بازار خودرو در اختیار چه کسانی است؟
۱۰ سال قبل یک روزنامه نگار در مقاله ای مرثیه آمیز برای پیکان نوشته بود: «نوستالژی ها نمی میرند، از یاد هم نمی روند و تنها غباری سفید روی آنها را در صندوق خانه ذهن می پوشاند. به محض اینکه نسیمی آرام به سوی ذهن بوزد، غبارها می روند و خاطرات بازمی گردند. بر همین اسلوب پیکان نه از خاطره ها می رود و نه نوستالژی آخرین می شود.»
پیکان یادگار فرسوده انگلیسی ها در ذهن شهروندان ایرانی حداقل سه بار تاریخ ساز شده و از مرز نوستالژی خاطره انگیز به هدف اول ذهن ها بازگشته است. اولین بار هویدا نخست وزیر حکومت پهلوی پشت فرمان این خودر و در حالی که پیپی در کنج لبش جا خوش کرده بود، آرزو کرد: «امیدوارم روزی برسد که هر کارگر ایرانی یک پیکان داشته باشد.»
دومین بار نه نخست وزیر که یک رییس جمهور نگاه ها را به سمت پیکان خیره کرد. سید محمد خاتمی رییس دولت اصلاحات، در مسیری خلاف آرزوی هویدا، حرکت کرد و پیکان را از خط تولید بیرون راند ولی باز هم او پیکان و مراسم باشکوه خداحافظی اش را در خاطره ایرانیان نشاند و وزیر صنایع وقت هم تضمین داد که مانع از بازگشت این نوستالژی خدمت رسان شود.
اما سومین بار نه نخست وزیر و نه رییس جمهور که کاربران فضای مجازی در ایران پیکان را باز هم به صدر توجه ها آوردند. این بار هم نه به سبک اسطوره سازی از بلندآوازگی ایرانیان که به سنت جدیدالتاسیس خودتخریبی هم پیکان را نوازش کردند و هم باورهای فرسوده ایرانی توانمند را به وادی تحقیر هدایت کردند: «مضحک ترین جک قومیتی که شنیدم متاسفانه حقیقت هم داشت این بود که مهندس شرکت انگلیسی که خودرو پیکان را تولید کرده بود، دهه 70 به ایران میاد ببینه ایرانیا چه نوآوری در پیکان به خرج دادن که هنوز به نرخ روز می فروشن.
وقتی تو خط تولید به مهندس ایرانی میگن که کاپوت را بالا بزنه، مهندس ایرانی مثل کوسه داخل ماشین فرو میره و از قسمت شاگرد و سمت راست ماشین، ضامن کاپوت رو می کشه که درش باز بشه. مهندس انگلیسی با تعجب به مهندس ایرانی نگاه می کنه و میگه چرا این کار رو می کنی؟ مهندس ایرانی با قیافه ای حق به جانب میگه: «طراحی خودتون بوده. مهندس انگلیسی که حسابی تعجب کرده بود و از طرفی نمی دونه چطور جلوی خندش رو بگیره میگه دوست عزیز ما اگه ضامن کاپوت رو اونور گذاشتیم فرمون خودرو رو هم همون طرف گذاشتیم اما ما برای شما فرمونو آوردیم سمت چپ ولی شما ضامنو یادتون رفته بیارید؟»
به این ترتیب پیکان بازگشت ولی این بار نه به خیابان ها که روی خط اینترنت، غبار خاطرات گذشته را از ذهن شهروندان ایرانی پاک کرد.
روزهای میانی دهه 90 شباهتی با دهه 70 و اوج تولید پیکان در دهه 80 ندارد. خبرهای رسمی اطلاع از حضور تویتا، بنز، بی ام و و حتی فورد آمریکایی در بازار ایران می دهند. خاطرات قدیمی شهروندان ایرانی هر چند با نام پیکان گره خورده ولی حداقل در خیابان ها اثری از مخلوق انگلیسی و حاصل ابتکار ایرانی نیست.
