پیشنهاد محرمانه روسیه به غرب درباره اسد

تابناک: در شرایطی که طی هفته های اخیر، بحث درباره افزایش حضور نظامی روسیه در سوریه بالا گرفته، یک روزنامه انگلیسی با انتشار مطلبی مدعی شده، روس ها در طرح های پیشین خود برای حل بحران سوریه، پیشنهاد کنار رفتن بشار اسد از قدرت را مطرح کرده بودند. این در حالی است که مسکو انجام هرگونه مذاکره محرمانه درباره سوریه را تکذیب کرده است.

روزنامه «گاردین» به نقل از یک مقام دیپلماتیک نزدیک به روند تلاش برای حل و فصل بحران سوریه، مدعی شده روسیه بیش از سه سال قبل، پیشنهاد کرده بود به عنوان بخشی از طرح صلح برای سوریه، بشار اسد، رئیس جمهور این کشور، از قدرت کنار برود.

مارتی آتیساری، رئیس جمهور پیشین فنلاند و برنده جایزه نوبل ضمن بیان این موضوع گفته، در آن زمان، قدرت های غربی از پذیرش پیشنهاد روسیه خودداری کردند و از زمان رد این پیشنهاد در سال ۲۰۱۲ تاکنون، ده ها هزار نفر از مردم سوریه بر اثر جنگ داخلی کشته و میلیون ها نفر نیز آواره شده اند؛ امری که اکنون سبب شکل گیری بحران مهاجران در اروپا شده است.

آتیساری در فوریه ۲۰۱۲ گفت و گوهایی را درباره سوریه با نمایندگان پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل انجام داده بود. به گفته وی، در جریان آن گفت و گوها، ویتالی چورکین، نماینده روسیه در سازمان ملل طرحی سه ماده ای را پیشنهاد کرد که شامل بخشی ناظر بر کنار رفتن بشار اسد از قدرت پس از آغاز گفت و گوهای صلح میان حکومت سوریه و مخالفان بود.

با وجود این، به گفته این مقام اروپایی، از آنجا که آمریکا، انگلیس و فرانسه بر این باور بودند که رئیس جمهور سوریه به زودی سقوط خواهد کرد، از پذیرش پیشنهاد مسکو خودداری کردند. آتیساری می گوید: «این فرصتی بود که در سال ۲۰۱۲ از دست رفت».

این ادعا در حالی مطرح می شود که در عرصه رسمی، روسیه مستمراً حمایت شدید خود را از دولت اسد اعلام کرده و اصرار داشته که کنار رفتن اسد، نمی تواند بخشی از طرح صلح سوریه باشد. در مقابل، رئیس جمهور سوریه نیز گفته، روسیه هرگز وی را رها نخواهد کرد. در همین راستا، گفته می شود که روسیه اخیراً اقدام به اعزام تسلیحات، تانک نیروی هوایی به سوریه کرده تا مواضع دولت این کشور را در مقابل تروریست های داعش مستحکم نماید.

گفتنی است، آتیساری در ۲۲ فوریه ۲۰۱۲ برای ملاقات و گفت و گو با نمایندگان پنج کشور عضو دائم شورای امنیت انتخاب شد و در مقر سازمان ملل در نیویورک با آن ها دیدار کرد. آتیساری درباره این گفت و گوها می گوید: «جذاب ترین بخش این گفت و گوها، دیدار من با ویتالی چورکین بود، زیرا من این مرد را می شناسم. ما لزوماً درباره بسیاری از موضوعات با هم موافق نیستیم؛ اما می توانیم با صراحت صحبت کنیم. من توضیح دادم که در آنجا چه کار می کنم و او گفت: «مارتی، بنشین تا به تو بگویم که باید چه کار کنیم!».

آتیساری می افزاید: «او سه چیز گفت؛ نخست اینکه نباید سلاح در اختیار مخالفان قرار دهیم. دوم آنکه باید روند گفت و گو میان اپوزیسیون و اسد را به پیش ببریم. سوم اینکه باید راهی شرافتمندانه برای کنار رفتن اسد پیدا کنیم».

رئیس جمهور سابق فنلاند با بیان اینکه درباره موضع چورکین تردیدی نداشته، زیرا برای بار دوم نیز این موضوع را از وی پرسیده، اشاره می کند که در آن زمان، چورکین به تازگی از سفری به مسکو بازگشته بود و قاعدتاً پیشنهادی که بیان می کرد، از جانب کرملین بود.

آتیساری می افزاید که وی پیام چورکین را به دیپلمات های آمریکایی، انگلیسی و فرانسوی منتقل کرده؛ اما هچ اتفاقی رخ نداده، زیرا «همه آن ها و بسیاری از دیگران متقاعد شده بودند که اسد ظرف چند هفته از قدرت سقوط خواهد کرد و به همین دلیل، نیازی به انجام هچ کاری نیست». وی با اشاره به اینکه در آن زمان، کوفی عنان به عنوان فرستاده ویژه سازمان ملل و اتحادیه عرب در امور سوریه فعالیت می کرد، ولی به زودی استعفا داد، می گوید عنان «مجبور» به استعفا شد، زیرا مشاهده کرد که هیچ کسی از هیچ چیزی حمایت نمی کند.

اما باید اشاره کرد که این ادعای آتیساری، با واکنش برخی دیگر از مقامات مطلع اروپایی مواجه شده است. سر جان جنکینز، مدیرکل سابق امور خاورمیانه در وزارت خارجه انگلیس می گوید، بر اساس تجربه وی، روسیه همواره در مقابل هرگونه طرحی که مربوط به سرنوشت بشار اسد باشد، مقاومت کرده و وی هرگز نشانه ای از منعطف شدن مواضع مسکو در این زمینه مشاهده نکرده است.

یک دیپلمات دیگر نیز که در سال ۲۰۱۲ در جریان موضوع قرار داشته، می گوید در آن زمان تمرکز غرب بر کنار زدن اسد بود و روسیه تأکید داشت که موضوع ربطی به اسد ندارد. هرچند روس ها مایل به گفت و گو درباره سرنوشت اسد نیز بودند، این کار را در قالب طرح های کلی انجام می دادند، نه به صورت مجزا.