها در کدامین نقطه آرام می گیرند. یک منبع اطلاعاتی اشپیگل که در انتاکیه شاهد عینی این مساله بوده می گوید اغلب کسانی که برای خرید بشقاب ها به این بازار سر می زنند، مردانی با محاسن بلند هستند و به یکباره سفارش ده ها تجهیزات ماهواره ای برای دریافت اینترنت می دهند. آنها دست در جیب های گشاد خود می کنند و به طور نقدی پول تجهیزات لازمه را برای دریافت اینترنت پرداخت می کنند. همچنین آنها در سبد کالاهای خود دستگاه های رادیویی با محدوده پوششی چند کیلومتری هم خریداری می کنند.آیا این مدرکی است که مردان داعش از دلال ها، به عنوان وسیله ای برای خرید تجهیزات اینترنتی خود از ترکیه استفاده می کنند؟

اشپیگل آنلاین از تمامی شرکت هایی که در این زمینه حضور جدی دارند درخواست کرد اظهارات خود را شرح دهند، در این میان تنها شرکت «SES» و «یوتل ست» به درخواست اشپیگل آنلاین پاسخ دادند. مقامات شرکت «SES» که یک شرکت لوکزامبورگی است می گویند آنها بشقاب های خود را به پخش کننده های عمده می فروشند و هرگز محصولات خود را به مشتریان انتهایی این زنجیره (داعشی ها) نفروخته اند. مقامات این شرکت تاکید می کنند هیچ اطلاعی ندارند که کاربران تجهیزات آنها داعشی هایی هستند که در سوریه و عراق حضور دارند. این کمپانی می گوید اگر بداند این چرخه در نهایت به جایی ختم می شود که تجهیزات آنها در سوریه آرام می گیرد، این رویه را به تندی متوقف خواهد کرد.

مقامات «یوتل ست» هم در فرانسه با تشریح بیشتر امکانات ماهواره ای خود می گویند پایانه های ماهواره ای مدرن بسیار کوچک و جمع و جور هستند و امکان اینکه استفاده غیرقانونی از آن بشود بسیار پایین است. مقامات یوتل ست می گویند که هیچکدام از خدمات دهندگان آنها در سوریه نیستند و هیچگونه ارتباط مستقیمی با مشتریان نهایی خود ندارند. وکلای شرکت «آوانتی» آلمان نیز از هشدارهای مبهمی صحبت کردند و گفتند که نقل قول هایی وجود دارد که نمی توانند آنها را بیان کنند. اما به نظر می رسد اظهارات آنها هم چنان دور از اظهارات «SES» و «یوتل ست» نباشد.

به طور حتم، برخی از اطلاعات به دلیل مسیر طولانی که این بشقاب ها طی می کند از بین می رود. کمپانی ها می گویند زمانی که یک پخش کننده در انتاکیه یا در شهر دیگری در سوریه، مثلا حلب، محصولات خود را می فروشد، می شود حدس زد که کدام کمپانی این محصول را از اروپا به ترکیه فرستاده است.

ترکیه مهم ترین مسیر انتقال تجهیزات الکترونیک و وسایل مورد نیاز برای ارتباط اینترنتی ماهواره ای محسوب می شود و هزاران دستگاه از این طریق به سوریه انتقال می یابد. به این ترتیب کمپانی های خدمات ماهواره ای و شرکت های واسطه می توانند از محل دقیق کاربران آگاه باشند، هنگام نصب و راه اندازی تجهیزات ماهواره ای و برقراری ارتباط اینترنتی کاربران می بایست مشخصات «جی پی اس» (سامانه موقعیت یاب جهانی) مکان خود را ثبت کنند و چنانچه اطلاعات غلط بدهند ارتباط به خوبی برقرار نمی شود. مختصات «جی پی اس» برخی از دستگاه های منتقل شده به سوریه مربوط به سال های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۴ در اختیار اشپیگل آنلاین قرار گرفته است.

این اطلاعات نشان می دهد دستگاه دقیقا در مناطق تحت کنترل گروه دولت خودخوانده اسلامی قرار دارند و بسیاری از آنها در شهر حلب هستند که به طور کامل در اختیار تروریست ها نیست. مختصات ثبت شده از دستگاه های یادشده نشان می دهد که بسیاری از آنها در مرکز اصلی تروریست های داعشی در شهر رقه، همچنین شهرهای الباب و دیرالزور قرار دارند. شمار دیگری از دستگاه هایی که رد آن ها مشخص شده در مناطق تحت تصرف تروریست ها در عراق به ویژه در شهر موصل مستقر شده اند.


چرا کمپانی ها این رویه را متوقف نمی کنند؟

به رغم اینکه این نوع دسترسی به اینترنت در دنیا، جزو دسترسی های پرهزینه است اما این بشقاب ها هواخواهان بسیاری پیدا کرده اند و رشد فروش بالایی دارند. اگرچه بیشتر کمپانی ها اطلاعات درونی شان را آشکار نمی کنند اما اگر یک کمپانی قصد داشته باشد تا ماهواره خود را بر مدار قرار دهد، رقمی بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون یورو هزینه در بر دارد. تازه باید از برخی هزینه های دیگر که در طی راه اندازی یک ماهواره به وجود می آید، فاکتور گرفت.

سرمایه گذاری های صورت گرفته در این ۱۵ سالی که اینترنت ماهواره ای باب شده، باعث شده که کمپانی ها به فکر بازگشت سرمایه خود باشند. حالا می شود توضیح داد که چرا اپراتورهای ماهواره ای زیرساخت های لازم را برای داعش فراهم می کنند تا آنها به اهداف پروپاگاندایی خود برسند. برای اپراتورهای ماهواره ای کار چندان سختی نیست که دسترسی این افراد را به اینترنت مسدود کنند. با استفاده از پورتال شبکه «OSS» و تنها با یک کلیک می توان دسترسی آنها را به اینترنت مسدود کرد. همچنین این اپراتورها می توانند به تمامی اطلاعاتی که از این طریق رد حال رد و بدل شدن است دسترسی داشته باشند.

این درست است که اپراتورهای ماهواره ای آرزو دارند به زودی جانشین شبکه های تلویزیونی شوند و آنگونه که «میشل دی روزن» به اشپیگل آنلاین توضیح داد به نظر می رسد این کمپانی ها بیشتر به دنبال دستیابی به اهداف سودطلبانه خود هستند و یا شاید هم آنها نمی دانند که چه کاربرانی پای سرویس های آنها نشسته اند و در حال حاضر نیز این اطلاعات را با مقام های امنیتی اروپایی و آمریکایی در میان گذشته اند. زمانی که این مساله را با مقامات کمپانی ها و مقامات امنیتی مطرح کردیم آنها حاضر به پاسخگویی نبودند.