تنها نشان باقیمانده از روزهای اوج پیکان به خودروی تغییر شکل یافته، پیکان وانت مربوط می شود. خط تولید پیکان وانت هم در بسیاری از استان های کشور تعطیل شده است. پیکان وانت آخرین میراث بر جای مانده از نوستالژی گذشته نه توان حرکت در جاده های کشور و نه جرأت حضور در خیابان ها را دارد اما پیکان همچنان باقی مانده است. هر نسیمی گرد خاطرات را دور می کند و رخ این محصول طلایی و پولساز ایرانی - انگلیسی نمایان می شود.
خوروهای ایرانی و شهروندان عاصی
جداولی که از میزان رضایتمندی شهروندان ایرانی از خودروهای داخلی منتشر می شود، تایید می کند فرانسوی ها به عنوان تنها گزینه، برترین هم به حساب می آیند. گزارش های رسمی تایید می کند پیکان وانت کم کیفیت ترین خودروی تولید ایران است. حتی اقدامات خودروسازان برای ارتقای سطح فنی این خودرو نیز چنان موثر نبوده تا میراث پیکان همچنان پر دوام به راهش ادامه دهد.
با این وجود برخی روایت های فروشندگان نشان می دهد پیکان با وجود خروج از خیابان ها هنوز یکی از پرطرفدارترین ها به شمار می آید. حتی در برخی شهرستان های کشور خرید و فروش این خودرو ادامه دارد. بیشترین میزان معاملات پیکان های باقیمانده از عصر قدیم هم در استان های شمالغربی کشور انجام می شود. کارخانه ایران خودرو مستقر در استان آذربایجان شرقی نیز همچنان به تولید پیکان وانت بی توجه به حواشی اطرافش ادامه می دهد. حتی دستگیری مدیرعامل سابق این کارخانه خودروسازی نیز پیکان را از نفس نینداخته است.
اما پیکان دیگر توان گذشته را ندارد. این خودرو به نوستالژی تبدیل شده است. خبرهای اینترنتی و ترانه خوانی های پاپ خوان ها، نمی تواند پیکان را دوباره به بازار بازگرداند. آخرین غبارروبی از پیکان در ترانه ای چنین صورت گرفته بود: «یه پیکان قراضه کنارِ اتوبان داره خواب می بینه/ یه پیکان بی چرخ که بازم تو رؤیاش پر از سرنشینه.../ غرورش شکسته، به جای چراغاش دوتا حُفره مونده/ کی می دونه اونُ زمونه چه جوری تا اینجا کشونده؟»
پیکان یا فورد؟
خودروسازان ایرانی طی یک دهه گذشته به سوی فرانسوی ها آغوش باز کرده اند. پژو بازار ایران را تصاحب نکرده و بلکه با حضورش به تصرف درآورده است. روند مذاکرات هسته ای ایران و حضور سرمایه گذاران فرانسوی در جاده قدیم تهران - کرج نمایان می ساخت که فرانسه بازار ایران را خانه دوم خود می داند. تکنولوژی تولید نیز طی یک دهه گذشته به صورت کامل در اختیار ساکنان قاره سبز قرار گرفته است.
روایت ها نشان می دهد حضور تویوتا ژاپنی و حتی بی ام و آلمانی نیز چنان قدرت ندارد که ساختار حاکم بر بازار ایران را تغییر دهد. مدت ها قبل خودروسازان ایرانی تحت سیطره مطلق کمپانی های آمریکایی بود. در سال های دهه 50 و بعدتر 60 با حضور پیکان، تاج قدرت به انگلیسی ها واگذار شد و در حال حاضر فرانسه بی نگرانی در بازار ایران حکمفرمایی می کند.
بر همین اساس اعلام مذاکره بخش خصوصی ایران و ژاپن برای حضور تویوتا و گفتگوهای خودروسازان بخش خصوصی ایران با فورد برای حضور در تهران، خدشه ای به اقتدار فرانسوی های حاکم بر بازار ایران وارد نکرده است. فرانسوی ها نه در رقابت بازار که مدتی قبل در مذاکرات هسته ای، نسخه تسلط شان بر بازار خودروی ایران را پیچیده بودند. پیکان و فورد هم قرار نیست نگرانی برای آنها رقم بزند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
هر شرکت خارجی بیشتر پورسانت بده ، همون میاد.